2. Inkomensongelijkheid

Het primaire inkomen, het inkomen dat huishoudens ontvangen uit arbeid en kapitaal, wordt door de overheid herverdeeld door de heffing van premies en belasting en de verstrekking van uitkeringen en toelagen. Doel hiervan is te komen tot een gelijkmatigere inkomensverdeling: huishoudens met geen of weinig primair inkomen, zoals ouderen die gestopt zijn met werken of werklozen, krijgen compensatie via de inkomensherverdeling. Uit het proces van verwerving en herverdeling resulteert het besteedbaar inkomen. In de Technische toelichting en in Bos et al. (2018) staat meer uitleg over de inkomenscomponenten.

figuur 2.1 Samenstelling inkomen van huishoudens

Primaire inkomens ongelijker dan besteedbare inkomens

Het maakt veel uit hoeveel mensen binnen een huishouden van een bepaald inkomen moeten leven. Het heeft dan ook weinig zin om inkomensongelijkheid te bepalen zonder rekening te houden met de omvang van het huishouden. Om het inkomen van huishoudens van verschillende grootte en samenstelling vergelijkbaar te maken, wordt het gestandaardiseerd (zie Technische toelichting). Uit de Lorenz-curven is in één oogopslag duidelijk dat de verschillen in het gestandaardiseerd besteedbaar inkomen kleiner zijn dan in het gestandaardiseerd primair inkomen: de Lorenz-curve van het primair inkomen ligt immers verder van de gelijkheidslijn af. De Gini-coëfficiënt is gerelateerd aan de Lorenz-curve en is gelijk aan twee keer het oppervlak tussen de gelijkheidslijn en de curve. De Gini-coëfficiënt bedroeg in 2017 voor het primair inkomen 0,55. Voor het bruto-inkomen was dat 0,36 en voor het besteedbaar inkomen 0,29.

2.2 Lorenz-curven gestandaardiseerde inkomens, 2017*
Populatie-aandeel (%)	Gelijk inkomen (Inkomensaandeel (%))	Primair inkomen (Inkomensaandeel (%))	Bruto-inkomen (Inkomensaandeel (%))	Besteedbaar inkomen (Inkomensaandeel (%))
0	0	0	0	0
	1	-0,17	-0,02	-0,14
	2	-0,17	0,07	-0,03
	3	-0,18	0,22	0,15
	4	-0,18	0,42	0,41
	5	-0,18	0,68	0,73
	6	-0,18	0,97	1,11
	7	-0,18	1,3	1,52
	8	-0,18	1,64	1,96
	9	-0,18	2	2,42
	10	-0,18	2,37	2,89
	11	-0,18	2,75	3,38
	12	-0,18	3,13	3,87
	13	-0,17	3,53	4,38
	14	-0,17	3,93	4,91
	15	-0,17	4,34	5,44
	16	-0,17	4,76	5,98
	17	-0,17	5,19	6,53
	18	-0,16	5,62	7,1
	19	-0,14	6,06	7,68
20	20	-0,11	6,52	8,26
	21	-0,07	6,98	8,86
	22	0	7,45	9,47
	23	0,08	7,93	10,09
	24	0,17	8,42	10,72
	25	0,28	8,92	11,36
	26	0,41	9,43	12,01
	27	0,54	9,95	12,67
	28	0,69	10,48	13,33
	29	0,85	11,02	14,01
	30	1,01	11,58	14,69
	31	1,19	12,15	15,39
	32	1,38	12,73	16,09
	33	1,59	13,32	16,8
	34	1,81	13,92	17,52
	35	2,04	14,54	18,25
	36	2,29	15,17	18,99
	37	2,57	15,81	19,74
	38	2,88	16,47	20,5
	39	3,22	17,14	21,27
40	40	3,6	17,82	22,05
	41	4,02	18,52	22,85
	42	4,48	19,23	23,65
	43	4,97	19,95	24,46
	44	5,52	20,69	25,29
	45	6,1	21,44	26,12
	46	6,72	22,21	26,97
	47	7,38	22,99	27,82
	48	8,08	23,79	28,69
	49	8,81	24,6	29,57
	50	9,58	25,42	30,45
	51	10,39	26,26	31,35
	52	11,22	27,11	32,26
	53	12,1	27,98	33,18
	54	13	28,86	34,11
	55	13,94	29,76	35,05
	56	14,9	30,67	36
	57	15,9	31,59	36,97
	58	16,93	32,54	37,94
	59	17,99	33,49	38,93
60	60	19,08	34,47	39,93
	61	20,2	35,45	40,94
	62	21,34	36,46	41,96
	63	22,52	37,48	42,99
	64	23,73	38,52	44,04
	65	24,96	39,57	45,1
	66	26,22	40,65	46,17
	67	27,51	41,73	47,25
	68	28,84	42,84	48,35
	69	30,19	43,97	49,46
	70	31,57	45,11	50,58
	71	32,98	46,28	51,72
	72	34,42	47,46	52,87
	73	35,89	48,66	54,03
	74	37,39	49,89	55,21
	75	38,93	51,13	56,41
	76	40,5	52,4	57,62
	77	42,1	53,69	58,85
	78	43,74	55,01	60,1
	79	45,41	56,35	61,36
80	80	47,12	57,72	62,64
	81	48,88	59,12	63,94
	82	50,67	60,54	65,27
	83	52,5	61,99	66,61
	84	54,38	63,48	67,98
	85	56,31	65	69,37
	86	58,29	66,56	70,79
	87	60,32	68,15	72,23
	88	62,41	69,79	73,71
	89	64,56	71,47	75,22
	90	66,77	73,21	76,77
	91	69,07	75	78,35
	92	71,44	76,85	79,99
	93	73,91	78,78	81,67
	94	76,48	80,79	83,42
	95	79,19	82,9	85,25
	96	82,06	85,15	87,18
	97	85,15	87,57	89,25
	98	88,54	90,26	91,53
	99	92,49	93,44	94,22
100	100	100	100	100

