6. Huishoudens

De cao-lonen zijn in 2019 gestegen met 2,6 procent. Dat is de grootste stijging na 2009. In dat jaar, het eerste volle crisisjaar, lag de cao-loonstijging hoger (2,8 procent). Vanaf de tweede helft van 2017 liep de cao-loonstijging vrijwel elk kwartaal op.

In 2019 waren de consumentenprijzen 2,6 procent hoger dan in 2018. Dat was de grootste stijging van de consumentenprijzen na 2002. Dit hangt samen met de verhoging van het lage btw-tarief en de energiebelasting in januari 2019. Doordat de consumentenprijzen even hard stegen als de cao-lonen, bleven de reële cao-lonen op hetzelfde niveau als een jaar eerder.

De stijging van inflatie in 2019 was vooral toe te schrijven aan de prijsontwikkeling van eten en drinken. Voedingsmiddelen en alcoholvrije dranken in de supermarkt waren in 2019 gemiddeld 4 procent duurder dan een jaar eerder. Dat was de sterkste prijsstijging inruim tien jaar tijd. Voedingsmiddelen maken ruim 10 procent uit van alle consumptieve bestedingen. Daardoor telt de sterkere prijsstijging zwaar mee in de totale prijsontwikkeling van de consumentengoederen- en diensten. Daarnaast was de prijsstijging in restaurants,cafés en bedrijfskantines 4,6 procent, tegen 2,4 procent in 2018. De grotere prijsstijging van eten en drinken hangt samen met de verhoging van het lage btw-tarief per 1 januari 2019, van 6 naar 9 procent.

In totaal viel 22,5 procent van alle consumptieve bestedingen (zoals voedingsmiddelen)onder het lage btw-tarief. Goederen en diensten die onder het lage btw-tarief vielen waren in 2019 gemiddeld 4,1 procent duurder dan in 2018. Ter vergelijking: in dezelfde periode was de prijsstijging van producten die onder het hoge btw-tarief vielen gemiddeld 2,3 procent.

6.1 Woningmarkt trekt verder aan

De prijzen van bestaande koopwoningen stegen ook in 2019. Gemiddeld waren bestaande koopwoningen 6,9 procent duurder dan in 2018. De prijsstijging was wat minder sterk dan in 2018, toen de prijsstijging op 9 procent uitkwam. De huizenmarkt is door de lage hypotheekrente en de inhaalvraag de afgelopen jaren sterk aangetrokken. De prijzen stegen sinds juli 2013 bijna onafgebroken. In mei 2018 was de prijsindex bestaande koopwoningen voor het eerst hoger dan de piek in augustus 2008. In totaal zijn er ruim 218 duizend woningen van eigenaar gewisseld in 2019, nagenoeg evenveel als in 2018.

6.2 Hypotheekschulden grootste deel schulden van huishoudens

6.3 Consumentenvertrouwen veel lager

Het vertrouwen van de Nederlandse consumenten was in 2019 een stuk lager dan in 2018.Het consumentenvertrouwen geeft de opvatting van consumenten weer over de gehele economie en hun eigen financiële situatie. Gemiddeld stond het vertrouwen in 2019 op –1,terwijl het in 2018 op 20 uitkwam. Vooral het oordeel over de economie verslechterde sterk. Ook het oordeel over hun eigen financiële situatie verslechterde, maar veel minder sterk.

De aanhoudende onzekerheden, zoals de brexit, het handelsbeleid van de VS en de afkoelende economie in Duitsland, hebben mogelijk hun weerslag gehad op het consumentenvertrouwen. Ook de stijging van de btw en de energiebelasting in 2019, de onduidelijkheid over het klimaatbeleid en de toenemende flexibilisering van de arbeidsmarkt hebben mogelijk het consumentenvertrouwen in 2019 negatief beïnvloed(CPB, 2019).