De Heitjes en de politieke betrokkenheid in Heerlen

Over deze publicatie

Uit eerdere essays kwam naar voren dat, gemiddeld in de periode 2012 tot 2020, in Heerlen het wantrouwen tussen de burgers groot is en dat er weinig vertrouwen is in de politiek. Tevens is het aantal sociale contacten met familie, vrienden en goede kennissen, lager dan gemiddeld, terwijl het burencontact wel spoort met het landelijke beeld. Ook op andere terreinen is de maatschappelijke betrokkenheid gering. Zo heeft, ten opzichte van 50 grote gemeenten, Heerlen het laagste aandeel vrijwilligers, en is er relatief weinig betrokkenheid bij het verenigingsleven. In dit essay gaan we in op een ander onderdeel van de participatie: de politieke betrokkenheid. Meer specifiek wordt beschreven in welke mate de inwoners van Heerlen politiek geïnteresseerd zijn, stemmen bij verkiezingen, en meedoen met acties om de politiek te beïnvloeden.
In Heerlen zegt 47 procent tamelijk tot zeer geïnteresseerd te zijn in politieke onderwerpen. Landelijk heeft 50 procent interesse voor de politiek. Verder geeft 74 procent te kennen dat ze gestemd hebben voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2012 of 2017. Dat is een stuk lager dan de 81 procent landelijk gerapporteerde opkomst. Daarnaast geeft 40 procent van de Heerlenaren aan dat ze hebben deelgenomen aan minstens één politieke actie om de politiek te beïnvloeden, zoals een demonstratie, het ondertekenen van een petitie of het deelnemen aan een hoorzitting. Ook dit aandeel ligt onder het landelijke gemiddelde van 45 procent. Voor een deel houdt dit verband met de demografische en sociaaleconomische positie van Heerlenaren, zoals een lager dan gemiddeld opleidingsniveau. Indien hiervoor wordt gecorrigeerd, dan neemt Heerlen posities in die vergelijkbaar zijn met de landelijke gemiddelden.
Aanvullend onderzoek, uit 2020, leert dat in Heerlen-noord burgers beduidend minder politiek betrokken zijn dan in Heerlen-zuid. Waar in het noordelijke deel 39 procent politiek geïnteresseerd is, is dit in het zuidelijk deel 52 procent. Verder zegt 73 procent van de bevolking die in het noordelijke deel woont in 2017 gestemd te hebben voor de Tweede Kamerverkiezingen, tegenover 87 procent van de inwoners van Heerlen-zuid. Tevens is de deelname aan politieke acties met 40 procent in het noordelijke deel minder omvangrijk dan de 48 procent in het zuidelijke gebied. De sterkere politieke betrokkenheid in het zuidelijke deel is alleen ten dele terug te voeren op verschillen in demografische en sociaaleconomische kenmerken tussen de beide gebieden.
In Heerlen is inmiddels een experiment gestart waarbij burgers klussen kunnen uitvoeren voor een vrijwilligersvergoeding in de vorm van ‘heitjes’. Hiermee wordt beoogd de burgerbetrokkenheid te vergroten, de openbare ruimte te verbeteren en de lokale economie te stimuleren. Met een sterkere betrokkenheid bij de politiek wordt gezorgd voor een toename in de deelname van de burgers aan de samenleving.