7. Overheid
Het overheidssaldo en de overheidsschuld zijn de belangrijkste indicatoren voor de staat van de overheidsfinanciën. De Europese normen hiervoor zijn een maximaal tekort van 3 procent en een maximale schuld van 60 procent van het bbp.
7.1 Overheidssaldo
Het overschot in 2019 was 3,5 miljard euro hoger dan in 2018 toen het overschot 10,6 miljard euro bedroeg oftewel 1,4 procent van het bbp. De Nederlandse overheid behaalde over 2019 voor het vierde jaar op rij een overschot. In deze vier jaren hield de overheid in totaal 34 miljard euro over.
| Jaar | Overheidssaldo (% bbp) | EMU-norm (% bbp) |
|---|---|---|
| 1999 | 0,3 | -3 |
| 2000 | 1,2 | -3 |
| 2001 | -0,5 | -3 |
| 2002 | -2,1 | -3 |
| 2003 | -3,1 | -3 |
| 2004 | -1,8 | -3 |
| 2005 | -0,4 | -3 |
| 2006 | 0,1 | -3 |
| 2007 | -0,1 | -3 |
| 2008 | 0,2 | -3 |
| 2009 | -5,1 | -3 |
| 2010 | -5,2 | -3 |
| 2011 | -4,4 | -3 |
| 2012 | -3,9 | -3 |
| 2013 | -2,9 | -3 |
| 2014 | -2,2 | -3 |
| 2015 | -2,0 | -3 |
| 2016 | 0,0 | -3 |
| 2017 | 1,3 | -3 |
| 2018 | 1,4 | -3 |
| 2019 | 1,7 | -3 |
7.2 Overheidsschuld
De schuldquote, de overheidsschuld als percentage van het bbp, kwam eind 2019 uit op 48,6 procent. Dit was bijna 20 procentpunt lager dan de hoogste schuldquote die als gevolg van de kredietcrisis eind 2013 werd bereikt. Voor de kredietcrisis, eind 2007, was de schuldquote 43 procent.
De overheidsschuld eind 2019 was 11 miljard euro lager dan een jaar eerder. Niet het gehele overschot van 14 miljard euro is gebruikt voor schuldaflossing. Een deel van het overschot is besteed aan verwerving van aandelen in Air France-KLM en verstrekking van leningen. Ook is een deel van het overschot gestald op deposito’s, die met bijna 2 miljard euro toenamen.
| Jaar | Schuldquote (% bbp) | EMU-norm (% bbp) |
|---|---|---|
| 1999 | 58,6 | 60 |
| 2000 | 52,1 | 60 |
| 2001 | 49,4 | 60 |
| 2002 | 48,8 | 60 |
| 2003 | 50 | 60 |
| 2004 | 50,3 | 60 |
| 2005 | 49,8 | 60 |
| 2006 | 45,2 | 60 |
| 2007 | 43 | 60 |
| 2008 | 54,7 | 60 |
| 2009 | 56,8 | 60 |
| 2010 | 59,2 | 60 |
| 2011 | 61,7 | 60 |
| 2012 | 66,2 | 60 |
| 2013 | 67,7 | 60 |
| 2014 | 67,8 | 60 |
| 2015 | 64,6 | 60 |
| 2016 | 61,9 | 60 |
| 2017 | 56,9 | 60 |
| 2018 | 52,4 | 60 |
| 2019 | 48,6 | 60 |
7.3 Collectievelastendruk
De collectievelastendruk nam in 2019 verder toe tot 38,8 procent van het bbp. De collectieve lastendruk, ook wel belasting- en premiedruk genoemd, wordt berekend als som van alle door de overheid ontvangen belastingen en premies. Hier zijn ook bij inbegrepen de betalingen van belastingen en premies door niet-ingezetenen aan de Nederlandse overheid. De collectievelastendruk was sinds het begin van de huidige meetmethode in 1995 niet eerder zo hoog.
| Jaar | Collectievelastendruk (% bbp) |
|---|---|
| 1999 | 36,8 |
| 2000 | 36,5 |
| 2001 | 35,2 |
| 2002 | 34,8 |
| 2003 | 34,5 |
| 2004 | 34,5 |
| 2005 | 34,7 |
| 2006 | 35,7 |
| 2007 | 35,2 |
| 2008 | 35,6 |
| 2009 | 34,8 |
| 2010 | 35,2 |
| 2011 | 35,1 |
| 2012 | 35,3 |
| 2013 | 35,8 |
| 2014 | 36,7 |
| 2015 | 36,5 |
| 2016 | 38 |
| 2017 | 38,3 |
| 2018 | 38,3 |
| 2019 | 38,8 |