Samenvatting
In december 2024 publiceerde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) de gereviseerde cijfers van uitgaven aan gezondheids- en welzijnszorg (hierna: Zorgrekeningen) voor de jaren 2021 tot en met 2023, inclusief twee nieuwe tabellen met een uitsplitsing van de uitgaven naar zorgtype. Revisie van de Zorgrekeningen vindt in principe elke 5 jaar plaats, synchroon met de revisie van de Nationale Rekeningen. Deze publicatie beschrijft de voornaamste wijzigingen die voortkomen uit deze revisie en biedt handvatten voor de interpretatie van de cijfers.
De Zorgrekeningen presenteren de uitgaven aan gezondheids- en welzijnszorg, uitgesplitst naar groepen zorgaanbieders en financieringsvormen. De Zorgrekeningen vormen ook de basis van de cijfers over de uitgaven aan gezondheidszorg volgens de internationaal afgesproken definitie, met uitsplitsing naar zorgaanbieders, financieringsvormen en zorgfunctie volgens internationale standaarden (System of Health Accounts).
De belangrijkste vernieuwing binnen deze revisie is de toevoeging van de uitsplitsing naar zorgtype. Voorheen werden de cijfers enkel uitgesplitst naar zorgaanbieders en financieringsvormen. Veel zorgaanbieders bieden echter meer dan één type zorg, wat in de kruising zorgaanbieder en financieringsvormen volledig onder de oppervlakte blijft. Bijvoorbeeld: de Zorgverzekeringswet-opbrengsten van ziekenhuizen, zijn niet alleen besteed aan medisch specialistische zorg, maar ook aan ambulancevervoer, geneesmiddelen, mondzorg, geboortezorg, etcetera. De vorming van brede zorgconcerns heeft bijgedragen aan de diversiteit van het aanbod. De uitsplitsing naar zorgtype brengt die diversiteit in beeld.
De revisie bood tevens aanleiding tot een herziening van de presentatie op StatLine. Er is een duidelijker onderscheid gemaakt tussen bedrijven binnen de sectie Gezondheidszorg en welzijnszorg en daarbuiten, zoals apothekers en zorgaanbieders die zorg leveren als secundaire activiteit. De terminologie is ook aangepast; waar voorheen werd gesproken van ‘zorguitgaven in brede zin’, wordt nu de term ‘uitgaven aan gezondheids- en welzijnszorg’ gehanteerd, om beter tot uiting te laten komen dat het niet alleen gaat om gezondheidszorg.
De revisie heeft tenslotte ook geleid tot een vollediger dekking van de zorguitgaven, een betere afbakening van zorg versus niet-zorg en een betere uitsplitsing van de zorguitgaven naar financieringsbronnen.
Al deze veranderingen zijn mogelijk gemaakt door het gebruik van nieuwe databronnen en het beter gebruik maken van bestaande bronnen. De belangrijkste nieuwe bron zijn de declaraties Zorgverzekeringswet (Zvw) en Wet langdurige zorg (Wlz) per zorgaanbieder, ter beschikking gesteld door Vektis. Zonder deze bron was de uitsplitsing naar zorgtype en de verbetering van de uitsplitsing naar financiering niet mogelijk geweest.
Een belangrijke impuls voor de revisie was het feit dat het CBS sinds verslagjaar 2021 verplicht is, binnen het kader van de Structural Business Statistics (SBS), gedetailleerde statistieken te leveren over opbrengsten en kosten, voor álle onderdelen van de sectie Gezondheidszorg en welzijnszorg (SBI-divisies 86, 87, 88). Dit heeft o.a. geleid tot een veel intensiever gebruik van fiscale data en openbare jaarverslagen van zorgaanbieders. Hierdoor zijn nu gegevens beschikbaar voor onderdelen van de sectie Gezondheidszorg en welzijnszorg, waarvoor voorheen weinig tot geen gegevens beschikbaar waren.
Andere databronnen waarvan voor het eerst gebruik is gemaakt, zijn o.a: de open data van de overheid over Rijkssubsidies, gegevens van het CBF over goede doelen, gegevens van het Zorginstituut over eigen bijdragen in het kader van de Zvw en het AGB-register van Vektis.