Vaardigheden van werkenden: autonomie, herhaalde taken en procedures

Bijlagen

1. Begrippenlijst

Vaste arbeidsrelatie

Een werknemer met een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd én een vast aantal uren per week.

Tijdelijk, uitzicht op vast

Een werknemer met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd én een vast aantal uren per week waarbij is afgesproken dat hij/zij bij goed functioneren in vaste dienst komt.

Tijdelijk, minstens 1 jaar

Een werknemer met een arbeidsovereenkomst van ten minste een jaar én een vast aantal uren per week.

Tijdelijk, korter dan 1 jaar

Een werknemer met een arbeidsovereenkomst van minder dan een jaar én een vast aantal uren per week.

Uitzendkracht

Een persoon die ingeschreven is bij een uitzendbureau en die met dat bureau een arbeidsverhouding is aangegaan tot het verrichten van werkzaamheden op tijdelijke basis voor derden.

Oproep-/invalkracht

Een werknemer die op afroep beschikbaar is voor het verrichten van werkzaamheden.

Zzp-eigen arbeid

Een persoon die voor eigen rekening of risico arbeid verricht in een eigen bedrijf of praktijk (zelfstandig ondernemer) of als directeur-grootaandeelhouder (dga), geen personeel in dienst heeft en vooral eigen arbeid of diensten aanbiedt. Overige zelfstandigen worden ook tot de zzp-eigen arbeid gerekend.

Zzp-producten

Een persoon die voor eigen rekening of risico arbeid verricht in een eigen bedrijf of praktijk (zelfstandig ondernemer) of als directeur-grootaandeelhouder (dga), geen personeel in dienst heeft en vooral producten verkoopt of grondstoffen aanbiedt.

Zelfstandige met personeel

Een persoon die voor eigen rekening of risico arbeid verricht in een eigen bedrijf of praktijk (zelfstandig ondernemer) of als directeur-grootaandeelhouder (dga) en die personeel in dienst heeft.

Flex, contract onbekend

Een werknemer met een flexibele arbeidsrelatie waarvan de vorm van het flexibele contract onbekend is.

2. Formuleringen van de vraagstellingen

De vragen over autonomie zijn als volgt geformuleerd:

In hoeverre heeft u zelf invloed op de volgorde waarin u uw werkzaamheden uitvoert?

  1. Veel invloed
  2. Enige invloed
  3. Weinig of geen invloed

In hoeverre heeft u zelf invloed op de inhoud van uw werkzaamheden?

  1. Veel invloed
  2. Enige invloed
  3. Weinig of geen invloed

De vragen over herhaalde taken en werken volgens procedures zijn als volgt geformuleerd:

In welke mate bestaat uw werk uit taken die steeds op eenzelfde manier herhaald worden?

  1. In zeer grote mate
  2. In grote mate
  3. In enige mate
  4. In kleine mate
  5. Helemaal niet

In welke mate moet u zich bij uw werk aan precies omschreven procedures, stappenplannen of protocollen houden? Denk bijv. aan het volgen van een recept, een medisch protocol, een veiligheidsprotocol of een bouwtekening.

  1. In zeer grote mate
  2. In grote mate
  3. In enige mate
  4. In kleine mate
  5. Helemaal niet


Daarnaast zijn de volgende vaardigheden gemeten:

  1.  Digitale vaardigheden
  2. Lezen
  3. Berekeningen maken
  4. Zwaar lichamelijk werk
  5. Precieze taken met de vingers
  6. Interne communicatie: Het bespreken van werk met collega’s of leidinggevenden bij hetzelfde bedrijf/praktijk
  7. Externe communicatie: Het bespreken van werk met mensen die niet bij hetzelfde bedrijf/praktijk werken
  8. Mondeling advies, trainingen of les aan andere mensen

De vragen over deze acht vaardigheden zijn vergelijkbaar en betreffen een vijfpuntsschaal. Bij de vraag over interne communicatie is bovendien een extra antwoordcategorie opgenomen voor personen die geen collega’s of leidinggevenden hadden om mee te communiceren. Zie hieronder een voorbeeldvraag over digitale vaardigheden:

Welk deel van uw werktijd gebruikt/gebruikte u een computer, tablet of smartphone? Bellen met de smartphone telt hier niet mee.

