6. Online seksuele intimidatie

Vervelende seksueel getinte opmerkingen, ongewenste aanrakingen of gedwongen seksuele handelingen zijn allemaal voorbeelden van ongewenst seksueel gedrag. Dit kan thuis of op straat gebeuren (zie hoofdstuk 5), maar ook via het internet, bijvoorbeeld via sociale media, WhatsApp, (video)chat of e-mail. In dit hoofdstuk gaat het over ongewenste seksuele ervaringen op het internet.

6.1 Slachtofferschap

In 2024 gaf een op de tien mensen van 16 jaar of ouder (10 procent) aan dat zij in de afgelopen vijf jaar online een of meerdere ongewenste seksuele ervaringen hebben meegemaakt. Vijf procent (ruim 760 duizend mensen) overkwam dit in de afgelopen 12 maanden. In 2024 is het slachtofferschap van online seksuele intimidatie afgenomen, vergeleken met 2022. Dit geldt voor zowel de ervaringen in de afgelopen vijf jaar (destijds 11 procent), als die in de afgelopen 12 maanden (destijds 6 procent). In 2022 was juist nog sprake van een toename ten opzichte van 2020. De cijfers van 2024 zijn vergelijkbaar met 2020.

Het maken van seksueel kwetsende opmerkingen of grapjes, het ongewenst naaktfoto’s of seksfilmpjes sturen, het aandringen op een date, het aandringen op het sturen van persoonlijke seksuele foto’s of filmpjes en het tonen van iemands naakte billen, borsten of geslachtsdelen zijn vormen van online seksuele intimidatie die het vaakst voorkwamen (allen 2 procent).

Slachtoffers naar kenmerken

Vrouwen geven vaker dan mannen aan dat zij in de afgelopen 12 maanden ongewenst seksueel gedrag hebben meegemaakt op internet (6 tegen 4 procent). Jongeren zijn duidelijk het vaakst slachtoffer van online seksuele intimidatie, en dan met name jonge vrouwen. Zo kreeg 22 procent van de 16- tot 18-jarige vrouwen en 21 procent van de 18- tot 24-jarige vrouwen hier in de afgelopen 12 maanden mee te maken. Bij mannelijke leeftijdsgenoten was dit percentage lager (7 à 8 procent). Daarbij krijgen homoseksuele mannen en bi-plus vrouwen er relatief vaak mee te maken.

Vrouwen krijgen vaker dan mannen met de volgende vormen van online seksuele intimidatie te maken: seksueel kwetsende opmerkingen of grapjes (3 tegen 2 procent), ontvangen van naaktfoto’s of filmpjes (3 tegen 1 procent), aandringen op een date (3 tegen 1 procent), vragen om seksuele foto’s of filmpjes (2 tegen 1 procent), iemand zijn naakte lichaam te zien krijgen (2 tegen 1 procent), masturbatie te zien krijgen (1,4 tegen 0,4 procent) en het aandringen op seks (1,2 tegen 0,7 procent). In alle gevallen gaat het om ongewenste ervaringen.

Mannen krijgen vaker dan vrouwen te maken met dwang om geld over te maken om verspreiding van naaktfoto’s of filmpjes te voorkomen (0,9 tegen 0,2 procent).

Aantal vormen

Ruim de helft (51 procent) van de slachtoffers van 16 jaar of ouder is in de afgelopen 12 maanden slachtoffer geweest van één vorm van online seksuele intimidatie. De overige 49 procent kreeg met meerdere vormen te maken. Bij 28 procent ging het om 2 of 3 vormen en bij 21 procent om meer dan drie vormen.

6.2 Structurele vormen

Ruim een op de acht slachtoffers (14 procent) in de afgelopen 12 maanden heeft structureel (minstens één keer per maand) te maken gehad met een vorm van online seksuele intimidatie (zie ook tabel 2 in bijlage A). Dit is 0,7 procent van de bevolking van 16 jaar of ouder (bijna 105 duizend mensen).

