Financieringsmonitor 2023

Samenvatting

De zoektocht naar financiering door het mkb in de business economy (juli 2022 - juli 2023) Behoefte 45 400 bedrijven Doel van financiering bij succesvolle aanvragen? ** Legenda 2023 2022 Banklening 32% Anders 23% Onderhandse lening 8% Informele investeerders 7% Rekeningcourant 5% Er zijn mogelijkheden verkend Er is een nieuwe externe financieringsbehoefte Er is een aanvraag gedaan Er is financiering gekomen Kleinbedrijf Middenbedrijf Microbedrijf 85% 87% 69% Mkb 74% Kleinbedrijf Middenbedrijf Microbedrijf 21% 27% 13% Mkb 15% Kleinbedrijf Middenbedrijf Microbedrijf 67% 78% 43% Mkb 51% Kleinbedrijf Middenbedrijf Microbedrijf 88% 97% 82% Mkb 86% Oriëntatie 33 500 bedrijven Aanvraag 20 200 bedrijven Uitkomst 17 300 bedrijven Uitbreiding Wagenpark Onroerend goed 24% 14% 26% Start of uitbreiding 72% Overige activa Onroerend goed Wagenpark 18% 16% 19% Vernieuwing 67% Herfinanciering Overbruggen anders Voorraden 17% 11% 31% Continuering 53% Te duur Geen succes 22% 21% Al bekend 50% Waarom niet? * Onafhankelijkheid Intern gefinancierd 30% 6% Geen aanleiding 47% Waarom niet? * Advies adviseur Intern gefinancierd Loopt nog Waarom niet? * 12% 41% 16% 36% 26% Verder zoeken (met succes) Geen vernieuwing Geen uitbreiding Gevolgen afwijzing * 26% Mkb business economy 302 000 bedrijven Grootbedrijf 82% Grootbedrijf 23% Grootbedrijf 82% Grootbedrijf 98% Vorm van financiering? Bij deze vraag kan er gekozen worden voor meerdere antwoorden. Hiervan is de top 3 over 2023 weergegeven. In de enquête kan gekozen worden voor meerdere hoofd- en subdoelen, waarbij subdoelen onder meerdere hoofddoelen terug kunnen komen. Per hoofddoel is de top 3 van subdoelen over 2023 weergegeven. Leasing 24% * ** De zoektocht naar financiering door het mkb in de business economy (juli 2022 - juli 2023) Behoefte 45 400 bedrijven Doel van financiering bij succesvolle aanvragen? ** Legenda 2023 2022 Banklening 32% Anders 23% Onderhandse lening 8% Informele investeerders 7% Rekeningcourant 5% Er zijn mogelijkheden verkend Er is een nieuwe externe financieringsbehoefte Er is een aanvraag gedaan Er is financiering gekomen Kleinbedrijf Middenbedrijf Microbedrijf 85% 87% 69% Mkb 74% Kleinbedrijf Middenbedrijf Microbedrijf 21% 27% 13% Mkb 15% Kleinbedrijf Middenbedrijf Microbedrijf 67% 78% 43% Mkb 51% Kleinbedrijf Middenbedrijf Microbedrijf 88% 97% 82% Mkb 86% Oriëntatie 33 500 bedrijven Aanvraag 20 200 bedrijven Uitkomst 17 300 bedrijven Uitbreiding Wagenpark Onroerend goed 24% 14% 26% Start of uitbreiding 72% Overige activa Onroerend goed Wagenpark 18% 16% 19% Vernieuwing 67% Herfinanciering Overbruggen anders Voorraden 17% 11% 31% Continuering 53% Te duur Geen succes 22% 21% Al bekend 50% Waarom niet? * Onafhankelijkheid Intern gefinancierd 30% 6% Geen aanleiding 47% Waarom niet? * Advies adviseur Intern gefinancierd Loopt nog Waarom niet? * 12% 41% 16% 36% 26% Verder zoeken (met succes) Geen vernieuwing Geen uitbreiding Gevolgen afwijzing * 26% Mkb business economy 302 000 bedrijven Grootbedrijf 82% Grootbedrijf 23% Grootbedrijf 82% Grootbedrijf 98% Vorm van financiering? Bij deze vraag kan er gekozen worden voor meerdere antwoorden. Hiervan is de top 3 over 2023 weergegeven. In de enquête kan gekozen worden voor meerdere hoofd- en subdoelen, waarbij subdoelen onder meerdere hoofddoelen terug kunnen komen. Per hoofddoel is de top 3 van subdoelen over 2023 weergegeven. Leasing 24% * **

Van alle ondernemingen in het mkb in de business economy heeft 15 procent behoefte aan nieuwe externe financiering. Het gaat hierbij om vreemd vermogen of om eigen vermogen dat buiten het bedrijf of buiten het eigen geld van de ondernemer wordt gezocht. Van de bedrijven met een financieringsbehoefte zet 74 procent serieuze stappen om de mogelijkheden te verkennen en zijn de mogelijkheden bij 13 procent al bekend. Van de bedrijven die zich hebben georiënteerd of die al bekend waren met de mogelijkheden, besluit vervolgens 51 procent daadwerkelijk een financieringsaanvraag te doen. Daarvan is 86 procent succesvol. Zij krijgen het aangevraagde bedrag geheel of ten dele. Cijfers uit de Financieringsmonitor 2023 zijn gebaseerd op de periode juli 2022 tot juli 2023. De opvallendste uitkomsten zijn als volgt:

