Auteur: Hans Schmeets, Marieke Houben
Religieuze betrokkenheid in Nederland

5. De religieuze kaart

5.1 Regionale verschillen in kerkelijke gezindte

Uit de analyse van de verschillen tussen de veertig coropgebieden (2012 tot en met 2021) blijkt dat in Limburg het gemiddelde aandeel religieuzen over deze jaren het hoogst is. In de drie coropgebieden daar geven ongeveer 7 op de 10 mensen aan tot een religieuze of levensbeschouwelijke groepering te behoren (figuur 5.1.1 en tabel 5.2.1). In Oost-Groningen, Agglomeratie Haarlem, Noord-Drenthe en Zaanstreek is dat met nog geen 1 op de 3 meer dan twee keer zo weinig. In het zuiden, midden en noorden van Limburg is met meer dan 60 procent de meerderheid rooms-katholiek. In vele andere gebieden zijn er nauwelijks katholieken, zoals in Delfzijl en omgeving (3 procent) en Noord-Drenthe (4 procent). Daartegenover staat dat in Limburg heel weinig protestanten wonen: minder dan 3 procent. Protestanten zijn vooral te vinden in de gebieden Noord-Overijssel (41 procent), Veluwe (37 procent) en Overig Zeeland (34 procent). 

Het aandeel moslims varieert van minder dan 1 procent in Noord-Friesland en Noord-Drenthe tot 9 procent in de gebieden Groot-Amsterdam, Groot-Rijnmond en Agglomeratie Den Haag. Ten slotte zijn er nog de mensen in de categorie ‘andere gezindte’, waaronder bijvoorbeeld hindoes, boeddhisten, agnosten, humanisten en aanhangers van natuurreligies. Deze groep blijft in Midden- en Noord-Limburg beperkt tot 2 procent, en is vooral beduidend groter in de gebieden Groot-Amsterdam (8 procent), Groot-Rijnmond (8 procent), Flevoland (9 procent) en Agglomeratie Den Haag (11 procent).

5.1.1 Rekent zich tot kerkelijke gezindte of levensbeschouwelijke groepering, 2012 tot 2022
CoropReligieus (% van personen 15 jaar of ouder)
Oost-Groningen (CR)31,4
Delfzijl en omgeving (CR)40,5
Overig Groningen (CR)35,6
Noord-Friesland (CR)43,4
Zuidwest-Friesland (CR)47,1
Zuidoost-Friesland (CR)37,5
Noord-Drenthe (CR)32,3
Zuidoost-Drenthe (CR)39,3
Zuidwest-Drenthe (CR)42,4
Noord-Overijssel (CR)58,7
Zuidwest-Overijssel (CR)47,3
Twente (CR)55,6
Veluwe (CR)57,2
Achterhoek (CR)52,2
Arnhem/Nijmegen (CR)47,6
Zuidwest-Gelderland (CR)54,0
Utrecht (CR)45,3
Kop van Noord-Holland (CR)37,8
Alkmaar en omgeving (CR)34,9
IJmond (CR)37,4
Agglomeratie Haarlem (CR)31,9
Zaanstreek (CR)32,6
Groot-Amsterdam (CR)37,7
Het Gooi en Vechtstreek (CR)36,7
Agglomeratie Leiden en Bollenstreek (CR)47,7
Agglomeratie 's-Gravenhage (CR)47,4
Delft en Westland (CR)46,7
Oost-Zuid-Holland (CR)52,0
Groot-Rijnmond (CR)46,6
Zuidoost-Zuid-Holland (CR)50,7
Zeeuwsch-Vlaanderen (CR)58,5
Overig Zeeland (CR)51,6
West-Noord-Brabant (CR)57,5
Midden-Noord-Brabant (CR)60,4
Noordoost-Noord-Brabant (CR)61,0
Zuidoost-Noord-Brabant (CR)60,3
Noord-Limburg (CR)69,4
Midden-Limburg (CR)70,3
Zuid-Limburg (CR)69,7
Flevoland (CR)46,3
 

5.2 Bijwonen religieuze diensten naar regio

Naast de aanzienlijke variatie tussen de veertig gebieden in het behoren tot een religieuze groep, zijn er ook grote verschillen te zien in het aandeel dat regelmatig – minstens een keer per maand – een religieuze dienst bijwoont. Terwijl dit in de Agglomeratie Haarlem beperkt blijft tot 8 procent van de 15-plussers en in de Kop van Noord-Holland tot 9 procent, is dit in de gebieden Veluwe 30 procent en in Noord-Overijssel 31 procent. 

