4. Gebruik en behoefte ouderschapsverlof

In dit hoofdstuk worden de resultaten met betrekking tot het gebruik van ouderschapsverlof beschreven. Is de respondent werknemer en zijn er kinderen jonger dan acht jaar in het huishouden, dan krijgt de respondent vragen over het gebruik van ouderschapsverlof. Het gaat daarbij om het gebruik in het afgelopen jaar. Heeft men eerder in de vragenlijst aangegeven dat men in de referentieweek niet heeft gewerkt i.v.m. ouderschapsverlof, dan wordt dit niet opnieuw gevraagd en direct meegeteld als gebruik van ouderschapsverlof. In 2023 waren er ruim 1,2 miljoen werknemers van 15 tot 75 jaar met kinderen jonger dan acht jaar.

Aanpassingen in het werk

Bijna de helft van de werknemers met kinderen jonger dan acht jaar heeft in de afgelopen twaalf maanden iets aangepast in zijn of haar werk om voor de kinderen te zorgen, mannen iets vaker (47 procent) dan vrouwen (44 procent). Mannen zijn vooral (meer) gaan thuiswerken (101 duizend) en op andere tijden of dagen gaan werken (91 duizend). Vrouwen zijn het vaakst minder uren gaan werken (95 duizend) of op andere tijden of dagen gaan werken (79 duizend). 

Bijna drie op de tien werknemers met kinderen jonger dan acht jaar maakten in het afgelopen jaar gebruik van ouderschapsverlof, vrouwen naar verhouding iets vaker (31 procent) dan mannen (27 procent). Er is gevraagd naar redenen om geen ouderschapsverlof te gebruiken, maar voor 56 procent bleef die reden onbekend (483 duizend), vooral omdat er blijkbaar geen passende antwoordcategorie was. De meest genoemde reden van de beschikbare antwoordcategorieën was bij zowel mannen als vrouwen dat het ouderschapsverlof al opgebruikt is (in totaal 141 duizend). Daarna volgt dat het financieel niet mogelijk was (104 duizend), dat men niet bekend was met de regelingen (78 duizend) en dat het niet kon vanwege het werk (72 duizend). 

Het gebruik van ouderschapsverlof in de afgelopen twaalf maanden bij werknemers met kinderen jonger dan acht jaar varieert naar onderwijsniveau. Laagopgeleiden (14 procent) nemen naar verhouding minder vaak ouderschapsverlof op dan middelbaar (23 procent) en hoogopgeleiden (36 procent). Het gebruik van ouderschapsverlof is het grootst bij mannen en vrouwen in een grote deeltijdbaan. Bij een arbeidsduur van 24 tot 34 uur per week maakte 45 procent van de mannelijke werknemers met kinderen jonger dan acht jaar gebruik van ouderschapsverlof en bij vrouwen was dat 34 procent. Bij voltijdswerkenden waren het juist de vrouwen die vaker ouderschapsverlof gebruiken, 33 procent tegenover 24 procent bij mannen. 

Ouders met een achtjarig kind

Door aan ouders met een achtjarig kind te vragen of zij momenteel gebruik maken van een ouderschapsverlofregeling of hier ooit gebruik van hebben gemaakt, kan het totale gebruik van ouderschapsverlofregelingen binnen de doelgroep in beeld worden gebracht. In totaal heeft 41 procent van de ouders met een jongste kind van acht jaar gebruikgemaakt van ouderschapsverlof. Bij de vrouwen (48 procent) is deze groep iets groter dan bij de mannen (36 procent).