2.2 Lorenz-curven gestandaardiseerde inkomens, 2017*
Populatie-aandeel (%)	Gelijk inkomen (Inkomensaandeel (%))	Primair inkomen (Inkomensaandeel (%))	Bruto-inkomen (Inkomensaandeel (%))	Besteedbaar inkomen (Inkomensaandeel (%))
0	0	0	0	0
	1	-0,17	-0,02	-0,14
	2	-0,17	0,07	-0,03
	3	-0,18	0,22	0,15
	4	-0,18	0,42	0,41
	5	-0,18	0,68	0,73
	6	-0,18	0,97	1,11
	7	-0,18	1,3	1,52
	8	-0,18	1,64	1,96
	9	-0,18	2	2,42
	10	-0,18	2,37	2,89
	11	-0,18	2,75	3,38
	12	-0,18	3,13	3,87
	13	-0,17	3,53	4,38
	14	-0,17	3,93	4,91
	15	-0,17	4,34	5,44
	16	-0,17	4,76	5,98
	17	-0,17	5,19	6,53
	18	-0,16	5,62	7,1
	19	-0,14	6,06	7,68
20	20	-0,11	6,52	8,26
	21	-0,07	6,98	8,86
	22	0	7,45	9,47
	23	0,08	7,93	10,09
	24	0,17	8,42	10,72
	25	0,28	8,92	11,36
	26	0,41	9,43	12,01
	27	0,54	9,95	12,67
	28	0,69	10,48	13,33
	29	0,85	11,02	14,01
	30	1,01	11,58	14,69
	31	1,19	12,15	15,39
	32	1,38	12,73	16,09
	33	1,59	13,32	16,8
	34	1,81	13,92	17,52
	35	2,04	14,54	18,25
	36	2,29	15,17	18,99
	37	2,57	15,81	19,74
	38	2,88	16,47	20,5
	39	3,22	17,14	21,27
40	40	3,6	17,82	22,05
	41	4,02	18,52	22,85
	42	4,48	19,23	23,65
	43	4,97	19,95	24,46
	44	5,52	20,69	25,29
	45	6,1	21,44	26,12
	46	6,72	22,21	26,97
	47	7,38	22,99	27,82
	48	8,08	23,79	28,69
	49	8,81	24,6	29,57
	50	9,58	25,42	30,45
	51	10,39	26,26	31,35
	52	11,22	27,11	32,26
	53	12,1	27,98	33,18
	54	13	28,86	34,11
	55	13,94	29,76	35,05
	56	14,9	30,67	36
	57	15,9	31,59	36,97
	58	16,93	32,54	37,94
	59	17,99	33,49	38,93
60	60	19,08	34,47	39,93
	61	20,2	35,45	40,94
	62	21,34	36,46	41,96
	63	22,52	37,48	42,99
	64	23,73	38,52	44,04
	65	24,96	39,57	45,1
	66	26,22	40,65	46,17
	67	27,51	41,73	47,25
	68	28,84	42,84	48,35
	69	30,19	43,97	49,46
	70	31,57	45,11	50,58
	71	32,98	46,28	51,72
	72	34,42	47,46	52,87
	73	35,89	48,66	54,03
	74	37,39	49,89	55,21
	75	38,93	51,13	56,41
	76	40,5	52,4	57,62
	77	42,1	53,69	58,85
	78	43,74	55,01	60,1
	79	45,41	56,35	61,36
80	80	47,12	57,72	62,64
	81	48,88	59,12	63,94
	82	50,67	60,54	65,27
	83	52,5	61,99	66,61
	84	54,38	63,48	67,98
	85	56,31	65	69,37
	86	58,29	66,56	70,79
	87	60,32	68,15	72,23
	88	62,41	69,79	73,71
	89	64,56	71,47	75,22
	90	66,77	73,21	76,77
	91	69,07	75	78,35
	92	71,44	76,85	79,99
	93	73,91	78,78	81,67
	94	76,48	80,79	83,42
	95	79,19	82,9	85,25
	96	82,06	85,15	87,18
	97	85,15	87,57	89,25
	98	88,54	90,26	91,53
	99	92,49	93,44	94,22
100	100	100	100	100

