6. Aardwarmte

Aardwarmte is warmte die afkomstig is van het binnenste van de aarde en wordt ook geothermie genoemd. Aardwarmte was in 2023 goed voor 2 procent van het eindverbruik van energie uit hernieuwbare bronnen.

6.1 Aardwarmte

Ontwikkelingen

Sinds eind 2008 wordt in Nederland gebruik gemaakt van aardwarmte. In 2023 zijn er in totaal 19 projecten in gebruik. Projecten kunnen weleens stil komen te liggen wegens technische problemen met de boorputten, risico op vervuiling van de bodem en seismische risico’s. 

De kosten van diepe bodemenergie zitten vooral in het boren van de put tot een diepte van één kilometer of meer. Het lastige punt daarbij is dat er geen garantie is op succes bij het boren. Om de ontwikkeling van diepe bodemenergie te stimuleren en de risico’s voor de initiatiefnemers te beperken, heeft de overheid een regeling in het leven geroepen die een gedeelte van het risico op het misboren afdekt. Deze regeling (RNES Aardwarmte) werd tot en met 2023 periodiek opengesteld.

Vanaf 2012 komen projecten voor diepe bodemenergie ook in aanmerking voor SDE(+)(+)-subsidie. Diepe bodemenergie heeft per joule hernieuwbare energie relatief weinig subsidie nodig, waardoor het in de beginjaren van de competitieve SDE++ regeling weinig last had van concurrentie met andere technieken. In de afgelopen jaren is hier verandering in te zien; andere technieken (voornamelijk zon en wind) worden steeds goedkoper, waardoor diepe bodemenergie in sommige gevallen toch achteraan de rij van subsidieaanvragen belandt.   

Het realiseren van aardwarmteprojecten kent ook andere complicaties. In sommige gevallen waren projecten al in het bezit van een SDE-subsidiebeschikking, maar konden deze door vertraagde vergunningverlening of complexiteit van de warmtevraag in de gebouwde omgeving niet binnen de toen gestelde termijn van de SDE worden gerealiseerd (Geothermie Nederland, 2021). Hierom heeft RVO in 2022 de realisatietermijn van geothermieprojecten van vier jaar naar zes jaar verlengd. Daarnaast geldt er een langere berekende economische levensduur van 30 jaar. Hierdoor komt geothermie in de rangschikking van technieken eerder aan bod (Tweede Kamer der Staten-Generaal, 2023).

Voor geothermie is volgens een overzicht van RVO tot en met 2023 596 megawatt gerealiseerd. De tien ingediende geothermieprojecten van de SDE++2023-ronde hebben een positieve beschikking gekregen (Geothermie Nederland, 2024).

In totaal produceerden de aardwarmte-installaties in 2023 6,5 petajoule aan warmte. Dat is een afname van 4% vergeleken met de warmteproductie in 2022. 

Methode

Zie voor een omschrijving van de methode inclusief rekenvoorbeelden 4.3 Aardwarmte uit Protocol Monitoring Hernieuwbare Energie, RVO en CBS

Gegevens over de warmteproductie voor de jaren tot en met 2010 zijn door het CBS zelf opgevraagd bij het betreffende bedrijf. Vanaf 2011 tot en met 2013 is gebruik gemaakt van gegevens van het Landbouweconomisch Instituut (LEI) en voor 2014 en volgende jaren van data van VertiCer.