2. Positie op de arbeidsmarkt

In de periode 2021/2023 vormden kunstenaars en andere werkenden met een creatief beroep respectievelijk 2 en bijna 4 procent van de werkzame beroepsbevolking.
Er wonen relatief veel kunstenaars in Noord-Holland, vooral in de regio Amsterdam.
Kunstenaars en andere werkenden met een creatief beroep werken het vaakst in de zakelijke dienstverlening, gevolgd door de bedrijfstak cultuur, recreatie en overige diensten.
Kunstenaars zijn relatief vaak langer aan de slag bij hun huidige werk dan gemiddeld voor alle werkenden.

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het aantal en percentage kunstenaars en andere werkenden met een creatief beroep in de werkzame beroepsbevolking. Verder wordt besproken in welke regio’s zij vooral wonen, in welke bedrijfstakken ze werken en hoe lang ze al in hun huidige werk actief zijn. De cijfers in dit hoofdstuk hebben betrekking op de totale werkzame beroepsbevolking, oftewel werknemers én zelfstandigen.

2.1 Werkzame beroepsbevolking

In 2021/2023 werkten 194 duizend mensen als kunstenaar en 337 duizend in een ander creatief beroep. Zij vormden daarmee, respectievelijk 2 en bijna 4 procent van de werkzame beroepsbevolking. In 2021/2023 bestond de werkzame beroepsbevolking van 15 tot 75 jaar gemiddeld uit 9,5 miljoen mensen. In 2013/2015, na de economische crisis, was de werkzame beroepsbevolking nog aanzienlijk kleiner: 8,4 miljoen.

Het aantal kunstenaars en andere creatieven is sinds 2013/2015 meegegroeid met de omvang van de totale werkzame beroepsbevolking. De toename tussen 2017/2019 en 2021/2023 kan echter niet exact worden bepaald. Vanwege wijzigingen in het onderzoeksdesign en de vragenlijst van de Enquête beroepsbevolking (EBB), waarmee het aantal kunstenaars en andere werkenden met een creatief beroep wordt gemeten, zijn de cijfers over 2021/2023 namelijk niet een-op-een vergelijkbaar met de cijfers tot en met 2017/2019. Ook hebben er in 2021 veranderingen plaatsgevonden bij het coderen van de beroepen. Zo worden mensen die zichzelf omschrijven als content manager sinds 2021 gerekend tot grafisch- en multimedia-ontwerpers, terwijl zij daarvoor onder journalisten vielen. In deze rapportage worden de uitkomsten van de Enquête beroepsbevolking daarom niet in de tijd vergeleken. In de tabellen zijn wel de cijfers over 2013/2015 en 2017/2019 opgenomen om de ontwikkeling vóór 2021 in beeld te brengen.

Voor vergelijkingen van kunstenaars met andere werkenden wordt in deze monitor ook gekeken naar het beroepsniveau. Kunstenaars zijn ingedeeld op het hoogste beroepsniveau (niveau 4). Bij het hoogste beroepsniveau gaat het om beroepen waarin zeer complexe, gespecialiseerde taken worden verricht. In termen van het Nederlandse onderwijssysteem komt dit niveau overeen met beroepen waarvoor voornamelijk hbo en deels wo onderwijsniveau gevolgd is. Het grootste deel (69 procent in 2021/2023) van de andere creatieve beroepen in deze monitor is ook op het hoogste beroepsniveau ingedeeld. Van de totale werkzame beroepsbevolking werkte 35 procent op het hoogste beroepsniveau.

2.1.1 Werkzame beroepsbevolking
		2013/2015 (x 1 000)	2017/2019 (x 1 000)	2021/2023 (x 1 000)	2013/2015 (%)	2017/2019 (%)	2021/2023 (%)
Kunstenaars	Totaal	145	161	194	2	2	2
Kunstenaars	Beeldende beroepen	15	13	16	0	0	0
Kunstenaars	Ontwerpende beroepen	67	78	105	1	1	1
Kunstenaars	Uitvoerende beroepen	39	47	46	0	1	0
Kunstenaars	Schrijvers, vertalers en overige kunstenaarsberoepen	23	23	28	0	0	0

Overige creatieve beroepen	Totaal	233	264	337	3	3	4
Overige creatieve beroepen	Beroepsniveau 4	146	169	232	2	2	2
Overige creatieve beroepen	Beroepsniveau 1, 2, 3	88	95	94	1	1	1

Totale werkzame beroepsbevolking, beroepsniveau 4		2 445	2 670	3 362	29	30	35
Totale werkzame beroepsbevolking		8 424	8 934	9 513	100	100	100
Bron: EBB

2.2 Beroepsgroep

De beroepen van kunstenaars zijn in deze monitor onderverdeeld in vier groepen. De grootste groep bestaat uit ontwerpende beroepen, met 105 duizend personen in 2021/2023. Hiertoe behoren onder andere grafisch ontwerpers, multimedia-ontwerpers en architecten. Tot de groep uitvoerende beroepen behoorden 46 duizend musici, zangers, componisten, dansers, regisseurs en acteurs. Beeldend kunstenaars vormden met 16 duizend de kleinste groep. De groep met schrijvers, vertalers en overige beroepen omvat alle kunstenaars van wie het beroep niet onder een van de andere groepen valt. In 2021/2023 ging dat om 28 duizend personen.