Lichte daling van ongelijkheid in primair inkomen na 2014

De ongelijkheid in primair inkomen liep tussen 2011 en 2014 licht op: de Gini-coëfficiënt ging omhoog van bijna 0,55 naar 0,57. Die stijging komt voor rekening van de toegenomen vergrijzing in combinatie met de conjuncturele neergang in die jaren (zie Van den Brakel en Otten, 2017). Door de vergrijzing kwamen er steeds meer AOW’ers en door de verslechterde economie groeide de groep met een werkloosheids- of bijstandsuitkering. Dit had tot gevolg dat er steeds meer huishoudens rond moesten komen van geen of een gering primair inkomen, waardoor de inkomensongelijkheid toenam. De piek in 2014 komt vooral door een fiscale maatregel die het voor directeur-grootaandeelhouders aantrekkelijk maakte zich in dat jaar veel dividend uit te keren. Met het herstel van de economie vanaf 2014 nam de ongelijkheid in primair inkomen weer iets af, doordat de groep uitkeringsontvangers weer kromp.

Ongelijkheid in besteedbaar inkomen vrijwel onveranderd

De ongelijkheid van het besteedbaar inkomen bleef tussen 2011 en 2017 vrij stabiel. Uitgezonderd de uitschieter in 2014 was de Gini-coëfficiënt steeds 0,29. Door steeds iets meer (2011–2013) dan wel iets minder (2015–2017) inkomensherverdeling werden de veranderingen in de primaire inkomensongelijkheid teniet gedaan. Ook in het eerste decennium van deze eeuw veranderde de ongelijkheid van het besteedbaar inkomen vrijwel niet (Bos et al., 2018).

2.3 Ongelijkheid gestandaardiseerd primair en besteedbaar inkomen
	Primair inkomen (Gini-coëfficiënt)	Besteedbaar inkomen (Gini-coëfficiënt)
2011	0,546	0,286
2012	0,551	0,288
2013	0,555	0,288
2014	0,566	0,302
2015	0,556	0,288
2016	0,555	0,289
2017*	0,552	0,291

2.3 Ongelijkheid gestandaardiseerd primair en besteedbaar inkomen
	Primair inkomen (Gini-coëfficiënt)	Besteedbaar inkomen (Gini-coëfficiënt)
2011	0,546	0,286
2012	0,551	0,288
2013	0,555	0,288
2014	0,566	0,302
2015	0,556	0,288
2016	0,555	0,289
2017*	0,552	0,291

Herverdelend effect AOW-uitkeringen het grootst

Door herverdeling zakte de Gini-coëfficiënt in 2017 van 0,55 (primair inkomen) naar 0,29 (besteedbaar inkomen). Dit komt neer op een reductie van de inkomensongelijkheid met bijna 48 procent. AOW-uitkeringen en aanvullende pensioenen zorgden samen voor de grootste afname in de ongelijkheid in het primair inkomen: met respectievelijk 17 procent en 12 procent¹⁾. Andere sociale uitkeringen en ook premies en belastingen speelden een kleinere rol. Terwijl AOW-uitkeringen sinds 2011 door de vergrijzing een steeds groter aandeel kregen in de ongelijkheidsreductie, werd dat voor aanvullende pensioenen juist iets kleiner. Dit komt doordat aanvullende pensioenen werden gekort, dan wel niet of beperkt geïndexeerd werden. Het herverdelend effect van premies en belastingen werd tussen 2011 en 2017 wat sterker.

2.4 Reductie primaire-inkomensongelijkheid
Reductie door	AOW (%)	Aanvullend pensioen (%)	Overige sociale uitkering (%)	Premie- en belastingheffing (%)
2011	15,9	12,8	6,7	11,9
2012	16,1	12,6	6,8	12,3
2013	16,2	12,5	7,2	12,5
2014	15,9	11,8	7,1	11,8
2015	16,8	12,4	7	12
2016	16,8	12,4	6,8	12
2017*	16,9	11,5	6,7	12,6

2.4 Reductie primaire-inkomensongelijkheid
Reductie door	AOW (%)	Aanvullend pensioen (%)	Overige sociale uitkering (%)	Premie- en belastingheffing (%)
2011	15,9	12,8	6,7	11,9
2012	16,1	12,6	6,8	12,3
2013	16,2	12,5	7,2	12,5
2014	15,9	11,8	7,1	11,8
2015	16,8	12,4	7	12
2016	16,8	12,4	6,8	12
2017*	16,9	11,5	6,7	12,6

De inkomensparade

De parade van Pen
Net als de Lorenz-curve is de parade van reuzen en dwergen, in 1971 geïntroduceerd door de Nederlandse econoom Jan Pen, een sprekende manier om de inkomensverdeling in kaart te brengen. In de parade van Pen komen in 2017 de bijna 8 miljoen huishoudens op volgorde van de hoogte van hun gestandaardiseerd besteedbaar inkomen in één uur tijd voorbij. Ieder huishouden wordt daarbij vertegenwoordigd door één van de huishoudensleden. Daarbij is de lengte van de personen evenredig gemaakt aan hun inkomen. Zo krijgen mensen met een inkomen dat gelijk is aan het gemiddelde een lengte van 1,74 meter, de lengte van de gemiddelde Nederlander. Mensen met een lager inkomen dan gemiddeld worden als het ware in elkaar geduwd, terwijl mensen met een hoger inkomen reusachtige proporties kunnen aannemen.

