4. Kwaliteit van aangeleverde gegevens

De taak van het CBS is om officiële statistieken te maken en de uitkomsten daarvan openbaar te maken. Deze taak vereist dat de kwaliteit van de statistische informatie voldoet aan de kwaliteitsnormen die het CBS stelt aan publicaties. Daarom zijn er verschillende maatregelen genomen om de kwaliteit van de aangeleverde gegevens ten behoeve van de monitor Dakloosheid zo hoog mogelijk te waarborgen.

Na het aanleveren van de gegevens krijgen de organisaties een terugkoppeling van het CBS over de technische correctheid van hun gegevens. Na de technische goedkeuring van het databestand door het CBS, wordt een zogenoemd ‘op orde-rapport’ van de aangeleverde gegevens naar de organisaties gestuurd. Op basis van dit rapport kan elke organisatie de aangeleverde gegevens toetsen op juistheid en volledigheid. Als blijkt dat de aangeleverde gegevens niet juist of niet volledig zijn, dan kan een correctielevering worden gedaan of kunnen de gegevens worden ingetrokken.

Zoals te verwachten is bij een monitor in ontwikkeling, zijn er bij het verwerken van de registraties door het CBS inconsistenties gevonden. Daarom is er een aantal correctieslagen uitgevoerd. Echter, niet alle inconsistenties in de data konden worden hersteld. Een belangrijke verklaring voor de gevonden inconsistenties is dat er regionale verschillen zijn in de uitvoering en registratie van dakloze personen. Door middel van gesprekken met meerdere aanleverende organisaties is geprobeerd om de inconsistenties op een zo zuiver en eenduidig mogelijke manier op te lossen.

Daarnaast houdt het CBS bij het analyseren van de ontvangen data en het bewerken van deze gegevens zoveel mogelijk de informatie uit de registerdata aan (administratieve werkelijkheid), tenzij dit leidt tot tegenstrijdige uitkomsten. Bij tegenstrijdige informatie over het type opvang (bijvoorbeeld als verschillende organisaties een verschillend type opvang voor een dakloze persoon in een bepaalde periode rapporteren) worden beide typen meegenomen, en telt de dakloze dus mogelijk in meerdere ETHOS-Light-categorieën mee. Voor het totaal aantal dakloze personen in beide ETHOS-Light-categorieën is er géén sprake van dubbeltelling, omdat in dat geval het aantal unieke dakloze personen wordt geteld.

Verder is er sprake van overdekking van de populatie dakloze personen in opvang. Deze overdekking verschilt per centrumregio. Dit heeft de volgende oorzaken:

• Binnen de registraties voor de nachtopvang worden unieke personen geteld. Deze registraties kunnen bij sommige berichtgevers vervuild zijn met trajecten van dakloze mensen die uitsluitend dagopvang krijgen. Uitsluitend dagopvang wordt niet meegeteld in de monitor Dakloosheid, omdat deze opvang ook toegankelijk is voor personen die niet dakloos zijn.
• Binnen tijdelijk wonen wordt in sommige gevallen zelfstandig wonen met ambulante begeleiding meegeteld.
• Er wordt uitgegaan van de administratieve werkelijkheid. Tijdens de opvang van dakloze personen kan het voorkomen dat trajecten in de registraties administratief niet worden afgesloten omdat men nog niet weet of een dakloos persoon wel of niet terugkomt.

Naast de hierboven beschreven overdekking is er ook sprake van onderdekking. Dit wordt veroorzaakt doordat de uitvraag vrijwillig was, waardoor sommige MO-organisaties en centrumgemeenten geen data hebben aangeleverd. Daarnaast bestaan er grote regionale verschillen qua onderdekking, omdat centrumregio’s de vrijheid hebben om opvang van dakloze personen als algemene- of als maatwerkvoorziening aan te bieden. Voor een aantal centrumregio’s en typen opvang wordt daarom geen registratie op basis van het bsn gemaakt van het aantal dakloze personen die gebruikmaakte van deze opvang.

Begin oktober 2024 heeft het CBS advies gevraagd aan elke centrumgemeente of de samengestelde cijfers voor de betrokken centrumregio kwalitatief voldoende zijn (oftewel of de cijfers voldoende dekkend en betrouwbaar zijn). Het CBS heeft deze adviezen meegenomen in de besluitvorming over welke cijfers per centrumregio aan de kwaliteitseisen van het CBS voldoen en betrouwbaar genoeg zijn om gepubliceerd te kunnen worden. Als een groot deel van de populatie dakloze personen in opvang voor een bepaalde centrumregio niet gedekt wordt door de aangeleverde bestanden van de centrumgemeente en de MO-organisaties die in de betrokken centrumgemeente daklozenopvang aanbieden, worden de uitkomsten voor die centrumregio niet gepubliceerd.

De monitor Dakloosheid wil ook structureel een landelijk beeld schetsen, op basis van de registraties van dakloze personen. Voor het extrapoleren van de regionale cijfers naar een landelijk totaal is het belangrijk dat er van voldoende regio’s volledige en juiste informatie beschikbaar is. Gebleken is dat dit voor de huidige cijfers over 2022 en 2023 nog niet het geval is, waardoor extrapolatie geen publicabel resultaat heeft opgeleverd.

Op www.waarstaatjegemeente.nl: dakloosheid wordt door de VNG een rapport opgesteld per centrumgemeente, waarin de regionale cijfers visueel worden weergegeven. Hierin wordt een algemene toelichting opgenomen over de kwaliteit van de gegevens, om onjuist gebruik of interpretatie te voorkomen. Indien gewenst kunnen de centrumgemeenten een toelichting geven op de cijfers.