Trends in sterfte en doodsoorzaken, 2014-2024

Begrippen

COVID-19

COVID-19 is de ziekte die wordt veroorzaakt door SARS-COV-2, het coronavirus dat eind 2019 werd geïdentificeerd en zich in 2020 wereldwijd verspreidde (ICD-10: U07.1, U07.2).

Gemiddelde bevolking

De helft van een bevolking op 1 januari van een bepaald jaar plus de helft van die bevolking op 31 december van dat jaar.

Levensverwachting

De (periode-)levensverwachting is ontwikkeld om op basis van huidige gegevens uitspraken te kunnen doen over hoe lang mensen leven. Het geeft aan hoe oud mensen gemiddeld worden indien de sterftekansen-per-leeftijd van dat jaar hun hele leven zouden gelden. Sterftekansen veranderen ieder jaar, daarom kan de periode-levensverwachting vooral geïnterpreteerd worden als een samenvattende maat voor de sterfte in een bepaald jaar.

De periode-levensverwachting is het aantal jaren dat iemand van een geselecteerde leeftijd naar verwachting nog te leven heeft onder de veronderstelling dat de sterftekansen waarop de overlevingstafel is gebaseerd in de toekomst niet zullen veranderen.

De periode-overlevingstafel is een tabel die aangeeft hoeveel van 100 duizend pasgeborenen de leeftijd van 0, 1, 2 jaar enzovoort, zullen bereiken op basis van de sterfteverhoudingen die gedurende een bepaalde periode daadwerkelijk zijn waargenomen.

Met sterftekans wordt bedoeld de kans op overlijden vóór het bereiken van de volgende leeftijd. De kans op overlijden is berekend als het waargenomen aantal overledenen in de geselecteerde periode per 100 duizend van de gemiddelde (werkelijke) bevolking met gelijk leeftijd en geslacht.

Nieuwvormingen

Ziekelijke weefselontaarding. Er worden zowel goedaardige als kwaadaardige gezwellen (kanker), inclusief kwaadaardige bloedziekten onder verstaan (ICD-10: C00-D48).

Dit artikel gaat verder in op sterfte door:

  • Kanker/kwaadaardige nieuwvormingen: kwaadaardige gezwellen, gevormd door cellen die zich snel en ongecontroleerd ontwikkelen en die normale weefseldelen vernielen (ICD-10: C00-C97).
  • Verschillende meest voorkomende typen kanker:
    • Borstkanker: kwaadaardige gezwellen van de borst bij mannen (zeldzaam) en vrouwen (ICD-10: C50).
    • Prostaatkanker: kwaadaardige gezwellen van de prostaat (ICD-10: C61)
    • Dikke darm (incl. rectum) kanker: kwaadaardige gezwellen van de dikke darm (colon), sigmoïd en rectum (ICD-10: C18-C20).
    • Longkanker: kwaadaardige nieuwvorming van luchtpijp (-vertakkingen) en long (ICD-10: C33-C34).
    • Pancreaskanker: kwaadaardige nieuwvorming die ontstaat in het weefsel van de pancreas (alvleesklier) (ICD-10: C25).
    • Hematologische kanker: kwaadaardige afwijkingen van het bloed, bloedvormende organen en-/of lymfeklieren (ICD-10: C81-C96).

Psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel en zintuigen

Hiertoe behoren dementie en de ziekte van Alzheimer, psychische stoornissen door alcohol- en/-of drugsgebruik, de ziekte van Parkinson, overige ziekten van het zenuwstelsel en ziekten van de zintuigen (ICD-10: F00-G99, H00-H95).

Dit artikel gaat verder in op sterfte door:

  • Dementie en de ziekte van Alzheimer: dementie is een hersenaandoening gekenmerkt door meer dan één cognitieve stoornis (bijv. verminderd geheugen, denkvermogen of herkenning van voorwerpen of gezichten) (ICD-10: F01-F03). De ziekte van Alzheimer (ICD-10: G30) is de meest voorkomende vorm van dementie.
  • Overige psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel: psychische stoornissen door alcohol- en/-of drugsgebruik, de ziekte van Parkinson, overige ziekten van het zenuwstelsel en ziekten van de zintuigen (ICD-10: F04-G29, G31-G99, H00-H95).