Dwergen lopen voorop in inkomensparade
Als de stoet zich in beweging zet, lijkt er in de eerste minuut aanvankelijk niets te zien. De huishoudens die in de parade voorop lopen, hebben een negatief inkomen en daardoor ook een negatieve lengte. Ze lopen als het ware ondersteboven. In 2017 trof dit 40 duizend huishoudens. Vaak gaat het hierbij om ondernemershuishoudens waarvan de onderneming verlies draait. Vervolgens lopen langere tijd dwergen voorbij: huishoudens met een gering inkomen, vaak bestaande uit een uitkering of pensioen. Zo komen alleenstaande bijstandsontvangers die geen huurtoeslag ontvangen in de vierde minuut voorbij; de netto bijstand voor deze groep was bijna 12 duizend euro in 2017. AOW-ontvangers zonder aanvullende inkomsten zijn in de zevende minuut te zien; de netto AOW voor alleenstaanden bedroeg bijna 14 duizend euro in 2017. Vanaf dat moment passeren de gepensioneerden die naast hun AOW wel extra inkomsten als huurtoeslag en een aanvullend pensioen hebben.

Het gemiddelde inkomen passeert in de 36^ste minuut
Na precies 30 minuten passeert het middelste oftewel mediane inkomen van 25,7 duizend euro. Het huishouden met het gemiddelde inkomen van 28,8 duizend euro is dan nog niet langs geweest. Dit verschijnt, doordat de inkomens scheef verdeeld zijn, pas in de 36^steminuut op het toneel. De meeste huishoudens die nu nog langskomen, zijn werknemers- of ondernemershuishoudens.

Inkomensreuzen van bijna 8 meter lang sluiten de parade
De laatste tien minuten van de optocht neemt de lengte van de deelnemers spectaculair toe, van een krappe 2,5 meter naar bijna 8 meter. De huishoudens met een inkomen van minstens 50 duizend euro, 515 duizend in totaal, passeren in de laatste vier minuten. De laatste minuut is weggelegd voor de echte kolossen. Het gemiddelde inkomen van de dan voorbijtrekkende huishoudens bedraagt 132 duizend euro. Naar verhouding betreft het hier vaak ondernemersgezinnen (zie ook CBS, 2019a).

figuur Parade van Pen: gestandaardiseerd besteedbaar inkomen, 2017*

Meeste inkomensongelijkheid in rijke gemeenten

In gemeenten met een gemiddeld hoog gestandaardiseerd besteedbaar inkomen, zoals Laren, Wassenaar en Blaricum (CBS StatLine, 2019b), ligt de inkomensongelijkheid met een Gini-coëfficiënt van rond de 0,5 ver boven de landelijke van 0,29. Echter niet alleen in rijke gemeenten, maar ook in studentensteden, inclusief de vier grote steden, lopen de inkomens vaak bovenmatig uiteen. Daar is relatief veel verschil tussen het doorgaans geringe inkomen van studentenhuishoudens en dat van andere inwoners.

In gemeenten met relatief veel ouderen met overwegend lage inkomens liggen de inkomens doorgaans juist dicht bij elkaar. Zo hebben vergrijsde gemeenten in de regio Parkstad Limburg, zoals Brunssum, Landgraaf en Kerkrade, een naar verhouding kleine ongelijkheid. Ook in andere gemeenten zoals Pekela en Stadskanaal is de ongelijkheid om die reden beperkt.

