5. De arbeidsmarkt
In 2024 telde Nederland gemiddeld 372 duizend werklozen. Dat is 13 duizend meer dan in 2023. Het aantal werklozen als percentage van de beroepsbevolking steeg van 3,6 procent in 2023 naar 3,7 procent in 2024. De stijging van de werkloosheid in 2024 is toe te schrijven aan jongeren van 15 tot 25 jaar en aan 25- tot 45-jarigen. In beide leeftijdscategorieën waren 8 duizend personen meer werkloos dan in 2023. Het gaat bij het aantal werklozen om mensen zonder betaald werk die hier recent naar hebben gezocht en direct beschikbaar zijn om aan de slag te gaan.
Onder 45-plussers was de werkloosheid opnieuw lager dan een jaar eerder. Vanaf 2016 is het aantal werkloze 45-plussers elk jaar lager dan het jaar ervoor, ook in coronajaar 2020. De afname in 2024 was wel een stuk lager dan in de voorgaande acht jaar.
Tijdens de eurocrisis in 2014 bereikte de werkloosheid een piek met 762 duizend werklozen. Daarna liep tot 2020 het aantal werklozen gestaag terug. In 2020 nam door de coronacrisis de werkloosheid tijdelijk toe. Het steunbeleid van de overheid voorkwam een sterkere stijging van de werkloosheid en met het snelle economische herstel werd in de laatste maanden van 2020 de dalende trend van de werkloosheid weer opgepakt. Hierdoor waren er in 2021 alweer minder werklozen dan in 2019. Aan deze daling kwam in 2023 een eind, maar het aantal werklozen bleef ook in 2024 lager dan voor corona.
| Jaar | Werkloze beroepsbevolking (x 1 000) |
|---|---|
| 2014 | 762 |
| 2015 | 724 |
| 2016 | 646 |
| 2017 | 546 |
| 2018 | 459 |
| 2019 | 423 |
| 2020 | 465 |
| 2021 | 408 |
| 2022 | 350 |
| 2023 | 359 |
| 2024 | 372 |
De netto-arbeidsparticipatie, het deel van de bevolking van 15 tot 75 jaar dat betaald werk heeft, was in 2024 met 73,2 procent vrijwel gelijk aan een jaar eerder. De netto-arbeidsparticipatie ligt op het hoogste niveau sinds de start van de reeks in 2003. De lichte toename van de arbeidsparticipatie in 2024 was volledig toe te schrijven aan de 45-plussers.
| Jaar | 15 tot 25 jaar (%) | 25 tot 45 jaar (%) | 45 tot 75 jaar (%) |
|---|---|---|---|
| 2020 | 69,9 | 85,7 | 59,3 |
| 2021 | 71,7 | 86,4 | 59,7 |
| 2022 | 75,5 | 87,3 | 61,2 |
| 2023 | 76,5 | 87,5 | 62,3 |
| 2024 | 76 | 87,4 | 62,6 |
In de eerste drie kwartalen van 2024 nam de spanning op de arbeidsmarkt af, maar liep in het vierde kwartaal weer wat op. Het aantal vacatures nam toen toe met 7 duizend, terwijl het aantal werklozen gelijk bleef. Al ruim drie jaar zijn er meer vacatures dan werklozen. In het laatste kwartaal van 2024 waren er voor elke 100 werklozen 108 openstaande vacatures. Verder was zowel het aantal banen, het aantal werkzame personen als het aantal gewerkte uren in 2024 hoger dan in 2023.
| Jaar | kwartaal | Vacatures (vacatures per 100 werklozen) |
|---|---|---|
| 2014 | 1e kwartaal | 13 |
| 2014 | 2e kwartaal | 14 |
| 2014 | 3e kwartaal | 15 |
| 2014 | 4e kwartaal | 16 |
| 2015 | 1e kwartaal | 17 |
| 2015 | 2e kwartaal | 18 |
| 2015 | 3e kwartaal | 19 |
| 2015 | 4e kwartaal | 20 |
| 2016 | 1e kwartaal | 22 |
| 2016 | 2e kwartaal | 23 |
| 2016 | 3e kwartaal | 26 |
| 2016 | 4e kwartaal | 28 |
| 2017 | 1e kwartaal | 32 |
| 2017 | 2e kwartaal | 36 |
| 2017 | 3e kwartaal | 40 |
| 2017 | 4e kwartaal | 45 |
| 2018 | 1e kwartaal | 50 |
| 2018 | 2e kwartaal | 54 |
| 2018 | 3e kwartaal | 57 |
| 2018 | 4e kwartaal | 60 |
| 2019 | 1e kwartaal | 66 |
| 2019 | 2e kwartaal | 68 |
| 2019 | 3e kwartaal | 66 |
| 2019 | 4e kwartaal | 67 |
| 2020 | 1e kwartaal | 56 |
| 2020 | 2e kwartaal | 43 |
| 2020 | 3e kwartaal | 41 |
| 2020 | 4e kwartaal | 45 |
| 2021 | 1e kwartaal | 56 |
| 2021 | 2e kwartaal | 78 |
| 2021 | 3e kwartaal | 93 |
| 2021 | 4e kwartaal | 106 |
| 2022 | 1e kwartaal | 134 |
| 2022 | 2e kwartaal | 142 |
| 2022 | 3e kwartaal | 120 |
| 2022 | 4e kwartaal | 122 |
| 2023 | 1e kwartaal | 121 |
| 2023 | 2e kwartaal | 121 |
| 2023 | 3e kwartaal | 113 |
| 2023 | 4e kwartaal | 114 |
| 2024 | 1e kwartaal | 110 |
| 2024 | 2e kwartaal | 108 |
| 2024 | 3e kwartaal | 106 |
| 2024 | 4e kwartaal | 108 |
In 2024 lagen de cao-lonen gemiddeld 6,6 procent hoger dan in 2023. Dit gaat samen met een krappe arbeidsmarkt en een relatief hoge inflatie. Het is het tweede achtereenvolgende jaar dat de gemiddelde loonstijging boven de 6 procent uitkwam. In 2023 was de loonstijging 6,1 procent. De loonstijging in 2024 was de hoogste in ruim veertig jaar (CBS, 2024).