Behoefte aan financiering vergelijkbaar met vorige meting

De behoefte aan nieuwe externe financiering tussen juli 2022 en juli 2023 is vergelijkbaar met het voorgaande jaar. Toen had 16 procent van het mkb in de business economy financiering nodig, nu is dat 15 procent. De behoefte aan nieuwe externe financiering binnen de business economy is dit jaar voor alle sectoren vergelijkbaar met de vorige meting. Bedrijven in de sectoren landbouw en nijverheid hebben net als vorig jaar het vaakst een financieringsbehoefte: respectievelijk 22 en 25 procent. Bij jongere bedrijven is het percentage bedrijven met financieringsbehoefte hoger (20 procent) dan bij oudere bedrijven (14 procent). Bedrijven die geen externe middelen zoeken, doen een beroep op intern geld, willen onafhankelijk blijven van geldschieters, of zien geen kansen om te groeien.

Bedrijven met een externe financieringsbehoefte hebben een lagere solvabiliteit en liquiditeit dan bedrijven zonder behoefte aan externe financiering. Zij kunnen dus minder goed voldoen aan hun betalingsverplichtingen op zowel lange als korte termijn. Deze verschillen zijn statistisch significant.

Bank blijft belangrijkste kanaal voor oriëntatie

Van de ondernemers met een financieringsbehoefte neemt bijna driekwart ook daadwerkelijk stappen om zich te oriënteren op externe financiering. De bank blijft hierbij het belangrijkste kanaal voor het mkb: 60 procent oriënteert zich via de bank. Dit kanaal heeft in de afgelopen jaren wel aan populariteit ingeboet: in 2019 oriënteerde nog 80 procent de ondernemers zich via de bank. Na de bank worden de accountant en financieel adviseur het vaakst als informatiekanaal gebruikt.

Minder financieringsaanvragen, maar gezochte bedrag neemt toe

Van de mkb-bedrijven die behoefte hebben aan financiering én zich georiënteerd hebben op de mogelijkheden (of al bekend waren met de mogelijkheden), doet 51 procent ook daadwerkelijk een aanvraag. Voor het derde jaar op rij is het aantal bedrijven afgenomen dat tot een financieringsaanvraag komt. Vorig jaar was dit percentage nog 56 procent. De meest voorkomende reden om na oriëntatie toch geen aanvraag te doen, is dat er toch intern gefinancierd kon worden. Het gezochte bedrag aan externe financiering is, met een mediaan1) van 250 duizend euro, twee keer zo hoog als vorig jaar (125 duizend euro). Daarmee zet de toename van het gevraagde bedrag verder door; in de Financieringsmonitor van 2021 was het mediane gezochte bedrag nog 99 duizend euro.

Succespercentage neemt af, de rente neemt toe

Dit jaar is het percentage bedrijven met een deels of geheel succesvolle aanvraag 86 procent. Dit is lager dan vorig jaar toen dit 91 procent was, maar wel hoger dan in 2020 en 2021 (zie figuur 7.1.1). Deze afname is zichtbaar bij alle grootteklassen behalve het middenbedrijf. Daar nam het aandeel licht toe. Het percentage succesvolle aanvragen neemt toe naarmate de bedrijfsomvang toeneemt.

De mediane vaste rente die mkb-bedrijven dit jaar betalen is 5,1 procent2) en is toegenomen ten opzichte van vorig jaar. Toen was de mediane vaste rente nog 3,8 procent. Ook de variabele rente is dit jaar gestegen ten opzichte van de jaren hiervoor.

Verwachte toekomstige financieringsbehoefte blijft gelijk aan vorige meting

Dit jaar heeft een even groot aandeel bedrijven een verwachte toekomstige financieringsbehoefte als in de vorige meting. Twaalf procent van het mkb verwacht volgend jaar extern geld nodig te hebben. Dit geldt vaker voor jonge bedrijven dan voor oude bedrijven. Van de bedrijven die dit jaar een financieringsbehoefte hadden, voorziet bijna de helft ook het komende jaar weer een financieringsbehoefte. Bij bedrijven zonder huidige behoefte is dit 6 procent. Ook bedrijven die dit jaar niet succesvol waren in hun aanvraag hebben veel vaker een toekomstige financieringsbehoefte dan bedrijven met een (deels) succesvolle aanvraag. 

De Financieringsmonitor

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) stelt de Financieringsmonitor jaarlijks samen in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). De voorgaande edities zijn vanaf begin 2019 elk jaar verschenen, dit onderzoeksrapport bevat de uitkomsten van de zesde meting. 

De monitor bestaat uit een verkenning van de vraagzijde van de markt voor financiering. Met een digitale enquête onder 10 duizend ondernemingen, waarvan er bijna 5 duizend respondeerden, is de gehele zoektocht naar financiering in beeld gebracht: van behoefte tot aan uitkomst.

1) De mediaan betekent in dit geval dat de helft van de aanvragers een lager bedrag zocht en de andere helft dus een hoger bedrag.
2) De rentepercentages die in dit hoofdstuk worden besproken zijn (mediane) rentepercentages zoals opgegeven door de bedrijven in de enquête. Deze kunnen daarmee afwijken van de daadwerkelijke rentepercentages zoals opgenomen in hoofdstuk 2, welke afkomstig zijn van DNB.  Daarnaast hebben de rentepercentages van DNB alleen betrekking op financiering door banken en gaan de resultaten van de enquête ook over andere bronnen van financiering.