2.5 Ongelijkheid gestandaardiseerd besteedbaar inkomen (Gini-coëfficiënt) per gemeente, 2017*
naam	Gini-coëfficiënt	Column1
Aa en Hunze	0,26
Aalburg	0,26
Aalsmeer	0,30
Aalten	0,22
Achtkarspelen	0,23
Alblasserdam	0,25
Albrandswaard	0,27
Alkmaar	0,25
Almelo	0,25
Almere	0,26
Alphen aan den Rijn	0,26
Alphen-Chaam	0,27
Ameland	0,25
Amersfoort	0,28
Amstelveen	0,35
Amsterdam	0,37
Apeldoorn	0,26
Appingedam	0,24
Arnhem	0,29
Assen	0,25
Asten	0,26
Baarle-Nassau	0,26
Baarn	0,33
Barendrecht	0,26
Barneveld	0,27
Bedum	0,23
Beek	0,25
Beemster	0,28
Beesel	0,23
Berg en Dal	0,27
Bergeijk	0,25
Bergen (L.)	0,23
Bergen (NH.)	0,34
Bergen op Zoom	0,26
Berkelland	0,23
Bernheze	0,26
Best	0,26
Beuningen	0,25
Beverwijk	0,25
Binnenmaas	0,27
Bladel	0,25
Blaricum	0,47
Bloemendaal	0,45
Bodegraven-Reeuwijk	0,30
Boekel	0,24
Borger-Odoorn	0,24
Borne	0,24
Borsele	0,24
Boxmeer	0,24
Boxtel	0,26
Breda	0,31
Brielle	0,25
Bronckhorst	0,27
Brummen	0,26
Brunssum	0,22
Bunnik	0,27
Bunschoten	0,25
Buren	0,27
Capelle aan den IJssel	0,27
Castricum	0,28
Coevorden	0,26
Cranendonck	0,24
Cromstrijen	0,27
Cuijk	0,24
Culemborg	0,26
Dalfsen	0,24
Dantumadiel	0,24
De Bilt	0,34
De Fryske Marren	0,25
De Marne	0,25
De Ronde Venen	0,32
De Wolden	0,26
Delft	0,38
Delfzijl	0,24
Den Helder	0,23
Deurne	0,25
Deventer	0,26
Diemen	0,33
Dinkelland	0,24
Doesburg	0,25
Doetinchem	0,25
Dongen	0,24
Dongeradeel	0,23
Dordrecht	0,27
Drechterland	0,25
Drimmelen	0,25
Dronten	0,27
Druten	0,25
Duiven	0,24
Echt-Susteren	0,24
Edam-Volendam	0,26
Ede	0,27
Eemnes	0,27
Eemsmond	0,25
Eersel	0,31
Eijsden-Margraten	0,25
Eindhoven	0,33
Elburg	0,23
Emmen	0,24
Enkhuizen	0,26
Enschede	0,30
Epe	0,27
Ermelo	0,27
Etten-Leur	0,24
Ferwerderadiel	0,25
Geertruidenberg	0,25
Geldermalsen	0,26
Geldrop-Mierlo	0,26
Gemert-Bakel	0,25
Gennep	0,24
Giessenlanden	0,29
Gilze en Rijen	0,24
Goeree-Overflakkee	0,26
Goes	0,26
Goirle	0,26
Gooise Meren	0,36
Gorinchem	0,27
Gouda	0,27
Grave	0,24
Groningen	0,37
Grootegast	0,22
Gulpen-Wittem	0,25
Haaksbergen	0,24
Haaren	0,30
Haarlem	0,29
Haarlemmerliede en Spaarnwoude	0,27
Haarlemmermeer	0,27
Halderberge	0,25
Hardenberg	0,23
Harderwijk	0,25
Hardinxveld-Giessendam	0,24
Haren	0,31
Harlingen	0,27
Hattem	0,28
Heemskerk	0,24
Heemstede	0,35
Heerde	0,25
Heerenveen	0,26
Heerhugowaard	0,23
Heerlen	0,25
Heeze-Leende	0,26
Heiloo	0,28
Hellendoorn	0,23
Hellevoetsluis	0,25
Helmond	0,26
Hendrik-Ido-Ambacht	0,25
Hengelo	0,25
Heumen	0,27
Heusden	0,26
Hillegom	0,25
Hilvarenbeek	0,26
Hilversum	0,32
Hof van Twente	0,27
Hollands Kroon	0,24
Hoogeveen	0,23
Hoorn	0,26
Horst aan de Maas	0,25
Houten	0,26
Huizen	0,30
Hulst	0,26
IJsselstein	0,28
Kaag en Braassem	0,27
Kampen	0,24
Kapelle	0,24
Katwijk	0,24
Kerkrade	0,23
Koggenland	0,24
Kollumerland en Nieuwkruisland	0,23
Korendijk	0,25
Krimpen aan den IJssel	0,27
Krimpenerwaard	0,27
Laarbeek	0,25
Landerd	0,27
Landgraaf	0,23
Landsmeer	0,30
Langedijk	0,26
Lansingerland	0,28
Laren	0,52
Leek	0,25
Leerdam	0,25
Leeuwarden	0,28
Leiden	0,36
Leiderdorp	0,26
Leidschendam-Voorburg	0,30
Lelystad	0,26
Leudal	0,24
Leusden	0,26
Lingewaal	0,26
