3. Inkomen van huishoudens

De laatste tijd is er in de media veel aandacht voor het achterblijven van de lonen. Vaak kijken ze naar de ontwikkeling van de cao-lonen in vergelijking met de economische groei. De cao-lonen zijn na 2008 met 16,3 procent toegenomen, terwijl het bbp in diezelfde periode met 19,6 procent toenam. Hierbij is niet gecorrigeerd voor prijsstijgingen (zie paragraaf 2). Het verschil werd vooral gemaakt na 2014.

Omdat de lonen van werknemers veruit de grootste inkomensbron van huishoudens zijn, wijkt de ontwikkeling van het beschikbaar inkomen niet veel af van die van de loonsom: het bruto beschikbaar inkomen is na 2008 met 21,1 procent gestegen. Deze stijging is, ondanks de relatief grote stijging van de pensioenpremies en het niet indexeren van pensioenuitkeringen, groter dan die van het bbp en de loonsom. Dit komt doordat huishoudens in 2018 minder rente betaalden over hun schulden dan in 2008.

Uit bovenstaande analyse blijkt dat hoewel de cao-lonen na 2008 minder hard zijn toegenomen dan het bbp, het beschikbaar inkomen tóch sneller steeg. Dit kwam doordat er meer uren werden gewerkt en doordat de door huishoudens betaalde rente tussen 2008 en 2018 daalde. Het lag dus niet aan de lonen of het inkomen van huishoudens dat de consumptie na 2008 achterbleef bij de economische groei.

Als huishoudens in 2018 hetzelfde deel van hun beschikbaar inkomen zouden consumeren als tien jaar eerder, zou de consumptie het bbp hebben gevolgd. Uit paragraaf 1 bleek al dat dit laatste niet het geval was: de consumptie door huishoudens bleef achter bij de economische ontwikkeling.

Hieruit volgt dat huishoudens een steeds kleiner gedeelte van het beschikbaar inkomen hebben geconsumeerd. Met andere woorden: het gat tussen het beschikbaar inkomen van huishoudens en de consumptie is de laatste jaren steeds groter geworden. Dat blijkt ook uit grafiek 3.5, waarin het beschikbaar inkomen van huishoudens wordt afgezet tegen de consumptie. Het verschil tussen beide lijntjes zijn de vrije besparingen. Deze namen tussen 2008 en 2018 toe. In de volgende paragraaf worden deze vrije besparingen onder de loep genomen en wordt bekeken hoe deze de consumptie hebben beïnvloed.