2.2.1 Kunstenaars naar beroep
		2013/2015 (x 1 000)	2017/2019 (x 1 000)	2021/2023 (x 1 000)	2013/2015 (%)	2017/2019 (%)	2021/2023 (%)
Kunstenaars totaal		145	161	194	100	100	100
Beeldende beroepen - beeldend kunstenaars		15	13	16	11	8	8

Ontwerpende beroepen	Totaal	67	78	105	46	48	54
Ontwerpende beroepen	Grafisch ontwerpers en multimedia-ontwerpers	34	39	53	24	25	27
Ontwerpende beroepen	Architecten van gebouwen	15	18	24	10	11	12
Ontwerpende beroepen	Product- en kledingontwerpers	14	17	22	10	11	12
Ontwerpende beroepen	Landschapsarchitecten	3	3	4	2	2	2
Ontwerpende beroepen	Architecten, planologen, landmeetkundigen en ontwerpers	1	0	1	1	0	0

Uitvoerende beroepen	Totaal	39	47	46	27	29	24
Uitvoerende beroepen	Musici, zangers en componisten	14	21	22	10	13	11
Uitvoerende beroepen	Regisseurs en producenten voor film en theater e.d.	19	18	15	13	11	8
Uitvoerende beroepen	Acteurs	5	6	8	3	4	4
Uitvoerende beroepen	Dansers en choreografen	1	1	1	1	1	1

Schrijvers, vertalers en overige kunstenaarsberoepen	Totaal	23	23	28	16	14	14
Schrijvers, vertalers en overige kunstenaarsberoepen	Auteurs e.d.	21	19	24	14	12	12
Schrijvers, vertalers en overige kunstenaarsberoepen	Scheppende en uitvoerende kunstenaars niet elders geclassificeerd	3	4	4	2	2	2
Bron: EBB

De grootste beroepsgroep onder andere werkenden met een creatief beroep zijn de specialisten op het gebied van reclame en marketing. In 2021/2023 ging dat om 132 duizend personen. Op het vierde en hoogste beroepsniveau betreft het daarnaast journalisten, stedenbouwkundigen, verkeersplanologen, vertalers, tolken en andere taalkundigen. Op niveau 1, 2 en 3 gaat het onder meer om radio- en televisietechnici, fotografen, chef-koks en meubelmakers.

2.2.2 Andere werkenden met een creatief beroep
		2013/2015 (x 1 000)	2017/2019 (x 1 000)	2021/2023 (x 1 000)	2013/2015 (%)	2017/2019 (%)	2021/2023 (%)
Andere werkenden met een creatief beroep totaal		233	264	337	100	100	100

Beroepsniveau 4	Totaal	146	169	232	62	64	69
Beroepsniveau 4	Specialisten op het gebied van reclame en marketing	70	87	132	30	33	39
Beroepsniveau 4	Journalisten	26	31	28	11	12	8
Beroepsniveau 4	Stedenbouwkundigen en verkeersplanologen	15	16	31	6	6	9
Beroepsniveau 4	Vertalers, tolken en andere taalkundigen	13	15	17	6	6	5

Beroepsniveau 1, 2, 3	Totaal	88	95	105	38	36	31
Beroepsniveau 1, 2, 3	Radio- en televisietechnici en audiovisueel technici	11	16	22	5	6	7
Beroepsniveau 1, 2, 3	Fotografen	13	12	16	6	5	5
Beroepsniveau 1, 2, 3	Chef-koks	12	13	16	5	5	5
Beroepsniveau 1, 2, 3	Meubelmakers e.d.	13	15	10	6	6	3
Bron: EBB

2.3 Regio

Kunstenaars en ook anderen met een creatief beroep zijn oververtegenwoordigd in Noord-Holland. In 2021/2023 woonde 28 procent van alle kunstenaars en 25 procent van alle andere werkenden met een creatief beroep in die provincie. Van de totale werkzame beroepsbevolking was dat 17 procent. Vooral in COROP-gebied Groot-Amsterdam wonen veel kunstenaars: 19 procent van het totaal.

2.3.1 Kunstenaars en andere werkenden naar provincie, 2021/2023
	Kunstenaars (%)	Anderen met een creatief beroep (%)	Anderen met een creatief beroep - beroepsniveau 4 (%)	Anderen met een creatief beroep - beroepsniveau 1, 2, 3 (%)	Werkenden - beroepsniveau 4 (%)	Totaal werkenden (%)
Nederland	100	100	100	100	100	100
Groningen	3	2	2	3	3	3
Fryslân	3	2	2	3	3	4
Drenthe	1	2	2	2	2	3
Overijssel	5	5	5	6	6	7
Flevoland	1	2	2	2	2	3
Gelderland	11	12	11	14	11	12
Utrecht	9	10	11	8	10	8
Noord-Holland	28	25	25	25	20	17
Zuid-Holland	21	21	22	19	22	21
Zeeland	1	1	1	2	1	2
Noord-Brabant	13	14	14	12	14	15
Limburg	4	4	4	4	5	6
Bron: EBB