Lingewaard	0,24
Lisse	0,26
Lochem	0,30
Loon op Zand	0,25
Lopik	0,27
Loppersum	0,25
Losser	0,24
Maasdriel	0,27
Maasgouw	0,24
Maassluis	0,25
Maastricht	0,34
Marum	0,25
Medemblik	0,25
Meerssen	0,27
Meierijstad	0,28
Meppel	0,24
Middelburg	0,27
Midden-Delfland	0,28
Midden-Drenthe	0,24
Midden-Groningen	0,24
Mill en Sint Hubert	0,24
Moerdijk	0,25
Molenwaard	0,27
Montferland	0,24
Montfoort	0,26
Mook en Middelaar	0,29
Neder-Betuwe	0,25
Nederweert	0,24
Neerijnen	0,28
Nieuwegein	0,24
Nieuwkoop	0,28
Nijkerk	0,28
Nijmegen	0,34
Nissewaard	0,24
Noord-Beveland	0,25
Noordenveld	0,25
Noordoostpolder	0,26
Noordwijk	0,34
Noordwijkerhout	0,28
Nuenen, Gerwen en Nederwetten	0,27
Nunspeet	0,25
Nuth	0,25
Oegstgeest	0,32
Oirschot	0,26
Oisterwijk	0,32
Oldambt	0,23
Oldebroek	0,24
Oldenzaal	0,24
Olst-Wijhe	0,26
Ommen	0,26
Onderbanken	0,23
Oost Gelre	0,23
Oosterhout	0,27
Ooststellingwerf	0,24
Oostzaan	0,26
Opmeer	0,24
Opsterland	0,25
Oss	0,26
Oud-Beijerland	0,25
Oude IJsselstreek	0,23
Ouder-Amstel	0,32
Oudewater	0,28
Overbetuwe	0,25
Papendrecht	0,25
Peel en Maas	0,25
Pekela	0,22
Pijnacker-Nootdorp	0,27
Purmerend	0,24
Putten	0,29
Raalte	0,24
Reimerswaal	0,26
Renkum	0,29
Renswoude	0,29
Reusel-De Mierden	0,24
Rheden	0,28
Rhenen	0,27
Ridderkerk	0,25
Rijssen-Holten	0,25
Rijswijk	0,28
Roerdalen	0,24
Roermond	0,27
Roosendaal	0,26
Rotterdam	0,31
Rozendaal	0,31
Rucphen	0,25
S�dwest-Frysl?n	0,25
Schagen	0,25
Scherpenzeel	0,23
Schiedam	0,27
Schiermonnikoog	0,30
Schinnen	0,25
Schouwen-Duiveland	0,28
's-Gravenhage	0,33
's-Hertogenbosch	0,29
Simpelveld	0,23
Sint Anthonis	0,27
Sint-Michielsgestel	0,27
Sittard-Geleen	0,26
Sliedrecht	0,24
Sluis	0,27
Smallingerland	0,24
Soest	0,29
Someren	0,27
Son en Breugel	0,27
Stadskanaal	0,23
Staphorst	0,24
Stede Broec	0,23
Steenbergen	0,25
Steenwijkerland	0,25
Stein	0,23
Stichtse Vecht	0,31
Strijen	0,25
Ten Boer	0,23
Terneuzen	0,26
Terschelling	0,35
Texel	0,27
Teylingen	0,30
Tholen	0,24
Tiel	0,26
Tilburg	0,29
Tubbergen	0,24
Twenterand	0,23
Tynaarlo	0,27
Tytsjerksteradiel	0,23
Uden	0,25
Uitgeest	0,24
Uithoorn	0,27
Urk	0,24
Utrecht	0,35
Utrechtse Heuvelrug	0,34
Vaals	0,28
Valkenburg aan de Geul	0,26
Valkenswaard	0,26
Veendam	0,24
Veenendaal	0,25
Veere	0,26
Veldhoven	0,26
Velsen	0,26
Venlo	0,26
Venray	0,25
Vianen	0,25
Vlaardingen	0,26
Vlieland	0,39
Vlissingen	0,26
Voerendaal	0,25
Voorschoten	0,30
Voorst	0,25
Vught	0,35
Waadhoeke	0,23
Waalre	0,32
Waalwijk	0,26
Waddinxveen	0,26
Wageningen	0,42
Wassenaar	0,49
Waterland	0,28
Weert	0,25
Weesp	0,27
Werkendam	0,25
West Maas en Waal	0,26
Westerveld	0,26
Westervoort	0,23
Westerwolde	0,24
Westland	0,27
Weststellingwerf	0,24
Westvoorne	0,33
Wierden	0,25
Wijchen	0,25
Wijdemeren	0,33
Wijk bij Duurstede	0,26
Winsum	0,25
Winterswijk	0,25
Woensdrecht	0,26
Woerden	0,27
Wormerland	0,27
Woudenberg	0,25
Woudrichem	0,26
Zaanstad	0,25
Zaltbommel	0,27
Zandvoort	0,32
Zederik	0,26
Zeewolde	0,28
Zeist	0,37
Zevenaar	0,23
Zoetermeer	0,25
Zoeterwoude	0,26
Zuidhorn	0,24
Zuidplas	0,28
Zundert	0,28
Zutphen	0,25
Zwartewaterland	0,25
Zwijndrecht	0,26
Zwolle	0,28