De lonen stijgen sinds het vierde kwartaal van 2023 harder dan de inflatie. In de twee jaar daarvoor was de inflatie daarentegen hoger dan de loonstijging. De reële loonstijging vanaf het laatste kwartaal van 2023, waarbij het cao-loon wordt gecorrigeerd voor inflatie, maakten het reële loonverlies in de twee jaar daarvoor slechts deels goed. De reële loonontwikkeling kwam in 2024 uit op 3,4 procent (CBS, 2024).
| Jaar | Kwartaal | Cao-lonen per uur inclusief bijzondere beloningen (% verandering t.o.v. een jaar eerder) | Reële cao-loonontwikkeling (% verandering t.o.v. een jaar eerder) |
|---|---|---|---|
| 2014 | 1e kwartaal | 0,9 | -0,2 |
| 2014 | 2e kwartaal | 0,9 | -0,1 |
| 2014 | 3e kwartaal | 0,9 | 0 |
| 2014 | 4e kwartaal | 1 | 0,1 |
| 2015 | 1e kwartaal | 1,3 | 1,1 |
| 2015 | 2e kwartaal | 1,4 | 0,5 |
| 2015 | 3e kwartaal | 1,4 | 0,6 |
| 2015 | 4e kwartaal | 1,5 | 0,8 |
| 2016 | 1e kwartaal | 1,8 | 1,2 |
| 2016 | 2e kwartaal | 1,8 | 1,8 |
| 2016 | 3e kwartaal | 2 | 2 |
| 2016 | 4e kwartaal | 1,8 | 1,1 |
| 2017 | 1e kwartaal | 1,3 | -0,2 |
| 2017 | 2e kwartaal | 1,3 | 0 |
| 2017 | 3e kwartaal | 1,4 | 0 |
| 2017 | 4e kwartaal | 1,5 | 0,1 |
| 2018 | 1e kwartaal | 1,8 | 0,6 |
| 2018 | 2e kwartaal | 1,8 | 0,3 |
| 2018 | 3e kwartaal | 2,1 | 0,1 |
| 2018 | 4e kwartaal | 2,2 | 0,2 |
| 2019 | 1e kwartaal | 2,3 | -0,2 |
| 2019 | 2e kwartaal | 2,6 | -0,1 |
| 2019 | 3e kwartaal | 2,7 | 0 |
| 2019 | 4e kwartaal | 2,8 | 0,1 |
| 2020 | 1e kwartaal | 3 | 1,4 |
| 2020 | 2e kwartaal | 2,8 | 1,4 |
| 2020 | 3e kwartaal | 3 | 1,7 |
| 2020 | 4e kwartaal | 2,8 | 1,7 |
| 2021 | 1e kwartaal | 2,2 | 0,5 |
| 2021 | 2e kwartaal | 2,2 | 0,4 |
| 2021 | 3e kwartaal | 1,9 | 0,2 |
| 2021 | 4e kwartaal | 1,9 | -1,2 |
| 2022 | 1e kwartaal | 2,7 | -0,9 |
| 2022 | 2e kwartaal | 3 | -2,6 |
| 2022 | 3e kwartaal | 3,5 | -3,5 |
| 2022 | 4e kwartaal | 3,7 | -6,1 |
| 2023 | 1e kwartaal | 5,6 | -5,1 |
| 2023 | 2e kwartaal | 5,8 | -3,3 |
| 2023 | 3e kwartaal | 6,3 | -1,4 |
| 2023 | 4e kwartaal | 6,8 | 3,5 |
| 2024 | 1e kwartaal | 6,6 | 4,1 |
| 2024 | 2e kwartaal | 6,4 | 3,7 |
| 2024 | 3e kwartaal | 6,8 | 3,1 |
| 2024 | 4e kwartaal | 6,6 | 2,6 |