3. Relatie met andere monitoren

Met het Nationaal Actieplan Dakloosheid Eerst een Thuis (2023-2030) wil het ministerie van VWS, samen met VNG en Valente, de dakloosheid in Nederland fors en structureel terugdringen. Er zijn diverse monitoringsinstrumenten die helpen om beter inzicht te krijgen in de omvang en het verloop van dakloosheid. De verschillende instrumenten zijn complementair en versterken elkaar. Naast de monitor Dakloosheid worden ook de volgende twee monitoren uitgevoerd: het landelijk onderzoek dakloze mensen door het CBS, en de ETHOS-tellingen dak- en thuisloosheid door Hogeschool Utrecht (HU) en Kansfonds.

3.1 Landelijk onderzoek dakloze mensen door het CBS

Sinds 2009 schat het CBS jaarlijks het aantal dakloze mensen tussen de 18 en 65 jaar in Nederland. Dit onderzoek richt zich op ETHOS-Light-categorieën 1 (in openbare ruimte), 2 (in noodopvang), (deel van) 3 (in tijdelijke opvang), 5 (in niet-conventionele woonplekken) en 6 (bij familie, vrienden of kennissen). Er wordt gebruik gemaakt van de volgende drie registers:

• Personen die verblijven bij dag- en nachtopvangvoorzieningen voor dakloze mensen.
• Personen die in het bijstandsregister staan als personen zonder vaste verblijfsplaats.
• Dakloze mensen die bekend zijn bij reclasseringsorganisaties.

De aantallen op peildatum 1 januari, op basis van de registers, worden vervolgens door toepassing van een statistisch model opgehoogd naar de totale populatie dakloze mensen in Nederland. Het gepubliceerde cijfer is een optelling van de aantallen in de registers en het (bij)geschatte aantal buiten de registers.

Dit onderzoek geeft geen regionaal beeld van de mate van dakloosheid. Wel wordt er een onderscheid gemaakt tussen het aantal dakloze mensen in de vier grote steden (Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en Den Haag) en het aantal daarbuiten. Ook wordt er informatie gegeven over de verdeling van de populatie naar geslacht, leeftijd en herkomst.

Meer informatie over de landelijke schattingen en bevindingen van het CBS.

3.2 ETHOS-telling dak- en thuisloosheid door Hogeschool Utrecht (HU) en Kansfonds

De ETHOS-telling is een telonderzoek dat inzicht biedt in dak- en thuisloosheid per regio op een specifieke peildatum welke verschilt per regio. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door Hogeschool Utrecht, met steun van het Kansfonds. De methode gaat uit van een grootschalige eendaagse telling in een regio. Alle organisaties of personen die in aanraking komen met dak- en thuisloze mensen vullen op de dag van de telling vragenlijsten in over mensen die vallen binnen alle ETHOS-Light-categorieën. Dit zijn bijvoorbeeld organisaties die maatschappelijke opvang bieden, sociaal werkorganisaties, gemeentelijke afdelingen zoals burgerzaken, woningcorporaties en zorginstellingen. Bij de ETHOS-telling wordt een ‘breed scala aan gegevens over leefsituatie en persoonskenmerken’ in beeld gebracht via een vragenlijst. Kijk voor meer informatie op de website van Kansfonds.

Voor een overzicht van de verschillende monitoren wordt verwezen naar infographic_monitoren_dakloosheid. De meerwaarde van het landelijke CBS-onderzoek is dat jaarlijks een landelijk beeld wordt geschat voor een aantal ETHOS-Light-categorieën, waarbij aan de hand van de getelde groep in de registers ook iets gezegd kan worden over de groep die zich op de peildatum niet in die registers bevond. De meerwaarde van de telonderzoeken is dat per regio een gedetailleerd beeld wordt gegeven van alle ETHOS-Light-categorieën.

De extra waarde van de monitor Dakloosheid is dat deze zich richt op het jaarlijks tellen van geregistreerde dakloze personen (vooralsnog voor twee ETHOS-Light-categorieën; dit is frequenter dan de telonderzoeken), waaraan bij het CBS beschikbare persoonskenmerken gekoppeld worden, en het bieden van een regionaal en uiteindelijk landelijk beeld.

Voor het realiseren van de ambitie om dakloosheid fors te reduceren, is het van belang om inzicht te hebben in de voortgang van de acties die op dit terrein zijn uitgezet. Op basis van het Nationaal Actieplan is een lijst met indicatoren ontwikkeld om de voortgang van de acties te monitoren. De resultaten worden getoond in het Dashboard - Aanpak dakloosheid.