Naar verhouding gaat het vaak om seksueel kwetsende opmerkingen of grapjes, het laten zien van masturberen door de pleger, en het ongewenst sturen van naaktfoto’s of seksfilmpjes. Voor 6 procent van de slachtoffers zijn het maandelijkse ervaringen, voor 5 procent wekelijkse ervaringen, en bij voor 3 procent (bijna) dagelijkse ervaringen.

6.3 Plegers

De pleger(s) van online seksuele intimidatie behoren vaak niet tot de huiselijke kring van gezin, familie, partner of ex-partner. Bij 92 procent van de slachtoffers komt de pleger van buiten deze kring. Bij 4 procent gaat het wel om een gezins- of familielid of om een (ex)-partner. Bij 3 procent van de slachtoffers gaat het om plegers zowel binnen als buiten de huiselijke kring, en 1 procent gaf geen antwoord.

De helft van de slachtoffers (50 procent) geeft aan dat de pleger(s) onbekend is/zijn. De rest kent de pleger(s) wel. Het gaat naar verhouding vaak om iemand die ze alleen via het internet kennen (36 procent), om iemand die ze niet goed kennen zoals een date of iemand die ze net hebben ontmoet (15 procent) of om iemand die ze kennen van het uitgaan of een feestje (12 procent).

Vaak gaat het om mannelijke plegers. Zo zegt 68 procent van de slachtoffers dat een man of meerdere mannen hen online seksueel geïntimideerd hebben. Bij 9 procent ging het om een vrouwelijke pleger of plegers. Daarnaast kreeg 9 procent te maken met zowel mannelijke als vrouwelijke plegers. Verder wil of kan een relatief groot deel (13 procent) niet aangeven wat het geslacht van de pleger(s) is.

6.4 Gevolgen

Driekwart (77 procent) van de slachtoffers gaf aan geen gevolgen te hebben ondervonden van de ongewenste seksuele ervaringen die zij online hebben opgedaan. Bij 20 procent was dit wel het geval, 3 procent heeft geen antwoord gegeven (zie ook tabel 4 in bijlage A). Vrouwen geven even vaak als mannen aan gevolgen te hebben ondervonden.

Bij 13 procent van de slachtoffers heeft de online seksuele intimidatie geleid tot psychische problemen. Seksuele, relatie- en lichamelijke problemen komen minder vaak voor.

Het percentage dat gevolgen ondervindt van online seksuele intimidatie verschilt naar de frequentie waarmee dit voorkomt: van de structurele slachtoffers ondervindt 31 procent gevolgen, tegen 18 procent van de incidentele slachtoffers.

6.5 Praten over ervaringen

Bijna zes op de tien slachtoffers (57 procent) hebben met iemand gesproken over de online seksuele intimidatie die zij hebben meegemaakt (zie ook tabel 5 in bijlage A). Aan de andere kant heeft 41 procent de ervaringen met niemand gedeeld. Een kleine groep (2 procent) wil of kan niet zeggen of ze er met iemand over hebben gepraat. Het percentage dat met iemand gesproken heeft over de ongewenste seksuele gebeurtenissen op het internet verschilt niet tussen slachtoffers die er structureel of incidenteel mee te maken kregen.

Slachtoffers spraken vooral met mensen uit de sociale kring. Zo sprak 37 procent met een vriend of vriendin, 17 procent met de partner en 11 procent met een ander gezins- of familielid over de ongewenste gebeurtenissen. Er wordt duidelijk minder gesproken met hulpverleners zoals een (huis)arts, psycholoog of maatschappelijk werker (6 procent) en met de politie (1,2 procent). Het Centrum Seksueel Geweld en Veilig Thuis werden zo goed als niet genoemd. Van de slachtoffers zegt 1 procent aangifte te hebben gedaan bij de politie.