4. Bedrijfsleven
De groei van de Nederlandse economie is ook te meten via het bedrijfsleven. Alles wat in Nederland aan waarde wordt toegevoegd door middel van productie, telt op tot het bbp(plus het saldo van productgebonden belastingen en subsidies). Veruit de meeste toegevoegde waarde (het verschil tussen productie en verbruik van energie, materialen en diensten) is toe te schrijven aan het bedrijfsleven.
Net als het bbp groeide de toegevoegde waarde van het bedrijfsleven in 2019 met 1,8 procent. Met 4,8 procent was de groei van de bouwnijverheid opnieuw het sterkst. De woningbouw trok verder aan, maar groeide minder sterk dan in 2018. De bouw van bedrijfsgebouwen groeide daarentegen net zo sterk als een jaar eerder. Na de bouw was de groei van de specialistische zakelijke diensten (bijvoorbeeld advocaten-, ingenieurs- en reclamebureaus) het grootst.
Ook de toegevoegde waarde van de Nederlandse industrie groeide verder. De groei was echter met 0,8 procent een stuk kleiner dan in 2018 (4,7 procent). Vooral de productie van machines en apparaten lag hoger. Dit zijn ook producten die het goed deden in de export.De delfstoffenwinning daarentegen kromp opnieuw door het verder dichtdraaien van de gaskraan.
Bedrijfstak | 2019 (%-volumeverandering t.o.v. jaar eerder) | 2018 (%-volumeverandering t.o.v. jaar eerder) |
---|---|---|
Bouwnijverheid | 4,8 | 7,7 |
Specialistische zakelijke diensten | 3,7 | 4,1 |
Informatie en communicatie | 3,5 | 3,9 |
Energie | 3,4 | 0,6 |
Handel | 3 | 3 |
Verhuur en handel van onroerend goed | 2,8 | 2,7 |
Cultuur, recreatie, overige diensten | 2,3 | 2,8 |
Overheid en zorg | 1,7 | 0,9 |
Verhuur en overige zakelijke diensten | 1,6 | 5,6 |
Horeca | 1,5 | 4,3 |
Landbouw, bosbouw en visserij | 0,8 | -2,5 |
Industrie | 0,8 | 4,7 |
Vervoer en opslag | 0,8 | 3,3 |
Water en afval | -0,6 | 1,4 |
Financiële dienstverlening | -1,4 | -1,4 |
Delfstoffenwinning | -12,8 | -15 |
4.1 Groei bouwnijverheid vlakt af
De bouw was de afgelopen jaren steeds de sterkst groeiende bedrijfstak in Nederland. Dat was onder meer toe te schrijven aan de aantrekkende woningbouw. In 2019 kwam de groei van de bouwnijverheid uit op 4,8 procent. Dat is een stuk lager dan in de vier voorgaande jaren. In de loop van 2019 nam de groei van de toegevoegde waarde steeds verder af en sloeg in het vierde kwartaal om in een lichte krimp.
Jaar | Kwartaal | Verandering (%-volumeverandering t.o.v. jaar eerder) |
---|---|---|
2012 | -10,9 | |
2012 | -7,2 | |
2012 | -6 | |
2012 | -7,8 | |
2013 | -10,8 | |
2013 | -7,6 | |
2013 | -5 | |
2013 | 1 | |
2014 | 5,6 | |
2014 | 0,1 | |
2014 | -1,2 | |
2014 | 8,2 | |
2015 | 7,6 | |
2015 | 11,5 | |
2015 | 7,9 | |
2015 | 1 | |
2016 | 9,1 | |
2016 | 6,3 | |
2016 | 10,7 | |
2016 | 8,8 | |
2017 | 7,2 | |
2017 | 8,2 | |
2017 | 6,6 | |
2017 | 8 | |
2018 | 5,9 | |
2018 | 10,4 | |
2018 | 6,8 | |
2018 | 7,6 | |
2019 | 9,7 | |
2019 | 3,9 | |
2019 | 6,3 | |
2019 | -0,4 |
Mogelijke oorzaken hiervoor waren een tekort aan personeel en de stikstofuitspraak van de Raad van State in mei, waardoor het moeilijker werd om vergunningen rond te krijgen voor nieuwe bouwprojecten. Ook voor de stikstofuitspraak daalde het aantal afgegeven vergunningen voor nieuwe woningen al. In 2019 werd voor ruim 57 duizend nieuw te bouwen woningen een vergunning afgegeven. Dat was 18 procent minder dan in 2018. Het aantal verleende vergunningen voor nieuwbouwwoningen is een indicator voor wat er in de nabije toekomst aan woningen gebouwd zal worden. De gemiddelde doorlooptijd vanaf vergunningverlening tot oplevering is circa twee jaar. Ook het aantal verleende vergunningen voor bedrijfsgebouwen was in 2019 lager dan in 2018.
