1. Introductie
Online retail groeit al jaren sterk. Via het internet worden er steeds meer goederen verkocht door bedrijven en gekocht door consumenten (B2C). Deze ontwikkeling heeft een impact op de Nederlandse samenleving. Met de lopende initiatieven uit het programma Beleidsaanvullende Statistieken, gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, speelt het CBS al in op de economische gevolgen van online retail.
Vanuit de gebruikers van de CBS-statistieken is er echter ook vraag naar de gevolgen van online retail voor de arbeidsmarkt. Volgens eerder onderzoek van Panteia (2017) zijn de mogelijke gevolgen voor de factor arbeid de volgende:
- Een afname van de (kwantitatieve) vraag naar arbeid in de detailhandel als geheel omdat er bij gelijke omzet minder personeel nodig zou zijn.
- Een toename van de vraag naar arbeid in sectoren die deel uitmaken van de productie- en distributieketen van winkels die via internet verkopen, zoals distributiecentra, callcenters, logistieke dienstverleners (zoals pakketbezorgers).
- Veranderingen in de beroepenstructuur van de werkgelegenheid. Dit heeft enerzijds te maken met de hier bovengenoemde verschuivingen in de vraag naar arbeid tussen de detailhandel en andere sectoren die deel uitmaken van de productie- en distributieketen, bijvoorbeeld minder verkoopmedewerkers maar meer pakketbezorgers. Anderzijds kunnen er ook binnen de detailhandel verschuivingen optreden, bijvoorbeeld een grotere vraag naar IT-specialisten.
- Veranderingen in het (gevraagde) opleidingsniveau van werkenden. Enerzijds zal er een grotere vraag naar hoger opgeleiden ontstaan voor de meer specialistische functies, anderzijds zal er ook een grotere vraag zijn naar lager opgeleiden voor bijvoorbeeld de logistieke werkzaamheden.
- Veranderingen in de arbeidsvoorwaarden, andere werktijden, kleinere contracten, meer flexwerk.
- Verandering van de functie-inhoud en als gevolg daarvan de gevraagde competenties. Denk aan digitale vaardigheden, maar ook soft skills worden steeds belangrijker.
Om een eerste inzicht te geven in de gevolgen van online retail op de arbeidsmarkt heeft het CBS als onderdeel van het programma Adequaat Meten van de Economie (AME) een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd, zie ook het bijhorende corporate artikel CBS onderzoekt invloed online detailhandel op werkgelegenheid. In dit haalbaarheidsonderzoek is onderzocht in welke mate het mogelijk is om kwantitatieve en kwalitatieve veranderingen in de werkgelegenheid bij bedrijven in de detailhandel en andere sectoren die deel uitmaken van de online retail keten, in kaart te brengen op basis van de bij het CBS beschikbare databronnen. De focus lag daarbij op de ontwikkeling van het aantal banen door de tijd en een aantal van de hierboven genoemde kenmerken van die banen, zoals de omvang (in uren), het loonniveau en de contractsoorten. Er is in dit haalbaarheidsonderzoek nog niet gekeken naar veranderingen in de beroepenstructuur en de functie-inhoud.
Voor dit onderzoek is een koppeling gemaakt tussen informatie over deelname aan internethandel op bedrijfsniveau en informatie over banen en werknemers.
Het huidige rapport beschrijft dit onderzoek en is als volgt opgebouwd. Allereest wordt in hoofdstuk 2 de gebruikte aanpak uiteengezet. In hoofdstuk 3 wordt vervolgens ingegaan op de resultaten. Hoofdstuk 4 bevat tot slot de discussie met aanbevelingen voor vervolgonderzoek.