4. Kritieke materialen voor en in de EU

De EU is voor de winning en verwerking van kritieke materialen afhankelijk van andere landen. De eigen winning en verwerking is namelijk beperkt. Dat geldt zeker voor de extractiefase. Voor slechts acht kritieke materialen hebben één of meerdere EU-landen een aandeel van minimaal 1 procent in de wereldwijde winning van dat materiaal, zie tabel 4.1. Spanje staat het vaakst op de lijst (3 keer) en daarna volgen Bulgarije, Polen, Finland, Duitsland en Italië (elk 2 keer). Het hoogste EU-aandeel betreft het mijnen van veldspaat: hier heeft Italië een aandeel van 7 procent.

Bij de verwerking van kritieke materialen heeft de EU een groter aandeel en is het voor meer materialen actief. Voor 18 kritieke materialen hebben één of meerdere EU-landen een aandeel van minimaal 1 procent in de wereldwijde verwerking. Duitsland, Frankrijk en Spanje staan hier het vaakst op de lijst (elk 5 keer), gevolgd door België, Finland (elk 4 keer) en Polen (3 keer). Nederland staat slechts één keer op de lijst, als verwerker van antimoon. Relatief hoge aandelen zijn er bij de verwerking van hafnium (Frankrijk, 49 procent) en kobalt (Finland, 11 procent).

Voor wat betreft nieuwe mijnen in de EU zijn Zweden (voor zeldzame aardmetalen), Finland (nikkel en kobalt) en Portugal (lithium) de meest voor de hand liggende locaties. Maar al deze landen hebben te maken met obstakels in de wetgeving. Daarnaast kost het veel tijd om een nieuwe mijn operationeel te krijgen. Daardoor wordt het moeilijk het aanbod snel genoeg te vergroten om aan de groeiende vraag te voldoen. Daar komt nog bij dat actieve mijnen, zoals in Zweden voor het mijnen van grafiet en in Estland voor de verwerking van zeldzame aardmetalen, eigendom zijn van landen buiten de EU, namelijk Australië en Canada (EIU, 2023).

De EU streeft ernaar om kritieke materialen zoveel mogelijk binnen de eigen grenzen te winnen en te verwerken, om zo min mogelijk afhankelijk te zijn van landen buiten de EU, zoals China of Rusland. Zoals al uit tabel 4.1 bleek, is de eigen productie nog aan de lage kant. Tegenover een relatief lage productie staat juist een relatief hoge import waardoor de EU als blok sterk importafhankelijk is. Tabel 4.2 laat dit zien. Zo is de EU voor maar liefst 12 kritieke materialen volledig afhankelijk van de import uit niet-EU-landen. Dat geldt voor de extractie van zware zeldzame aardmetalen, boraat, antimoon en titanium, en de verwerking van alle zeldzame aardmetalen, lithium, vanadium, beryllium, magnesium, niobium, platinametalen, fosfor en scandium. Verder is de EU voor het overgrote deel afhankelijk van andere landen bij de extractie van grafiet (99 procent), tantaal (99 procent), mangaan (96 procent), bauxiet (89 procent) en de verwerking van gallium (98 procent) en helium (94 procent).