  1. Altijd of bijna altijd
  2. De helft of meer van uw werktijd
  3. Een kwart tot de helft van uw werktijd
  4. Minder dan een kwart van uw werktijd
  5. Nooit

Andere enquêtes met informatie over autonomie zijn de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) en de Zelfstandigen Enquête Arbeid (ZEA) van CBS en TNO, waarin autonomie wordt gemeten met een schaal van respectievelijk zeven en vijf items. Ook de antwoordcategorieën in de NEA/ZEA zijn anders, namelijk ‘Ja, regelmatig’, ‘Ja, soms’ en ‘Nee’. Voor dit onderzoek is gebruikgemaakt van de EBB omdat die enquête alle werkenden bevat. In de ZEA worden zelfstandigen met inkomsten uit overige arbeid niet geënquêteerd. Daarentegen vindt de meting van autonomie in NEA/ZEA periodiek plaats. In de EBB gebeurt dit niet structureel. Zowel de meting van autonomie in NEA/ZEA als de afbakening van zelfstandigen in de ZEA verschilt dus van de EBB.

B.1 Multivariate ordinale regressie van invloed op de volgorde en de inhoud van het werk op positie in de werkkring en andere factoren, 2022
Volgorde werkVolgorde werkInhoud werkInhoud werk
PersoonskenmerkCategorieModel 1 (B)Model 2 (B)Model 1 (B)Model 2 (B)
Positie in
de werkkring (ref.
vaste arbeidsrelatie)
Tijdelijk,
uitzicht op vast
-0,31**-0,20**-0,31**-0,16**
Positie in
de werkkring (ref.
vaste arbeidsrelatie)
Tijdelijk,
minstens
1 jaar
-0,62**-0,33**-0,57**-0,29**
Positie in
de werkkring (ref.
vaste arbeidsrelatie)
Tijdelijk,
korter dan
1 jaar
-0,83**-0,40**-0,86**-0,38**
Positie in
de werkkring (ref.
vaste arbeidsrelatie)
Uitzendkracht-1,05**-0,83**-1,01**-0,67**
Positie in
de werkkring (ref.
vaste arbeidsrelatie)
Oproep-/
invalkracht
-1,20**-0,38**-1,20**-0,31**
Positie in
de werkkring (ref.
vaste arbeidsrelatie)
Zzp-eigen
arbeid1)
0,70**0,68**1,14**1,11**
Positie in
de werkkring (ref.
vaste arbeidsrelatie)
Zzp-producten2)1,29**1,44**1,90**1,99**
Positie in
de werkkring (ref.
vaste arbeidsrelatie)
Zelfstandige
met personeel
0,97**0,69**1,46**1,19**
Positie in
de werkkring (ref.
vaste arbeidsrelatie)
Flex, contract
onbekend
-1,29**-0,35**-1,27**-0,25**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Landbouw,
bosbouw
en visserij
-0,010,02
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Delfstoffenwinning0,180,03
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Industrie-0,07*-0,14**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Energievoorziening0,280,08
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Waterbedrijven
en afvalbeheer
0,160,10
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Bouwnijverheid0,21**0,15**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Handel-0,14**-0,14**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Vervoer en opslag-0,55**-0,47**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Horeca-0,38**-0,19**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Informatie en
communicatie
0,10*0,12*
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Financiële
dienstverlening
0,14*0,03
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Verhuur en handel
van onroerend goed
0,33**0,12
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Specialistische
zakelijke diensten
0,32**0,13**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Verhuur en overige
zakelijke diensten
-0,07-0,12**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Openbaar bestuur
en overheidsdiensten
0,25**0,06
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Onderwijs-0,060,06
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Gezondheids-
en welzijnszorg
0,020,10**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Cultuur, sport
en recreatie
0,23**0,37**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Overige
dienstverlening
0,35**0,42**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Pedagogische
beroepen
-0,45**0,33**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Creatieve en
taalkundige
beroepen
0,22**0,19**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Commerciële
beroepen
0,18**0,18**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Bedrijfseconomische
en administratieve
beroepen
0,42**-0,01
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Managers1,08**0,99**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Openbaar bestuur,
veiligheid en
juridische beroepen
-0,10-0,20**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Technische
beroepen
-0,14**-0,17**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
ICT beroepen0,33**0,22**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Agrarische
beroepen
-0,35**-0,06
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Zorg en welzijn
beroepen
-0,43**-0,15**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Dienstverlenende
beroepen
0,030,09*
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Transport en
logistiek beroepen
-0,76**-0,89**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Overig-0,36*-0,29
Arbeidsduur
eerste werkkring
(ref. 35 uur of meer)
Minder dan 12
uur per week
-0,29**-0,52**
Arbeidsduur
eerste werkkring
(ref. 35 uur of meer)
12 tot 20 uur
per week
-0,38**-0,46**
Arbeidsduur
eerste werkkring
(ref. 35 uur of meer)
20 tot 35 uur
per week
-0,22**-0,28**
Onderwijsniveau
(ref. havo,
vwo, mbo2-4)
Basisonderwijs,
vmbo, mbo1
-0,24**0,00
Onderwijsniveau
(ref. havo,
vwo, mbo2-4)
Hbo, wo0,38**0,36**
Leeftijd
(ref. 35 tot 45 jaar)
15 tot 25 jaar-0,26**-0,41**
Leeftijd
(ref. 35 tot 45 jaar)
25 tot 35 jaar-0,16**-0,20**
Leeftijd
(ref. 35 tot 45 jaar)
45 tot 55 jaar0,060,09**
Leeftijd
(ref. 35 tot 45 jaar)
55 tot 65 jaar0,040,11**
Leeftijd
(ref. 35 tot 45 jaar)
65 tot 75 jaar0,25**0,47**
Geslacht (ref. man)Vrouw-0,13**-0,23**
Invloed op
volgorde/inhoud
van werk
(ref. veel invloed)
Weinig/geen invloed
|Enige invloed
-1,98**-2,13**-1,28**-1,41**
Invloed op
volgorde/inhoud
van werk
(ref. veel invloed)
Enige invloed
|Veel invloed
-0,22**-0,23**0,64**0,64**