Bouwvergunningen woningen | Column1 | Column2 | ||
---|---|---|---|---|
2012 | 2620 | |||
2012 | 3409 | |||
2012 | 3061 | |||
2012 | 2609 | |||
2012 | 4022 | |||
2012 | 3949 | |||
2012 | 5049 | |||
2012 | 2397 | |||
2012 | 3223 | |||
2012 | 3625 | |||
2012 | 2934 | |||
2012 | 2456 | |||
2013 | 1903 | |||
2013 | 2585 | |||
2013 | 1790 | |||
2013 | 2918 | |||
2013 | 2457 | |||
2013 | 1607 | |||
2013 | 2382 | |||
2013 | 1737 | |||
2013 | 1974 | |||
2013 | 3033 | |||
2013 | 2573 | |||
2013 | 2274 | |||
2014 | 2599 | |||
2014 | 2486 | |||
2014 | 2923 | |||
2014 | 3097 | |||
2014 | 3113 | |||
2014 | 2629 | |||
2014 | 4273 | |||
2014 | 2686 | |||
2014 | 5348 | |||
2014 | 4224 | |||
2014 | 3731 | |||
2014 | 4211 | |||
2015 | 4108 | |||
2015 | 7540 | |||
2015 | 6665 | |||
2015 | 6785 | |||
2015 | 4370 | |||
2015 | 4142 | |||
2015 | 3780 | |||
2015 | 2989 | |||
2015 | 3976 | |||
2015 | 3604 | |||
2015 | 3591 | |||
2015 | 4049 | |||
2016 | 3172 | |||
2016 | 3541 | |||
2016 | 4286 | |||
2016 | 3510 | |||
2016 | 4461 | |||
2016 | 4634 | |||
2016 | 4472 | |||
2016 | 3665 | |||
2016 | 5565 | |||
2016 | 6034 | |||
2016 | 4810 | |||
2016 | 5417 | |||
2017 | 4800 | |||
2017 | 4532 | |||
2017 | 7462 | |||
2017 | 5986 | |||
2017 | 5163 | |||
2017 | 4903 | |||
2017 | 6831 | |||
2017 | 5561 | |||
2017 | 7104 | |||
2017 | 6580 | |||
2017 | 5838 | |||
2017 | 4981 | |||
2018 | 4523 | |||
2018 | 6063 | |||
2018 | 6365 | |||
2018 | 4172 | |||
2018 | 4524 | |||
2018 | 6283 | |||
2018 | 5986 | |||
2018 | 4779 | |||
2018 | 6467 | |||
2018 | 9583 | |||
2018 | 5674 | |||
2018 | 5615 | |||
2019 | 4070 | |||
2019 | 3941 | |||
2019 | 5115 | |||
2019 | 5464 | |||
2019 | 3860 | |||
2019 | 4149 | |||
2019 | 5130 | |||
2019 | 2939 | |||
2019 | 5057 | |||
2019 | 6526 | |||
2019 | 5328 | |||
2019 | 5597 | |||
2020 | 3790 | |||
2020 | 4393 |
In 2019 werden bijna 71 duizend nieuwbouwwoningen opgeleverd. Dat is ruim 6 procent meer dan in 2018 en het hoogste aantal in tien jaar tijd.
Jaar | Gereedgekomen |
---|---|
2000 | 74774 |
2001 | 77181 |
2002 | 71143 |
2003 | 64102 |
2004 | 69832 |
2005 | 71541 |
2006 | 77103 |
2007 | 85201 |
2008 | 84174 |
2009 | 87835 |
2010 | 60556 |
2011 | 62199 |
2012 | 48668 |
2013 | 49311 |
2014 | 45170 |
2015 | 48381 |
2016 | 54849 |
2017 | 62982 |
2018 | 66585 |
2019 | 70716 |
Het vertrouwen van de bouwondernemers nam na 2018 vijf kwartalen op rij af. De bouw was in het begin van het eerste kwartaal van 2020 nog wel steeds het meest positief van alle bedrijfstakken, maar in ruim een jaar tijd is dit vertrouwen meer dan gehalveerd.
Ondernemers in de bouw waren begin 2020 per saldo negatief over het economisch klimaat in de komende drie maanden. De kwesties die speelden rondom stikstof en PFAS hangen hier mogelijk mee samen. Ook verslechterde de verwachting over de toekomstige bedrijvigheid na het tweede kwartaal van 2019 sterk, maar was begin 2020 per saldo nog licht positief.