Hart- en vaatziekten

Hart- en vaatziekten is een verzamelnaam voor ziekten die betrekking hebben op het hart en de bloedsomloop, zoals hartinfarct, hartfalen, hersenbloeding, vaatafsluitingen of aneurysma van de aorta (ICD-10: I00-I99).

Dit artikel gaat verder in op sterfte door:

  • Totaal van ischemische hartziekten: ischemische hartziekten worden veroorzaakt door afwijkingen in de kransslagaders (ICD-10: I20-I25). Hieronder vallen angina pectoris (ICD-10: I20), acuut hartinfarct (ICD-10: I21), recidief hartinfarct (ICD-10: I22), bepaalde actuele complicaties na acuut hartinfarct (ICD-10: I23), overige acute ischemische hartziekten (ICD-10: I24) en chronische ischemische hartziekte (I25).
  • Het hartinfarct (ICD-10: I21-I22, I258):
    • Acuut hartinfarct: het afsterven van hartspierweefsel vanwege zuurstoftekort, meestal veroorzaakt door afsluiting van een of meer kransslagaders die de hartspier van bloed voorzien (ICD-10: I21-I22).
    • Totaal hartinfarct: hieronder vallen het acuut hartinfarct en late gevolgen van het hartinfarct (ICD-10: I21-I22,I258)
  • Hartfalen: een verminderde pompkracht van het hart waardoor zich vocht in het lichaam en/of de longen ophoopt en weefsels niet meer van voldoende zuurstof of voedingsstoffen worden voorzien (ICD-10: I50).
  • Beroerte (cerebrovasculaire ziekten): een vaatstoornis (verstopping, afsluiting, scheur of barst) in de hersenen met als gevolg schade, zuurstofgebrek of afsterving van hersenweefsel, niet ontstaan door een ongeval (ICD-10: I60-I69).
  • Overige ziekten hart- en vaatstelsel: hieronder valt een brede groep overige hart- en vaatziekten, waaronder ontstekingsziekten, longembolieën en aandoeningen van (slag)aders en lymfevaten (ICD-10: I00-I19, I26-I59 m.u.v. I50, I70-I99).

Ziekten van de ademhalingsorganen

Sterfte aan ademhalingsziekten (ICD-10: J00-J99).

Dit artikel gaat verder in op sterfte door:

  • Chronisch obstructieve longaandoeningen (COPD): een groep van geleidelijk ontstane, langdurig aanwezige longaandoeningen, gekenmerkt door benauwdheid, hoesten en een (onomkeerbare) vermindering van de longfunctie (ICD-10: J44). Emfyseem en bronchiectasieën zijn strikt genomen een gevolg van COPD, maar hangen er zo sterk mee samen dat deze ook tot COPD worden gerekend (ICD-10: J40-J43, J47). De sterfte aan (overige) chronische obstructieve longaandoeningen (ICD-10: J44) maakt 95 procent van deze doodsoorzakengroep uit.
  • Longontsteking: Een acute infectie van de longen door bacteriën of virussen (ICD-10: J12-J18).

Niet-natuurlijke doodsoorzaken

Hiertoe behoren de overlijdens ten gevolge van ongevallen, zelfdoding, moord en doodslag, gebeurtenissen waarvan opzet onbekend is en overige uitwendige oorzaken van sterfte (ICD-10: V00-Y98).