De B-waarde geeft aan hoe sterk een persoonskenmerk samenhangt met de invloed op de volgorde of de invloed op de inhoud van het werk. Het teken geeft aan of de samenhang positief of negatief is.

* p<0,05

**p<0,01

1) Zzp-eigen arbeid: Zzp'er die vooral eigen arbeid of diensten aanbiedt.

2) Zzp-producten: Zzp'er die vooral producten of grondstoffen verkoopt.

B.2 Multivariate ordinale regressie van het uitvoeren van herhaalde taken en werken volgens procedures op positie in de werkkring en andere factoren, 2022
Herhaalde takenHerhaalde takenProceduresProcedures
PersoonskenmerkCategorieModel 1 (B)Model 2 (B)Model 1 (B)Model 2 (B)
Positie in
de werkkring
(ref. Vaste
arbeidsrelatie)
Tijdelijk,
uitzicht op vast
0,10**0,010,10**0,08*
Positie in
de werkkring
(ref. Vaste
arbeidsrelatie)
Tijdelijk,
minstens
1 jaar
0,22**0,00-0,10*-0,08
Positie in
de werkkring
(ref. Vaste
arbeidsrelatie)
Tijdelijk,
korter dan
1 jaar
0,49**0,02-0,07-0,07
Positie in
de werkkring
(ref. Vaste
arbeidsrelatie)
Uitzendkracht0,86**0,64**0,53**0,52**
Positie in
de werkkring
(ref. Vaste
arbeidsrelatie)
Oproep-/
invalkracht
1,08**0,12**-0,28**-0,16**
Positie in
de werkkring
(ref. Vaste
arbeidsrelatie)
Zzp-eigen
arbeid1)
-0,27**-0,15**-0,75**-0,53**
Positie in
de werkkring
(ref. Vaste
arbeidsrelatie)
Zzp-producten2)0,27**-0,05-0,89**-0,63**
Positie in
de werkkring
(ref. Vaste
arbeidsrelatie)
Zelfstandige
met personeel
0,10*0,24**-0,50**-0,30**
Positie in
de werkkring
(ref. Vaste
arbeidsrelatie)
Flex, contract
onbekend
1,19**0,04-0,44**-0,25**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Landbouw,
bosbouw
en visserij
0,32**-0,13
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Delfstoffenwinning-0,50*0,33
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Industrie0,09**0,13**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Energievoorziening-0,30*0,10
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Waterbedrijven
en afvalbeheer
-0,02-0,03
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Bouwnijverheid-0,17**-0,01
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Handel0,36**-0,14**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Vervoer en opslag0,30**0,39**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Horeca0,22**0,18**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Informatie en
communicatie
-0,25**-0,25**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Financiële
dienstverlening
-0,27**0,25**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Verhuur en handel
van onroerend goed
-0,12-0,19*
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Specialistische
zakelijke diensten
-0,33**-0,16**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Verhuur en overige
zakelijke diensten
0,09*-0,05
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Openbaar bestuur
en overheidsdiensten
-0,39**0,10**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Onderwijs-0,30**-0,29**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Gezondheids-
en welzijnszorg
0,07**0,27**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Cultuur, sport
en recreatie
-0,21**-0,45**
Bedrijfstak
(ref. gemiddelde)
Overige
dienstverlening
-0,03-0,33**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Pedagogische
beroepen
0,08*0,04
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Creatieve en
taalkundige
beroepen