Jaar | Omzet komende drie maanden (saldo % positieve en % negatieve antwoorden) | Economisch klimaat komende maanden (saldo % positieve en % negatieve antwoorden) | |
---|---|---|---|
2012 | -30,8 | -44,7 | |
2012 | -24,9 | -43,8 | |
2012 | -41,7 | -52,7 | |
2012 | -30 | -58,5 | |
2013 | -36,4 | -58,3 | |
2013 | -24,7 | -50,7 | |
2013 | -15,6 | -41,9 | |
2013 | -4,3 | -25,7 | |
2014 | -21 | -12,9 | |
2014 | 9,2 | -2,9 | |
2014 | 5 | 1 | |
2014 | 3,3 | -10,8 | |
2015 | 4,4 | -4,4 | |
2015 | 37,8 | 9,9 | |
2015 | 21,4 | 14 | |
2015 | 19,8 | 10,9 | |
2016 | 9,8 | 18,4 | |
2016 | 38,1 | 17,6 | |
2016 | 34,4 | 23,2 | |
2016 | 45,6 | 23,6 | |
2017 | 25,9 | 26,5 | |
2017 | 42,4 | 35,6 | |
2017 | 40,2 | 30,3 | |
2017 | 41,8 | 24,8 | |
2018 | 33,5 | 22,6 | |
2018 | 57,6 | 29,6 | |
2018 | 47,6 | 22,7 | |
2018 | 37,2 | 13,3 | |
2019 | 25,1 | 4,2 | |
2019 | 48 | 9,7 | |
2019 | 27,1 | -1,7 | |
2019 | 16,2 | -22,9 | |
2020 | 1,4 | -15,7 |
4.2 Opnieuw recordwinsten voor niet-financiële bedrijven
Niet-financiële bedrijven behaalden in 2019 een brutowinst voor belasting van 264,2 miljard euro. Dat was 7,1 miljard euro meer dan in 2018, toen het vorige record werd gerealiseerd. Verder is de behaalde winst de hoogste sinds het begin van de metingen in 1995. De brutowinst voor belasting is winst waarover nog vennootschapsbelasting betaald moet worden. De toename van de winst in 2019 was volledig toe te schrijven aan de operationele winst in Nederland. De winsten van buitenlandse dochters bleven vrijwel gelijk. De financiële bedrijven realiseerden bijna 34 miljard euro winst. Dat is minder dan in 2018, toen de brutowinst bijna 36 miljard euro bedroeg.
Niet-financiële bedrijven (miljard euro) | Financiële instellingen (miljard euro) | |
---|---|---|
2001 | 108,027 | 32,074 |
2002 | 114,432 | 24,675 |
2003 | 120,407 | 25,641 |
2004 | 145,22 | 27,483 |
2005 | 167,083 | 33,636 |
2006 | 177,501 | 44,549 |
2007 | 214,15 | 45,219 |
2008 | 199,21 | 23,061 |
2009 | 175,504 | 18,816 |
2010 | 195,217 | 32,794 |
2011 | 209,049 | 33,878 |
2012 | 210,53 | 28,561 |
2013 | 205,392 | 31,984 |
2014 | 204,286 | 30,432 |
2015 | 229,462 | 33,881 |
2016 | 224,801 | 30,28 |
2017 | 237,151 | 36,517 |
2018 | 257,095 | 35,638 |
2019 | 264,161 | 33,834 |
4.3 Op een na laagste aantal faillissementen van deze eeuw
In 2019 werden 3 209 bedrijven en instellingen failliet verklaard. Dat waren er 64 meer dan in 2018. Toen werd het laagste aantal faillissementen van deze eeuw gerealiseerd. Het aantal faillissementen bereikte in 2013 een piek van 8 376. Daarna is het aantal faillissementen vijf jaar achter elkaar afgenomen, in totaal met ruim 62 procent. Dit ging samen met de economische groei van de afgelopen jaren in Nederland. In 2019 nam het aantal faillissementen voor het eerst na 2013 weer iets toe. Ondanks de stijging lag het aantal faillissementen nog steeds op een relatief laag niveau.
Jaar | Faillissementen |
---|---|
2001 | 3333 |
2002 | 4085 |
2003 | 5235 |
2004 | 5267 |
2005 | 5083 |
2006 | 4228 |
2007 | 3589 |
2008 | 3842 |
2009 | 6942 |
2010 | 6162 |
2011 | 6117 |
2012 | 7349 |
2013 | 8376 |
2014 | 6645 |
2015 | 5271 |
2016 | 4399 |
2017 | 3291 |
2018 | 3145 |
2019 | 3209 |