Introductie
Stromen uit en stromen binnen zorg en welzijn
Het aantal werknemers in zorg en welzijn neemt toe sinds 2017. Dat is een netto resultaat van de in- en uitstroom van werknemers in de bedrijfstak. De uitstroom van werknemers uit zorg en welzijn neemt toe sinds 2021 en is in 2022 en 2023 ongeveer 11 procent: één op de tien werknemers in zorg en welzijn vertrekt jaarlijks uit deze bedrijfstak.
Gemiddeld over alle bedrijfstakken in Nederland stroomt ongeveer 19 procent van de werknemers uit. Dit is inclusief de bedrijfstakken van de horeca en uitzendbureaus, waar de uitstroom hoger is door de grote dynamiek die altijd voorkomt in deze bedrijfstakken. De uitstroom uit zorg en welzijn is 8 procentpunt1) lager. De uitstroom uit zorg en welzijn staat uitgebreider beschreven in de publicatie In- en uitstroom zorg en welzijn.
Eén op de tien werknemers in zorg en welzijn vindt een nieuwe baan binnen de bedrijfstak. Een dergelijke baanwissel (binnen zorg en welzijn) kan een overstap zijn naar een andere branche, of naar een nieuwe baan in dezelfde branche. Gemiddeld komen beide soorten baanwissels even vaak voor, maar de AZW-branches verschillen daarin onderling wel.
Werkgevers in zorg en welzijn geven aan dat ze te maken hebben met een groot aantal vertrekkende werknemers (bron: Kamercommissie Werken in de Zorg). Zowel de uitstroom uit de bedrijfstak zorg en welzijn als ook de interne baanwissels binnen zorg en welzijn spelen daarbij een rol. De vacaturegraad van zorg en welzijn is hoog en er zijn steeds meer openstaande vacatures. Het kost vervolgens tijd om nieuwe werknemers aan te trekken en op te leiden voor vrijgekomen posities. Diverse partijen op de arbeidsmarkt in zorg en welzijn (zoals beleidsmakers en regionale werkgevers verenigd in RegioPlus) hebben daarom behoefte aan meer inzicht in de onderliggende dynamiek. Hieronder wordt dieper ingegaan op de dynamiek van stromen uit en stromen binnen zorg en welzijn.
Loopbaanpaden van werkenden in zorg en welzijn
Hoe verlopen loopbanen in zorg en welzijn over de tijd? Op welke momenten kiezen werkenden voor een baanwissel binnen of buiten zorg en welzijn? Waar vertrekken deze mensen naar toe? Komen mensen na het verlaten van de sector ook weer terug? Welke branches wisselen onderling werkenden uit? En hoeveel werkenden wisselen van baan binnen hun eigen branche?
In deze analyse ligt de focus op personen met een diploma die gekwalificeerd zijn voor het uitvoeren van zorgtaken of ondersteuning. Daarom is gekozen voor een populatie met een recent behaald diploma in een zorg of welzijn-opleiding, in schooljaar 2010/2011. Dit zijn opleidingen zoals verpleegkunde (mbo en hbo), social work (hbo) en psychologie (wo). Deze personen zijn na het behalen van hun diploma begonnen als werknemer in zorg en welzijn; dit is de instroom in het 4e kwartaal van 2011. Dit zijn dus mensen die op de laatste vrijdag voor kerst in 2011 een werknemersbaan hadden in zorg en welzijn, en de laatste vrijdag voor kerst in 2010 nog niet. Zij worden vervolgens tien jaar gevolgd, van het 1e kwartaal in 2012 tot en met het 4e kwartaal in 2021. Het gaat dan om een populatie van in totaal 8.575 mensen.
Om de stromen van werkenden tussen branches en in en uit zorg en welzijn volledig in beeld te hebben, worden de werknemers gevolgd in de tijd, ook als zij gaan werken als zelfstandige. Een overstap naar zelfstandigheid wordt dan opgenomen als een baanwissel binnen zorg en welzijn of als uitstroom uit zorg en welzijn, afhankelijk van de bedrijfstak waar de zelfstandige zich inschrijft bij de Kamer van Koophandel (KvK). Zij blijven dus meetellen als werkenden, binnen of buiten de branches van zorg en welzijn.
De bedrijfstak zorg en welzijn als geheel bestaat uit diverse AZW-branches. Deze branches vertonen verschillende patronen van de meest voorkomende loopbaanpaden. In deze longread is gekozen om één voorbeeldbranche te beschrijven, namelijk de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Het gaat dan om 560 mensen die in 2011, na het behalen van hun diploma, gingen werken in de GGZ. Loopbaanpaden van alle AZW-branches zijn beschikbaar op het AZW Dashboard met interactieve figuren.