-0,30**-0,71**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Commerciële
beroepen
0,00-0,38**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Bedrijfseconomische
en administratieve
beroepen
0,12**-0,11**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Managers-0,52**-0,43**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Openbaar bestuur,
veiligheid en
juridische beroepen
-0,040,54**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Technische
beroepen
-0,22**0,23**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
ICT beroepen-0,84**-0,44**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Agrarische
beroepen
0,25**-0,44**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Zorg en welzijn
beroepen
-0,14**0,74**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Dienstverlenende
beroepen
0,56**-0,20**
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Transport en
logistiek beroepen
0,62**-0,08*
Beroepsklasse
(ref. gemiddelde)
Overig0,090,38**
Arbeidsduur
eerste werkkring
(ref. 35 uur of meer)
Minder dan 12
uur per week
0,29**-0,54**
Arbeidsduur
eerste werkkring
(ref. 35 uur of meer)
12 tot 20 uur
per week
0,38**-0,21**
Arbeidsduur
eerste werkkring
(ref. 35 uur of meer)
20 tot 35 uur
per week
0,19**-0,02
Onderwijsniveau
(ref. havo, vwo,
mbo2-4)
Basisonderwijs,
vmbo, mbo1
0,22**-0,08**
Onderwijsniveau
(ref. havo, vwo,
mbo2-4)
Hbo, wo-0,91**-0,69**
Leeftijd
(ref. 35 tot 45 jaar)
15 tot 25 jaar-0,020,03
Leeftijd
(ref. 35 tot 45 jaar)
25 tot 35 jaar0,06*0,00
Leeftijd
(ref. 35 tot 45 jaar)
45 tot 55 jaar-0,05-0,11**
Leeftijd
(ref. 35 tot 45 jaar)
55 tot 65 jaar-0,07*-0,14**
Leeftijd
(ref. 35 tot 45 jaar)
65 tot 75 jaar-0,25**-0,36**
Geslacht (ref. man)Vrouw0,33**0,06**
Mate van herhaalde
taken/procedures
Helemaal niet|
In kleine mate
-3,04**-3,57**-2,42**-2,94**
Mate van herhaalde
taken/procedures
In kleine mate
In enige mate
-1,17**-1,59**-1,08**-1,53**
Mate van herhaalde
taken/procedures
In enige mate
In grote mate
0,29**0,08** 0,10**-0,25**
Mate van herhaaldeIn grote mate
In zeer grote mate
1,96**1,95**1,50**1,27**

De B-waarde geeft aan hoe sterk een persoonskenmerk samenhangt met de invloed op de volgorde of de invloed op de inhoud van het werk. Het teken geeft aan of de samenhang positief of negatief is.

* p<0,05

**p<0,01

1) Zzp-eigen arbeid: Zzp'er die vooral eigen arbeid of diensten aanbiedt.

2) Zzp-producten: Zzp'er die vooral producten of grondstoffen verkoopt.

B.3 Toepassen van vaardigheden op het werk (minimaal de helft van de werktijd) naar positie in de werkkring, 2022 (%)
Digitale vaardighedenLezenBerekeningenZwaar lichamelijk werkPrecieze taken met vingersInterne communicatieExterne communicatieAdviseren/
lesgeven
Vaste arbeidsrelatie64,216,57,914,015,117,013,914,3
Tijdelijk, uitzicht op vast63,819,48,313,615,117,117,615,6
Tijdelijk, minstens 1 jaar55,318,06,915,715,313,515,614,1
Tijdelijk, korter dan 1 jaar50,016,66,617,414,713,015,615,3
Uitzendkracht52,420,28,922,920,211,317,611,2
Oproep-/invalkracht22,55,44,923,917,610,416,611,0
Zzp-eigen arbeid1)52,712,36,519,428,21,819,320,4
Zzp-producten2)36,27,17,825,430,03,815,58,2
Zelfstandige met personeel55,811,99,214,522,812,618,813,7
Flex, contract onbekend12,22,93,627,721,110,511,97,4
Totaal56,315,07,516,717,713,815,414,5
1) Zzp-eigen arbeid: Zzp'er die vooral eigen arbeid of diensten aanbiedt.
2) Zzp-producten: Zzp'er die vooral producten of grondstoffen verkoopt.