2.4 Bedrijfstak

Kunstenaars en anderen met een creatief beroep waren vooral oververtegenwoordigd in de zakelijke dienstverlening (respectievelijk 35 en 25 procent). Kunstenaars werkten ook vaak in de bedrijfstak cultuur, recreatie en overige diensten (25 procent). Andere creatieven werkten daarnaast vaak in de handel, vervoer en horeca (18 procent). Op de derde plek stond bij zowel kunstenaars als andere creatieven de ICT (15 en 13 procent). Ter vergelijking: van de totale werkzame beroepsbevolking werkte 5 procent in cultuur, recreatie en overige diensten, 13 procent in de zakelijke dienstverlening en 4 procent in de ICT.

2.4.1 Kunstenaars en andere werkenden met een creatief beroep naar
bedrijstak
	2013/2015	2013/2015	2017/2019	2017/2019	2021/2023	2021/2023
	Kunstenaars (%)	Anderen met een creatief beroep (%)	Kunstenaars (%)	Anderen met een creatief beroep (%)	Kunstenaars (%)	Anderen met een creatief beroep (%)
Alle bedrijfstakken	100	100	100	100	100	100
A Landbouw, bosbouw en visserij	0	0	0	0	0	0
B-E Nijverheid (geen bouw) en energie	7	12	8	11	6	8
F Bouwnijverheid	1	2	1	2	1	2
G-I Handel, vervoer en horeca	7	19	7	17	7	18
J Informatie en communicatie	12	12	12	13	13	15
K Financiële dienstverlening	1	2	1	2	1	4
L Verhuur en handel van onroerend goed	0	1	0	0	0	1
M-N Zakelijke dienstverlening	33	24	31	25	35	25
O-Q Overheid en zorg	6	12	6	11	9	12
R-U Cultuur, recreatie, overige diensten	28	12	27	12	25	12
Onbekend	4	4	7	5	2	3
Werkzaam in de creatieve industrie	60	33	61	34	62	33
Bron: EBB

2.5 Anciënniteit

Kunstenaars blijven relatief vaak langer in hun huidige werk dan de totale werkzame beroepsbevolking. In 2021/2023 was minder dan de helft van alle werkenden (46 procent) vijf jaar of langer geleden begonnen. Bij kunstenaars was dat 53 procent. Vooral zelfstandige kunstenaars zijn minder vaak recent begonnen. Kunstenaars die als werknemer werken, zijn juist vaker dan het gemiddelde van alle werkenden in de afgelopen vijf jaar begonnen.

Creatieve industrie

De cijfers over kunstenaars en andere werkenden met een creatief beroep zijn gebaseerd op het beroep van een persoon. Daarnaast worden er ook cijfers over werkenden in de creatieve industrie gemaakt. Of een persoon werkzaam is in de creatieve industrie wordt bepaald op basis van de Standaard Bedrijfsindeling (SBI) van het CBS. De zogenoemde SBI-code deelt bedrijven in naar de hoofdactiviteit van het bedrijf en wordt door de Kamer van Koophandel op basis van de omschrijving van bedrijfsactiviteiten toegekend. Als een bedrijf meerdere verschillende activiteiten heeft, wordt het zwaartepunt van die activiteiten bepaald en wordt het bedrijf ingedeeld aan de hand van de SBI-code die bij de hoofdactiviteit hoort. De overige bedrijfsactiviteiten worden als nevenactiviteit getypeerd en niet gebruikt bij de indeling van bedrijven door het CBS.

Bij de afbakening van de creatieve industrie wordt onderscheid gemaakt tussen een enge en een ruime definitie. De enge definitie van de creatieve industrie beperkt zich tot de categorieën:

Kunsten en cultureel erfgoed;
Media en entertainment;
Creatieve en zakelijke dienstverlening.

In de ruime definitie worden daarnaast de onderstaande categorieën opgenomen:

Creatieve detailhandel;
Kennisintensieve diensten;
Overige creatieve industrie.

In deze publicatie en de bijbehorende tabellen is gekozen voor de ruime definitie. Van alle kunstenaars was 62 procent werkzaam in de creatieve industrie volgens de ruime definitie. Van de anderen met een creatief beroep was dat 33 procent. Van de gehele werkzame beroepsbevolking was 7 procent werkzaam in de creatieve industrie.

De indeling van de creatieve industrie in deze publicatie is gebaseerd op de resultaten van het CBS-speerpuntproject ‘Creatieve Industrie’, zie Onderzoeksrapportage Creatieve Industrie (Den Haag/Heerlen/Bonaire, 2011). In bijlage C staan de SBI-codes die voor deze publicatie tot de creatieve industrie worden gerekend. Er wordt inmiddels gewerkt aan een kleine herziening van de SBI-codes die tot de creatieve industrie worden gerekend. Deze herziening is niet meegenomen in deze publicatie en bijbehorende tabellen.