2.5 Ongelijkheid gestandaardiseerd besteedbaar inkomen (Gini-coëfficiënt) per gemeente, 2017*
naam	Gini-coëfficiënt	Column1
Aa en Hunze	0,26
Aalburg	0,26
Aalsmeer	0,30
Aalten	0,22
Achtkarspelen	0,23
Alblasserdam	0,25
Albrandswaard	0,27
Alkmaar	0,25
Almelo	0,25
Almere	0,26
Alphen aan den Rijn	0,26
Alphen-Chaam	0,27
Ameland	0,25
Amersfoort	0,28
Amstelveen	0,35
Amsterdam	0,37
Apeldoorn	0,26
Appingedam	0,24
Arnhem	0,29
Assen	0,25
Asten	0,26
Baarle-Nassau	0,26
Baarn	0,33
Barendrecht	0,26
Barneveld	0,27
Bedum	0,23
Beek	0,25
Beemster	0,28
Beesel	0,23
Berg en Dal	0,27
Bergeijk	0,25
Bergen (L.)	0,23
Bergen (NH.)	0,34
Bergen op Zoom	0,26
Berkelland	0,23
Bernheze	0,26
Best	0,26
Beuningen	0,25
Beverwijk	0,25
Binnenmaas	0,27
Bladel	0,25
Blaricum	0,47
Bloemendaal	0,45
Bodegraven-Reeuwijk	0,30
Boekel	0,24
Borger-Odoorn	0,24
Borne	0,24
Borsele	0,24
Boxmeer	0,24
Boxtel	0,26
Breda	0,31
Brielle	0,25
Bronckhorst	0,27
Brummen	0,26
Brunssum	0,22
Bunnik	0,27
Bunschoten	0,25
Buren	0,27
Capelle aan den IJssel	0,27
Castricum	0,28
Coevorden	0,26
Cranendonck	0,24
Cromstrijen	0,27
Cuijk	0,24
Culemborg	0,26
Dalfsen	0,24
Dantumadiel	0,24
De Bilt	0,34
De Fryske Marren	0,25
De Marne	0,25
De Ronde Venen	0,32
De Wolden	0,26
Delft	0,38
Delfzijl	0,24
Den Helder	0,23
Deurne	0,25
Deventer	0,26
Diemen	0,33
Dinkelland	0,24
Doesburg	0,25
Doetinchem	0,25
Dongen	0,24
Dongeradeel	0,23
Dordrecht	0,27
Drechterland	0,25
Drimmelen	0,25
Dronten	0,27
Druten	0,25
Duiven	0,24
Echt-Susteren	0,24
Edam-Volendam	0,26
Ede	0,27
Eemnes	0,27
Eemsmond	0,25
Eersel	0,31
Eijsden-Margraten	0,25
Eindhoven	0,33
Elburg	0,23
Emmen	0,24
Enkhuizen	0,26
Enschede	0,30
Epe	0,27
Ermelo	0,27
Etten-Leur	0,24
Ferwerderadiel	0,25
Geertruidenberg	0,25
Geldermalsen	0,26
Geldrop-Mierlo	0,26
Gemert-Bakel	0,25
Gennep	0,24
Giessenlanden	0,29
Gilze en Rijen	0,24
Goeree-Overflakkee	0,26
Goes	0,26
Goirle	0,26
Gooise Meren	0,36
Gorinchem	0,27
Gouda	0,27
Grave	0,24
Groningen	0,37
Grootegast	0,22
Gulpen-Wittem	0,25
Haaksbergen	0,24
Haaren	0,30
Haarlem	0,29
Haarlemmerliede en Spaarnwoude	0,27
Haarlemmermeer	0,27
Halderberge	0,25
Hardenberg	0,23
Harderwijk	0,25
Hardinxveld-Giessendam	0,24
Haren	0,31
Harlingen	0,27
Hattem	0,28
Heemskerk	0,24
Heemstede	0,35
Heerde	0,25
Heerenveen	0,26
Heerhugowaard	0,23
Heerlen	0,25
Heeze-Leende	0,26
Heiloo	0,28
Hellendoorn	0,23
Hellevoetsluis	0,25
Helmond	0,26
Hendrik-Ido-Ambacht	0,25
Hengelo	0,25
Heumen	0,27
Heusden	0,26
Hillegom	0,25
Hilvarenbeek	0,26
Hilversum	0,32
Hof van Twente	0,27
Hollands Kroon	0,24
Hoogeveen	0,23
Hoorn	0,26
Horst aan de Maas	0,25
Houten	0,26
Huizen	0,30
Hulst	0,26
IJsselstein	0,28
Kaag en Braassem	0,27
Kampen	0,24
Kapelle	0,24
Katwijk	0,24
Kerkrade	0,23
Koggenland	0,24
Kollumerland en Nieuwkruisland	0,23
Korendijk	0,25
Krimpen aan den IJssel	0,27
Krimpenerwaard	0,27
Laarbeek	0,25
Landerd	0,27
Landgraaf	0,23
Landsmeer	0,30
Langedijk	0,26
Lansingerland	0,28
Laren	0,52
Leek	0,25
Leerdam	0,25
Leeuwarden	0,28
Leiden	0,36
Leiderdorp	0,26
Leidschendam-Voorburg	0,30
Lelystad	0,26
Leudal	0,24
Leusden	0,26
Lingewaal	0,26
Lingewaard	0,24
Lisse	0,26
Lochem	0,30
Loon op Zand	0,25
Lopik	0,27
Loppersum	0,25
Losser	0,24
Maasdriel	0,27
Maasgouw	0,24
Maassluis	0,25
Maastricht	0,34
Marum	0,25
Medemblik	0,25
Meerssen	0,27
Meierijstad	0,28
Meppel	0,24
Middelburg	0,27
Midden-Delfland	0,28
Midden-Drenthe	0,24
Midden-Groningen	0,24
Mill en Sint Hubert	0,24
Moerdijk	0,25
Molenwaard	0,27
Montferland	0,24
Montfoort	0,26
Mook en Middelaar	0,29
Neder-Betuwe	0,25
Nederweert	0,24
Neerijnen	0,28
Nieuwegein	0,24
