3 Kenmerken branches zorg en welzijn

3.1 Leeftijd en geslacht

Meeste 55-plussers in verpleging, verzorging en thuiszorg

In het eerste kwartaal van 2020 was 24 procent van de werknemers 55 jaar of ouder; begin 2010 was dit nog 15 procent. Uitschieter is VVT, waar begin 2020 29 procent van de werknemers 55-plusser was. De vergrijzing gaat in de zorg harder dan gemiddeld. In het eerste kwartaal van 2010 was 17 procent van alle 55-pluswerknemers nog te vinden in zorg en welzijn. Tien jaar later was dat toegenomen tot 20 procent.

De vergrijzing gaat vooral ten koste van de vertegenwoordiging van 35- tot 55-jarigen onder de werknemers. Behoorde in het eerste kwartaal van 2010 nog ruim de helft van de werknemers in zorg en welzijn tot deze leeftijdscategorie, begin 2020 waren dat er nog ruim 4 op de 10. Werknemers tot 35 jaar bleven vrijwel gelijk vertegenwoordigd.

Grootste aandeel vrouwen in kinderopvang

In het eerste kwartaal van 2020 was 84 procent van de werknemers vrouw. Van alle werknemers in de economie was dat 47 procent. Vrouwen zijn al jaren relatief sterk vertegenwoordigd. Het aandeel vrouwen in deze bedrijfstak lag tien jaar geleden al op hetzelfde niveau. In de kinderopvang, VVT, en huisartsen en gezondheidscentra zijn zelfs meer dan 9 op de 10 werknemers vrouw. In UMC’s zijn vrouwen naar verhouding het minst vertegenwoordigd, maar nog altijd zijn ze ruim in de meerderheid.

Onder zelfstandigen was het aandeel vrouwen in zorg en welzijn met 68 procent aanzienlijk lager in 2019 [11]. Desondanks is zorg en welzijn ook inclusief zelfstandigen de bedrijfstak met de grootste vertegenwoordiging van vrouwen.

3.2 Hoogst behaald onderwijsniveau werknemers

Vooral middelbaar en hoogopgeleiden bij jeugdzorg en UMC’s

Eind 2019 was 44 procent van de werknemers in zorg en welzijn middelbaar opgeleid. Dat betekent dat zij havo, vwo, of mbo (2 of hoger) als hoogst behaald onderwijsniveau hebben. Een vergelijkbaar aandeel is hoogopgeleid, oftewel heeft een hbo- of wo-diploma. Ruim 1 op de 10 werknemers is laagopgeleid (basisonderwijs, vmbo of mbo-1). In alle branches heeft meer dan drie kwart van de werknemers een middelbaar of hoog opleidingsniveau. Dit was voor 96 procent van de werknemers het geval in de jeugdzorg en de UMC’s. In VVT was dit aandeel met 77 procent het laagst. Mede door routinematige werkzaamheden werken in deze branche relatief veel laagopgeleiden [12].

Afgezet tegen de werkzame beroepsbevolking (inclusief zelfstandigen) was het aandeel hoogopgeleiden (45 procent) in zorg en welzijn bovengemiddeld vergeleken met de gehele economie (38 procent) volgens de meest recente gegevens (vierde kwartaal van 2018) [13]. Ook de vertegenwoordiging van middelbaar opgeleiden was relatief groot in deze bedrijfstak met 44 procent van de werkenden. In alle bedrijfstakken was dit gemiddeld 40 procent.

3.3 Beroepen per branche

Verzorgenden, en sociaal werkers, groeps- en woonbegeleiders meest voorkomende beroepsgroepen

In 2019 waren verzorgenden (17 procent), en sociaal werkers, groeps- en woonbegeleiders (13 procent) de meest voorkomende beroepsgroepen[14]. In de gehandicaptenzorg is ruim de helft sociaal werker, groeps- of woonbegeleider, terwijl in VVT naar verhouding de meeste verzorgenden (intramuraal en thuiszorg) actief zijn. Medisch-specialistische artsen oefenen hun beroep relatief vaak uit in UMC’s. Het aandeel gespecialiseerde verpleegkundigen is het grootst in ziekenhuizen en overige medisch specialistische zorg. In de kinderopvang is de beroepenstructuur weinig divers. Het overgrote deel bestaat uit leidsters en begeleiders. Daarentegen komen in de ziekenhuisbranche en in de VVT relatief veel verschillende beroepen voor.