Dit artikel gaat verder in op sterfte door:

  • Accidentele val: bij overlijden door een accidentele val overlijdt iemand binnen dertig dagen na een ongeval waarbij een persoon onopzettelijk valt, struikelt of uitglijdt (ICD-10: W00-W19, X59)
  • Zelfdoding: met de sterfte door zelfdoding wordt bedoeld dat het slachtoffer zelf een handeling heeft verricht met als uitdrukkelijk doel zichzelf van het leven te beroven. (ICD-10: X60-X84)
  • Wegverkeersongevallen: een dode in het wegverkeer is een weggebruiker die is overleden ten gevolge van een plotseling optredende gebeurtenis op de openbare weg, verband houdend met het verkeer, waarbij ten minste één rijdend voertuig betrokken was. Het slachtoffer is binnen 30 dagen na het ongeluk overleden en was op het moment van overlijden ingezetene van Nederland (ICD-10: V011, V021, V031, V041, V051, V061, V092, V093, V104, V105, V106, V109, V114, V115, V116, V119, V124, V125, V126, V129, V134, V135, V136, V139, V144, V145, V146, V149, V154, V155, V156, V159, V164, V165, V166, V169, V174, V175, V176, V179, V184, V185, V186, V189, V194, V195, V196, V199, V204, V205, V209, V214, V215, V219, V224, V225, V229, V234, V235, V239, V244, V245, V249, V254, V255, V259, V264, V265, V269, V274, V275, V279, V284, V285, V289, V294, V295, V296, V299, V305, V306, V307, V309, V315, V316, V317, V319, V325, V326, V327, V329, V335, V336, V337, V339, V345, V346, V347, V349, V355, V356, V357, V359, V365, V366, V367, V369, V375, V376, V377, V379, V385, V386, V387, V389, V394, V395, V396, V399, V405, V406, V407, V409, V415, V416, V417, V419, V425, V426, V427, V429, V435, V436, V437, V439, V445, V446, V447, V449, V455, V456, V457, V459, V465, V466, V467, V469, V475, V476, V477, V479, V485, V486, V487, V489, V494, V495, V496, V499, V505, V506, V507, V509, V515, V516, V517, V519, V525, V526, V527, V529, V535, V536, V537, V539, V545, V546, V547, V549, V555, V556, V557, V559, V565, V566, V567, V569, V575, V576, V577, V579, V585, V586, V587, V589, V594, V595, V596, V599, V605, V606, V607, V609, V615, V616, V617, V619, V625, V626, V627, V629, V635, V636, V637, V639, V645, V646, V647, V649, V655, V656, V657, V659, V665, V666, V667, V669, V675, V676, V677, V679, V685, V686, V687, V689, V694, V695, V696, V699, V705, V706, V707, V709, V715, V716, V717, V719, V725, V726, V727, V729, V735, V736, V737, V739, V745, V746, V747, V749, V755, V756, V757, V759, V765, V766, V767, V769, V775, V776, V777, V779, V785, V786, V787, V789, V794, V795, V796, V799, V801, V802, V803, V804, V805, V806, V807, V808, V809, V811, V821, V822, V823, V826, V827, V828, V829, V830, V831, V832, V833, V840, V841, V842, V843, V850, V851, V852, V853, V860, V861, V862, V863, V870, V871, V872, V873, V874, V875, V876, V877, V878, V879, V892, V893, V899).

Overige ziekten en onbekende doodsoorzaken

Dit omvat sterfte aan alle overige doodsoorzaken en onbekende doodsoorzaken (ICD-10: A00-B99, D50-D89, E00-E90, L00-R99, K00-K93. Het omvat tevens ontbrekende (niet-ontvangen) formulieren.

Dit artikel gaat verder in op sterfte door:

  • Ziekten van de spijsverteringsorganen: hiertoe behoren overlijdens aan ziekten die betrekking hebben op spijsverteringsorganen, het hormonale- of het metabolische systeem en die de werking hiervan verstoren (ICD-10: K00-K93, E00-E90).
  • Infectieziekten: omvatten infectieuze en parasitaire ziekten (ICD-10: A00-B99).
  • Onbekende doodsoorzaken (ICD-10: R99).