2. Positie op de arbeidsmarkt

In de periode 2017/2019 vormden kunstenaars en werkenden met een overig creatief beroep respectievelijk 2 en 3 procent van de werkzame beroepsbevolking, dat was vergelijkbaar met eerdere verslagperioden. Er woonden relatief veel kunstenaars in Noord-Holland, vooral in de regio Amsterdam, en de provincie Utrecht. Het percentage kunstenaars was het grootst in de bedrijfstak cultuur, recreatie en overige diensten. Er werkten ook relatief veel kunstenaars in de bedrijfstakken informatie en communicatie en de zakelijke dienstverlening. Deze drie bedrijfstakken kenden ook relatief hoge percentages werkenden met een ander creatief beroep.

In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op het aantal en percentage kunstenaars en andere werkenden met een creatief beroep binnen de werkzame beroepsbevolking. Verder wordt besproken in welke regio’s zij vooral wonen en in welke bedrijfstakken ze werken. De cijfers in dit hoofdstuk hebben betrekking op de werkzame beroepsbevolking als geheel (werknemers en zelfstandigen).

2.1 Werkzame beroepsbevolking

In 2017/2019 bestond de werkzame beroepsbevolking van 15 tot 75 jaar gemiddeld uit 8,8 miljoen mensen. In 2013/2015 kwam Nederland uit een economische crisis. De werkzame beroepsbevolking was toen kleiner: 8,3 miljoen. In 2010/2012 bestond de werkzame beroepsbevolking uit 8,4 miljoen mensen.

Van de werkenden in 2017/2019 werkten er 164 duizend als kunstenaar en 263 duizend in een ander creatief beroep. Zij vormden daarmee, net als in eerdere monitoren, respectievelijk 2 en 3 procent van de werkzame beroepsbevolking. Sinds 2010/2012 nam het aantal kunstenaars toe met 30 duizend en het aantal werkenden in andere creatieve beroepen met 34 duizend.

Kunstenaars werken op het hoogste beroepsniveau (niveau 4). Dat omvat beroepen waarin zeer complexe gespecialiseerde taken worden verricht, waarvoor een hoger of wetenschappelijk onderwijsniveau is vereist. Ook het grootste deel (64 procent) van de andere creatieve beroepen in deze monitor wordt op het hoogste beroepsniveau uitgeoefend. Zo was in 2017/2019 bijvoorbeeld 33 procent van hen specialist op het gebied van reclame en marketing en 12 procent journalist. Een kleiner deel had een lager beroepsniveau. Dit zijn bijvoorbeeld meubelmakers, radio- en tv-technici, fotografen en overige ambachtslieden. Van de totale werkzame beroepsbevolking werkte 31 procent op het hoogste beroepsniveau.

2.2 Beroepsgroep

De beroepen die kunstenaars uitoefenen, zijn in deze monitor onderverdeeld in vier groepen. Binnen de groep ‘ontwerpende beroepen’ werken onder andere grafisch ontwerpers, multimedia-ontwerpers en architecten. Zij vormden in 2017/2019 met 81 duizend personen de grootste groep binnen de kunstenaarspopulatie. In 2010/2012 waren dit nog 63 duizend personen. Er waren in 2017/2019 47 duizend musici, zangers, componisten, dansers, regisseurs en acteurs die samen de groep ‘uitvoerende beroepen’ vormden (2010/2012: 34 duizend). Beeldend kunstenaars vormden met 13 duizend de kleinste groep. In 2010/2012 was deze groep 2 duizend groter. De groep van ‘schrijvers, vertalers en overige kunstenaarsberoepen’ omvat alle kunstenaars van wie het beroep niet onder een van de andere groepen valt. Deze groep bestond in 2017/2019 uit 23 duizend mensen, in 2010/2012 waren dit er 21 duizend.

Een groot deel van de andere werkenden met een creatief beroep was specialist op het gebied van reclame en marketing of journalist. Andere relatief grote groepen op het hoogste beroepsniveau waren stedenbouwkundigen en verkeersplanologen en vertalers, tolken en andere taalkundigen. Op een niveau lager waren dit meubelmakers, radio- en televisietechnici en audiovisueel technici, fotografen of chef-koks.

2.3 Regio

In 2017/2019 woonde 29 procent van alle kunstenaars in Noord-Holland, waarvan het grootste deel in COROP-gebied Groot-Amsterdam: 21 procent van de kunstenaars in Nederland woonde in Groot-Amsterdam. De kunstenaars waren net als in eerdere monitoren oververtegenwoordigd in Noord-Holland, want van de totale werkzame beroepsbevolking woonde 17 procent in deze provincie. Ook in de provincie Utrecht woonden relatief veel kunstenaars ten opzichte van het totale aantal werkenden (10 tegenover 8 procent).

Bij de andere creatieve beroepen was het beeld vergelijkbaar. Er woonden, vergeleken met de totale werkzame beroepsbevolking, relatief veel van hen in Noord-Holland (25 procent) en Utrecht (11 procent). De regionale verdeling van de andere creatieve beroepen bleef net als die van de kunstenaars nagenoeg hetzelfde in de perioden 2013/2015 en 2017/2019.

2.4 Bedrijfstak

In de periode 2017/2019 was 2 procent van de totale werkzame beroepsbevolking kunstenaar en 3 procent werkzaam in een ander creatief beroep. Het percentage kunstenaars was met 12 procent het grootst in de bedrijfstak cultuur, recreatie en overige diensten. Er werkten ook relatief veel kunstenaars in de bedrijfstakken informatie en communicatie (7 procent) en de zakelijke dienstverlening (5 procent). Deze drie bedrijfstakken kenden ook relatief hoge percentage werkenden in andere creatieve beroepen, met respectievelijk 9, 11 en 6 procent. De percentages kunstenaars en andere werkenden in creatieve beroepen zijn na 2010/2012 licht toegenomen in de informatie en communicatie.

Niet alle werkenden in de creatieve industrie waren kunstenaar of hadden een ander creatief beroep. Van de werkenden in de creatieve industrie in 2017/2019 was 19 procent kunstenaar (in de eerste werkkring) en 17 procent werkzaam in een ander creatief beroep. Dat was iets hoger dan in de vorige monitoren. Buiten de creatieve industrie was 1 procent van de werkenden kunstenaar en had 2 procent een ander creatief beroep.