Nieuwkoop	0,28
Nijkerk	0,28
Nijmegen	0,34
Nissewaard	0,24
Noord-Beveland	0,25
Noordenveld	0,25
Noordoostpolder	0,26
Noordwijk	0,34
Noordwijkerhout	0,28
Nuenen, Gerwen en Nederwetten	0,27
Nunspeet	0,25
Nuth	0,25
Oegstgeest	0,32
Oirschot	0,26
Oisterwijk	0,32
Oldambt	0,23
Oldebroek	0,24
Oldenzaal	0,24
Olst-Wijhe	0,26
Ommen	0,26
Onderbanken	0,23
Oost Gelre	0,23
Oosterhout	0,27
Ooststellingwerf	0,24
Oostzaan	0,26
Opmeer	0,24
Opsterland	0,25
Oss	0,26
Oud-Beijerland	0,25
Oude IJsselstreek	0,23
Ouder-Amstel	0,32
Oudewater	0,28
Overbetuwe	0,25
Papendrecht	0,25
Peel en Maas	0,25
Pekela	0,22
Pijnacker-Nootdorp	0,27
Purmerend	0,24
Putten	0,29
Raalte	0,24
Reimerswaal	0,26
Renkum	0,29
Renswoude	0,29
Reusel-De Mierden	0,24
Rheden	0,28
Rhenen	0,27
Ridderkerk	0,25
Rijssen-Holten	0,25
Rijswijk	0,28
Roerdalen	0,24
Roermond	0,27
Roosendaal	0,26
Rotterdam	0,31
Rozendaal	0,31
Rucphen	0,25
S�dwest-Frysl?n	0,25
Schagen	0,25
Scherpenzeel	0,23
Schiedam	0,27
Schiermonnikoog	0,30
Schinnen	0,25
Schouwen-Duiveland	0,28
's-Gravenhage	0,33
's-Hertogenbosch	0,29
Simpelveld	0,23
Sint Anthonis	0,27
Sint-Michielsgestel	0,27
Sittard-Geleen	0,26
Sliedrecht	0,24
Sluis	0,27
Smallingerland	0,24
Soest	0,29
Someren	0,27
Son en Breugel	0,27
Stadskanaal	0,23
Staphorst	0,24
Stede Broec	0,23
Steenbergen	0,25
Steenwijkerland	0,25
Stein	0,23
Stichtse Vecht	0,31
Strijen	0,25
Ten Boer	0,23
Terneuzen	0,26
Terschelling	0,35
Texel	0,27
Teylingen	0,30
Tholen	0,24
Tiel	0,26
Tilburg	0,29
Tubbergen	0,24
Twenterand	0,23
Tynaarlo	0,27
Tytsjerksteradiel	0,23
Uden	0,25
Uitgeest	0,24
Uithoorn	0,27
Urk	0,24
Utrecht	0,35
Utrechtse Heuvelrug	0,34
Vaals	0,28
Valkenburg aan de Geul	0,26
Valkenswaard	0,26
Veendam	0,24
Veenendaal	0,25
Veere	0,26
Veldhoven	0,26
Velsen	0,26
Venlo	0,26
Venray	0,25
Vianen	0,25
Vlaardingen	0,26
Vlieland	0,39
Vlissingen	0,26
Voerendaal	0,25
Voorschoten	0,30
Voorst	0,25
Vught	0,35
Waadhoeke	0,23
Waalre	0,32
Waalwijk	0,26
Waddinxveen	0,26
Wageningen	0,42
Wassenaar	0,49
Waterland	0,28
Weert	0,25
Weesp	0,27
Werkendam	0,25
West Maas en Waal	0,26
Westerveld	0,26
Westervoort	0,23
Westerwolde	0,24
Westland	0,27
Weststellingwerf	0,24
Westvoorne	0,33
Wierden	0,25
Wijchen	0,25
Wijdemeren	0,33
Wijk bij Duurstede	0,26
Winsum	0,25
Winterswijk	0,25
Woensdrecht	0,26
Woerden	0,27
Wormerland	0,27
Woudenberg	0,25
Woudrichem	0,26
Zaanstad	0,25
Zaltbommel	0,27
Zandvoort	0,32
Zederik	0,26
Zeewolde	0,28
Zeist	0,37
Zevenaar	0,23
Zoetermeer	0,25
Zoeterwoude	0,26
Zuidhorn	0,24
Zuidplas	0,28
Zundert	0,28
Zutphen	0,25
Zwartewaterland	0,25
Zwijndrecht	0,26
Zwolle	0,28

Inkomensverschillen in Nederland relatief klein

Vergeleken met andere EU-lidstaten is de inkomensongelijkheid in Nederland klein. In Slowakije is de minste ongelijkheid, gevolgd door Slovenië en Tsjechië. In deze Oost-Europese lidstaten gaat een verhoudingsgewijs laag gemiddeld inkomen samen met weinig inkomensverschillen. In andere Oost-Europese landen is het inkomen eveneens gering, maar is de ongelijkheid juist groot. Bulgarije spant daarbij de kroon. Ook Zuid-Europese lidstaten, zoals Griekenland, Portugal en Spanje, zijn minder welvarend, terwijl de inkomensverschillen groot zijn. Opvallend is dat ook in het relatief rijke Verenigd Koninkrijk sprake is van flinke inkomensverschillen. Door een sober vangnet aan uitkeringen is de kloof tussen rijk en arm er groot.

figuur 2.6 Inkomen1) en inkomensongelijkheid in EU-lidstaten, 2017²⁾

¹⁾ Het herverdelingseffect is bepaald volgens de de compositiemethode zoals toegepast door Caminada,Goudswaard en Been (2017).