4. Discussie
Om een eerste inzicht te geven in de gevolgen van online retail op de arbeidsmarkt heeft het CBS als onderdeel van het programma Adequaat Meten van de Economie (AME) een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd. In dit haalbaarheidsonderzoek is onderzocht in welke mate het mogelijk is om kwantitatieve en kwalitatieve veranderingen in de werkgelegenheid bij bedrijven die direct of indirect te maken hebben met online retail in kaart te brengen op basis van de bij het CBS beschikbare databronnen. Hiervoor is een koppeling gemaakt tussen informatie over deelname aan internethandel op bedrijfsniveau en informatie over banen en werknemers uit de Polisadministratie en aan de hand hiervan de ontwikkeling van het aantal banen en de baandynamiek in kaart gebracht.
Uit de resultaten komt naar voren dat de gebruikte aanpak om de gevolgen van online retail op de arbeidsmarkt in kaart te brengen kansrijk is. De cijfers over de baanontwikkeling tonen een hoger loon, een langere werkweek en meer werkzame mannen bij de webwinkels en postdiensten en koeriersbedrijven. Volgens de baandynamiek is voor webwinkels en multichannelers het aandeel oproepkrachten binnen de doorlopende banen lager dan bij de dynamische banen en worden doorlopende banen voor bepaalde tijd bij deze onderscheiden categorieën vaker omgezet in een baan voor onbepaalde tijd.
Er zijn echter nog wel vervolgstappen nodig. Het huidige onderzoek heeft namelijk een aantal belangrijke beperkingen. Allereerst is maar een deel van de werkgelegenheid binnen de detailhandel en postdiensten en koeriersbedrijven belicht. Zoals eerder besproken zijn de zelfstandigen buiten beschouwing gelaten.
Daarnaast is één op de drie banen in de detailhandel afkomstig van bedrijven die niet in de PS zitten en waarvan de mate van internethandel dus niet bekend is. Bij de achtergrondkenmerken van de baanontwikkeling is geprobeerd dit op te lossen door gebruik te maken van een weging op bedrijfsniveau, de steekproefgewichten van de PS. Dit bleek echter nog niet optimaal te werken.
Tot slot is er in dit onderzoek niet gecontroleerd voor het effect van bedrijvendynamiek en bleek het onderscheid tussen winkels zonder internetomzet en multichannelers meer aandacht nodig te hebben.
Aanbevelingen voor vervolgonderzoek
Om de gevolgen van online retail op de arbeidsmarkt beter in kaart te brengen zijn een aantal opties mogelijk. Allereerst wordt aanbevolen om de dataset van de PS-variabele OMZETPS212220_65.886.totaal.1096 (online detailhandelsomzet) nader te bekijken. Omdat deze variabele nog niet gepubliceerd wordt, zijn voorafgaand aan dit onderzoek alleen de grootste gevallen nagelopen en waar nodig gaafgemaakt. Door grondiger gaaf te maken en de gekozen omzetgrenzen opnieuw te evalueren kan wellicht het onderscheid tussen winkels zonder internetomzet en multichannelers in de onderzochte tijdreeks verbeterd worden.
Daarnaast wordt aanbevolen in het vervolg een fijnere leeftijdsindeling te gebruiken bij de baanontwikkeling. Het viel namelijk op dat het merendeel van het werk binnen de detailhandel, ongeachte de mate van internethandel, werd uitgevoerd door werknemers in de categorie '15-35 jaar'. Wellicht dat een fijnere indeling tot andere conclusies leidt.
Ten derde wordt voorgesteld om de winkels waarvan vanuit de PS geen informatie beschikbaar is over de mate van internethandel met name binnen de baandynamiek nader te onderzoeken. Deze winkels hadden in sommige gevallen namelijk een andere baandynamiek dan de detailhandelsbedrijven waarvoor deze informatie wel beschikbaar is. Mogelijk speelt bedrijfsgrootte hier een rol en levert een selectie op grootteklasse beter vergelijkbare resultaten op.
Ook wordt voorgesteld om een panel van bedrijven op te stellen die gedurende de hele onderzoeksperiode bestonden. Hiermee kan het effect van bedrijvendynamiek worden uitgesloten en kunnen ontwikkelingen binnen deze langlevende bedrijven eenvoudig gevolgd kunnen worden.
Voor een representatief beeld van de werkgelegenheid van werknemers binnen de detailhandel wordt aanbevolen om de weging te optimaliseren. Zoals besproken was er voor dit onderzoek alleen een weging op bedrijfsniveau beschikbaar, de steekproefgewichten van de PS. Voor een vervolgonderzoek worden deze idealiter herwogen naar baanniveau.
Aangezien binnen de (web)detailhandel en postdiensten en koeriersbedrijven veel zelfstandigen actief zijn, levert een blik op enkel de werknemersbanen een incompleet beeld van de arbeidsmarkt binnen deze sectoren. Daarom wordt aanbevolen om in het vervolg gebruik te maken van de inkomensstatistiek om ook de werkgelegenheid van de zelfstandigen in kaart te brengen.
Zoals eerder beschreven zijn in dit haalbaarheidsonderzoek de distributiecentra en callcenters alleen meegenomen indien deze activiteiten door de online retailers zelf worden uitgevoerd. Voor een completer beeld van de gevolgen van online retail op de arbeidsmarkt zou in het vervolg ook gekeken kunnen worden naar de uitbesteding van deze activiteiten.
Tot slot zijn de beroepenstructuur en functie-inhoud belangrijke aandachtspunten voor vervolgonderzoek. Zoals in de inleiding beschreven is de verwachting dat de opkomst van online retail ook van invloed is op deze aspecten.