3. De geldstromen in beeld

In zorg en welzijn vindt de betaling bijna nooit tegelijk plaats met de levering van zorg en welzijn. Zorggebruikers betalen de zorgaanbieders meestal niet direct. Nederlanders betalen premies voor hun zorgverzekering aan zorgverzekeraars. De zorgverzekeraars contracteren zorgverleners die zorg verlenen aan de Nederlanders die dat nodig hebben. Burgers betalen direct aan de aanbieders van zorg of welzijn voor de niet verzekerde zorg.

In het stroomdiagram is voor 2019 samengevat hoe de financiering van de zorgaanbieders tot stand komt. Een dergelijk overzicht is samengesteld door het combineren van bronnen, waardoor publicatie mogelijk is anderhalf jaar na afloop van het verslagjaar. In het diagram zijn vier blokken zichtbaar, waartussen de geldstromen lopen. De breedte van de stroom geeft de omvang van de stroom weer. In deze paragraaf wordt het overzicht gegeven van de stromen aan de hand van het stroomdiagram.

Financieringsbronnen

In het blauwe blok links staan de vier financieringsbronnen die samen de zorg betalen: 1. huishoudens, 2.overheid, 3. Vennootschappen, werkgevers en 4. buitenland. Huishoudens omvatten ook zelfstandigen als privépersoon. Zij betalen bijvoorbeeld ook de inkomensafhankelijke bijdrage voor de zorgverzekering (in de stroom betalingen van huishoudens naar het zorgverzekeringsfonds). Vennootschappen, werkgevers omvatten als financieringsbron bedrijven met personeel, maar ook de overheid in haar rol als werkgever. De inkomensafhankelijke bijdrage voor de zorgverzekering wordt door de werkgevers afgedragen en vormt de stroom betalingen aan het zorgverzekeringsfonds. De overheid als financieringsbron wordt beschouwd in haar rol als herverdeler van gelden.

Vanuit de financieringsbronnen lopen verschillende stromen naar de financieringsvormen, waarvan een deel eerst langs de fondsen gaat. Bijvoorbeeld inkomensafhankelijke bijdragen, nominale premies, subsidies, directe betalingen, overdrachten.

Fondsen

In het paarse blok rechts van de financieringsbronnen staan twee fondsen: het Zorgverzekeringsfonds en het Fonds langdurige zorg. Deze twee fondsen worden beheerd door het Zorginstituut Nederland. Vanuit het Zorgverzekeringsfonds worden zorgverzekeraars betaald, die op hun beurt de zorgverleners betalen. Daarnaast worden ook zorgverleners betaald op basis van de Wet Marktordening Gezondheidszorg (WMG). Vanuit het Fonds langdurige zorg worden de zorgkantoren betaald die weer de zorgverleners betalen.

Financieringsvormen

Het oranje blok rechts van het midden omvat de financieringsvormen. Een financieringsvorm is de manier waarop en de regeling waarmee het geld bij de zorgaanbieders terecht komt. Onder de financieringsvormen vallen zowel de directe betalingen aan zorgaanbieders, zoals tandartsrekeningen voor niet verzekerde zorg en de paracetamol in de supermarkt, als de financiering die geregeld is via de Zorgverzekeringswet of de Wet langdurige zorg. De financieringsvorm overheid omvat alle betalingen aan aanbieders van zorg en welzijn door de overheid op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Jeugdwet, de Wet publieke gezondheid en overige betalingen door de overheid voor geleverde zorg en welzijn (dat wat betaald wordt door het Rijk, provincies en gemeenten). Onder de financieringsvorm vennootschappen vallen de bedrijven met personeel in dienst. Een groot deel van de betalingen door bedrijven is voor arbozorg. In de totalen van de financieringsvormen in het stroomdiagram zijn ook de verschillen tussen de bronnen verwerkt.
In de wijze waarop deze geldstromen worden behandeld is het System of Health Accounts gevolgd. Dat betekent dat betalingen binnen het eigen risico van de zorgverzekering van huishoudens geacht worden direct naar de zorgverleners te gaan, ook al worden die meestal afgedragen aan de zorgverzekeraar die de zorgverleners heeft betaald.

Aanbieders van zorg en welzijn

Onder het groene blok rechts staan de aanbieders van zorg en welzijn. Dit zijn zowel de instellingen, praktijken, organisaties en bedrijven met hoofdactiviteiten zorg en welzijn, jeugdzorg en kinderopvang (goederen en diensten), als ook de instellingen waarvoor die activiteiten een relatief klein deel van àlle activiteiten uitmaken.