Vooral in veel gebieden in Noord-Brabant en Limburg zei meer dan de helft van de bevolking religieus (vooral katholiek) te zijn, terwijl het aandeel dat regelmatig naar een religieuze dienst gaat beperkt blijft tot maximaal 14 procent. Dat betekent dat in deze gebieden veel randkerkelijken wonen: mensen die wel tot een religieuze groep behoren maar niet regelmatig naar een gebedshuis gaan. In gebieden met veel protestanten wonen veel minder randkerkelijken. Een voorbeeld daarvan is Noord-Overijssel: 41 procent is protestant en 31 procent gaat minstens een keer per maand naar een religieuze dienst.  Een ander voorbeeld is de Veluwe met 37 procent protestanten en 30 procent bezoekers van een dienst. 

5.2.1 Religieuze betrokkenheid naar coropgebied, 2012/2021 (% personen van 15 jaar of ouder)
ReligieusKatholiekProtestantsIslamAndereBezoekt regelmatig religieuze dienst
Nederland 49,323,215,64,95,715,3
Oost-Groningen31,45,819,01,35,212,3
Delfzijl en omgeving40,53,326,73,17,417,4
Overig Groningen35,65,621,42,95,715,4
Noord-Friesland43,45,630,30,76,817,9
Zuidwest-Friesland47,110,329,81,25,917,9
Zuidoost-Friesland37,54,926,01,84,917,7
Noord-Drenthe32,34,122,50,94,914,1
Zuidoost-Drenthe39,313,120,71,14,411,1
Zuidwest-Drenthe42,44,531,91,24,816,8
Noord-Overijssel58,79,140,71,96,931,3
Zuidwest-Overijssel47,324,113,85,53,913,2
Twente55,626,319,93,55,817,3
Veluwe57,29,337,33,37,329,5
Achterhoek52,227,418,82,43,512,2
Arnhem/Nijmegen47,631,38,43,64,39,7
Zuidwest-Gelderland54,018,127,54,44,018,8
Utrecht45,315,019,25,55,617,8
Kop van Noord-Holland37,823,68,41,34,48,9
Alkmaar en omgeving34,917,98,33,25,410,1
IJmond37,423,37,03,14,09,7
Agglomeratie Haarlem31,913,88,15,14,97,6
Zaanstreek32,613,05,87,56,310,0
Groot-Amsterdam37,713,47,38,58,411,1
Het Gooi en Vechtstreek36,711,616,03,55,612,2
Agglomeratie Leiden en Bollenstreek47,721,618,32,94,914,7
Agglomeratie s-Gravenhage47,415,910,99,411,214,8
Delft en Westland46,721,718,62,34,114,0
Oost-Zuid-Holland52,016,424,36,15,223,5
Groot-Rijnmond46,611,717,69,18,317,1
Zuidoost-Zuid-Holland50,76,430,77,56,127,4
Zeeuwsch-Vlaanderen58,537,614,71,54,814,8
Overig Zeeland51,69,834,41,85,624,7
West-Noord-Brabant57,543,45,45,82,99,5
Midden-Noord-Brabant60,442,910,04,43,213,8
Noordoost-Noord-Brabant61,050,03,84,52,710,4
Zuidoost-Noord-Brabant60,349,23,04,23,89,5
Noord-Limburg69,461,41,74,41,911,2
Midden-Limburg70,362,81,63,72,211,4
Zuid-Limburg69,761,52,82,62,712,6
Flevoland46,311,719,46,19,219,8
Bron: CBS