9. Online oproepen tot openbare-ordeverstoring

Internet wordt ook gebruikt om oproepen te doen om de openbare orde te verstoren. Denk aan de oproepen bij de avondklokrellen in de coronapandemie en bij de boerenprotesten. Hoe vaak komen Nederlanders dit soort oproepen op internet tegen? Om wat voor soort oproepen gaat het? En ervaren ze er zelf overlast van in de eigen woonomgeving. Deze vragen worden in dit hoofdstuk beantwoord.

9.1 Prevalentie online oproepen openbare-ordeverstoring in algemeen

In 2022 gaf 9 procent van de Nederlanders aan in de afgelopen 12 maanden weleens online berichten, bijvoorbeeld via sociale media of in app-groepen, gezien te hebben waarin opgeroepen werd tot openbare-ordeverstoring of activiteiten die vaak daartoe leiden, zoals demonstraties, rellen of illegale feesten. Dat zijn 1,4 miljoen mensen.

Jongeren in de leeftijd van 15 tot 25 jaar zagen met 17 procent het vaakst weleens online berichten tot openbare-ordeverstoring, met name jongvolwassenen (19 procent; zie ook tabellenset). 65-plussers kwamen dergelijke oproepen het minst vaak tegen. Mannen zeiden vaker online berichten gezien te hebben dan vrouwen. Middelbaar opgeleiden en hoogopgeleiden zagen dit soort berichten vaker dan laagopgeleiden.

Soort openbare-ordeverstoring: waartoe werd opgeroepen?

Verreweg de meesten die berichten zagen waarin werd opgeroepen tot openbare-ordeverstoring, gaven aan dat het (laatste) bericht ging om een oproep tot demonstratie (59 procent). Berichten die oproepen tot illegale feesten of evenementen werden door 15 procent genoemd en oproepen tot rellen door 10 procent. 6 procent zei dat het bericht opriep tot het bedreigen van bekende personen of politici. 1 procent zei dat het om oproepen tot straatraces ging. 3 procent noemde berichten met een andere inhoud, waaronder oproepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid, ageren tegen politiek beleid, boycotten van producten, pesterijen, niet laten vaccineren, onwaarheden of complottheorieën verspreiden, of onrust veroorzaken bij de werkgever.

Actie na zien oproep tot openbare-ordeverstoring

Het leeuwendeel (85 procent) gaf aan niets met het bericht dat oproept tot openbare-ordeverstoring te hebben gedaan. 5 procent meldde het bij de politie. 3 procent zei te hebben deelgenomen aan de activiteit waartoe werd opgeroepen, met name aan illegale feesten of evenementen, en aan straatraces. 2 procent deelde het bericht online.

9.2 Prevalentie openbare-ordeverstoring in de buurt

In 2022 gaf 5 procent van de Nederlanders aan dat er in de afgelopen 12 maanden in hun eigen buurt weleens een evenement heeft plaatsgevonden waarbij de openbare orde werd verstoord.

Openbare-ordeverstoring in de eigen buurt vindt in de stad vaker plaats dan op het platteland. Zo maakte 7 procent van de inwoners van zeer sterk stedelijke gemeenten dit mee, tegen 3 procent van de inwoners van niet-stedelijke gemeenten. In de G4, de vier grote steden samen, werd dit door 9 procent van de bewoners meegemaakt.

Soort openbare ordeverstoring in de buurt

De meesten (41 procent) zeiden dat het bij de openbare-ordeverstoring in eigen buurt ging om demonstraties. Daarna volgden rellen (27 procent), illegale feesten of evenementen (12 procent), straatraces (5 procent) en bedreiging van bekende personen of politie (2 procent). Ruim 10 procent noemde iets anders, bijvoorbeeld bedreiging en vernieling, hangjongeren, boerenprotesten/blokkades door boeren met trekkers, brandstichting, corona-ongeregeldheden en lockdownprotesten, samenscholingen tijdens corona, ordeverstoring vanwege vuurwerkverbod/illegaal vuurwerk afsteken, oudejaarsongeregeldheden, of feestjes waar mensen kwamen die niet welkom waren.

Overlast van openbare-ordeverstoring in de buurt

Van de mensen die aangaven dat openbare-ordeverstoring in de eigen buurt in de afgelopen 12 maanden weleens is voorgekomen, zei 11 procent hier zelf veel overlast van te hebben ervaren. 36 procent ervoer een beetje overlast. Ruim de helft (52 procent) had er zelf geen overlast van.

Wanneer het ervaren van overlast wordt berekend voor de totale populatie, dus alle Nederlanders van 15 jaar of ouder, geeft 0,6 procent aan zelf veel overlast te hebben ervaren van verstoring van de openbare orde in de eigen buurt.

Overlast van openbare-ordeverstoring in de buurt naar stedelijkheid en G4

Inwoners van zeer sterk stedelijke gemeenten en sterk stedelijke gemeenten die openbare-ordeverstoring meemaakten ervoeren met respectievelijk 14 en 12 procent daar vaker veel overlast van dan inwoners van minder stedelijke gemeenten (grofweg 6 procent). In de G4 zei 15 procent van de inwoners die weleens openbare-ordeverstoring in de buurt hebben gezien, dat ze hier veel overlast van hebben ervaren.