Familiebedrijven in Nederland, 2022

2. Kenmerken van bedrijven

Dit hoofdstuk gaat over het aantal familiebedrijven in Nederland en hun kenmerken. Vragen die onder andere worden beantwoord zijn: hoeveel familiebedrijven zijn er en hoe zijn ze verdeeld naar grootte en type eigendom? In welke bedrijfstakken zijn familiebedrijven veel te vinden? En waar zijn familiebedrijven gevestigd?

2.1 Aantal bedrijven en instellingen

Nederland telt bijna 300 duizend familiebedrijven

In Nederland waren er in 2022 ruim 2 miljoen bedrijven en instellingen. In brede zin waren er ruim 1,85 miljoen bedrijven in familie-eigendom en ruim 229 duizend niet in familie-eigendom.

Van de bedrijven in familie-eigendom was het merendeel, ruim 1,55 miljoen, een bedrijf van ondernemingengroepen met 1 werkzaam persoon (figuur 2.1.1). Dit zijn dus vooral eenmanszaken zonder personeel en besloten vennootschappen (BV) zonder personeel die uit één juridische eenheid bestaan. Bijna 300 duizend bedrijven waren familiebedrijven. De bedrijven en instellingen die niet in familie-eigendom waren, telden 190 duizend niet-familiebedrijven. De resterende ruim 39 duizend betrof instellingen die geen bedrijf waren, waaronder overheidsorganisaties en scholen in het lager, voortgezet en hoger onderwijs.

2.2 Bedrijfsgrootte

Meeste familiebedrijven zijn microbedrijven

Per bedrijfsgrootte neemt het aandeel bedrijven in familie-eigendom af (tabel 2.2.1). Het aandeel familiebedrijven was het grootst onder het microbedrijf (bedrijven met 2 tot 10 werkzame personen). Niet-familiebedrijven telden zowel absoluut als relatief meer bedrijven met meer dan 50 werkzame personen. Van de bedrijven en instellingen in het grootbedrijf (250 of meer werkzame personen) was 18 procent (595 bedrijven) een familiebedrijf.

2.2.1 Aantal bedrijven en instellingen naar bedrijfsgrootte, 1 januari 2022
Bedrijven van
ondernemingengroepen
met 1 werkzaam persoon		FamiliebedrijvenNiet-familiebedrijvenGeen bedrijfTotaal
Bedrijfsgrootte
1 werkzaam persoon1)1 553 4304 74063 35530 6501 652 175
2-10 werkzame personen 256 52097 8554 470358 845
10-50 werkzame personen 33 50520 6352 09556 240
50-250 werkzame personen 4 4956 1751 29511 965
250 of meer werkzame personen 5951 9908003 385
Totaal1 553 430299 855190 01539 3102 082 610
1) De identificatie heeft plaatsgevonden op het niveau van ondernemingengroepen. Onderliggende bedrijven kunnen kleiner zijn. Zodoende zijn er familiebedrijven, niet-familiebedrijven en geen bedrijven met 1 werkzaam persoon.

2.3 Bedrijfstak

Relatief veel familiebedrijven in de landbouw, bosbouw en visserij

Familiebedrijven komen in de hele Nederlandse economie voor (figuur 2.3.1). Relatief het meest in de landbouw, bosbouw en visserij (47 procent). Ook in de horeca, de autohandel en -reparatie en de groothandel komen familiebedrijven relatief vaak voor. Familiebedrijven komen relatief minder vaak voor in de bedrijfstakken informatie en communicatie en specialistische zakelijke diensten.

2.4 Type familie-eigendom

Meeste familiebedrijven volledig in handen van één familie

Ruim 90 procent van de familiebedrijven waren volledig in handen van één familie. Bij 23 procent van de bijna 300 duizend familiebedrijven had één eigenaar de volledige zeggenschap over het bedrijf (figuur 2.4.1). We noemen dit enig eigenaar. Familiegeleide ondernemingen zijn bedrijven met meerdere eigenaren die samen één familie vormen en zo de volledige zeggenschap hadden. Bijna 68 procent van de familiebedrijven waren familiegeleide ondernemingen. Bij ruim 9 procent had het familiebedrijf meerdere eigenaren waarbij de familie wel de meerderheid, maar niet de volledige zeggenschap van het bedrijf had. Dit zijn de familiegecontroleerde ondernemingen. Familiegecontroleerde ondernemingen zijn vaker grotere familiebedrijven.

2.5 Leeftijd van bedrijven

Familiebedrijven zijn ouder

De leeftijd van bedrijven is zo veel mogelijk met de oorspronkelijke oprichtingsdatum berekend. Vergeleken met niet-familiebedrijven en bedrijven van ondernemingengroepen met 1 werkzaam persoon zijn familiebedrijven naar verhouding ouder (figuur 2.5.1). Van de familiebedrijven was ruim 18 procent 30 jaar of ouder. Bij de niet-familiebedrijven was dit ruim 8 procent. Het grootste deel van de familiebedrijven (46 procent) had een leeftijd van 10 tot 30 jaar. Bijna 28 procent van de niet-familiebedrijven was in deze leeftijdsklasse te vinden. Van de familiebedrijven van 30 jaar of ouder behoorde 77 procent tot het microbedrijf en 18 procent tot het kleinbedrijf. Bijna 4 procent behoorde tot het middenbedrijf en minder dan een half procent tot het grootbedrijf. Deze laatste twee groepen tellen samen 2 235 familiebedrijven.

2.6 Generaties in het bestuur

De meeste familiebedrijven hebben één generatie van de familie in het bestuur

Van de bijna 300 duizend familiebedrijven hadden ruim 37 duizend bedrijven (bijna 13 procent) meer dan één generatie van de familie in het bestuur (directie en/of raad van commissarissen) van de onderneming. Het percentage familiebedrijven dat meer dan één generatie van de familie in het bestuur heeft, neemt toe naar bedrijfsgrootte (figuur 2.6.1). Onder familiebedrijven in het midden- en grootbedrijf had respectievelijk bijna 17 en ruim 24 procent van de bedrijven meer dan één generatie van de familie in het bestuur.

2.7 Regionale spreiding

Bedrijven en instellingen kunnen vestigingen hebben in verschillende regio’s. Voor het beschrijven van het aantal familiebedrijven per regio wordt daarom de vestiging als meeteenheid gebruikt. In 2022 waren er in totaal 2 275 235 vestigingen. Gezamenlijk hadden familiebedrijven 378 315 vestigingen. In absolute aantallen waren de meeste vestigingen van familiebedrijven te vinden in Zuid-Holland, Noord-Brabant en Noord-Holland. Als je alle vestigingen in Nederland van familiebedrijven bij elkaar optelt, dan was 51 procent in deze provincies te vinden. Bij de niet-familiebedrijven was dit nog wat meer: 56 procent. Als je alle vestigingen in een provincie bij elkaar optelt en kijkt welk aandeel familiebedrijven daarin hebben, dan loopt dat aandeel per provincie uiteen. Zeeland telde relatief meer vestigingen van familiebedrijven. Van het totaal aantal vestigingen in Zeeland hoorde 23 procent bij een familiebedrijf. In Noord-Holland was dat met 13 procent relatief het minst.

In alle provincies had de bedrijfstak handel de meeste vestigingen van familiebedrijven (in absolute zin). De landbouw, bosbouw en visserij had een aanzienlijk aandeel in de noordelijke provincies en Zeeland.

2.8 Snelle groeiers

Een heel klein deel (0,5 procent) van alle bedrijven en instellingen is een snelle groeier. Dit zijn bedrijven met een gemiddelde jaarlijkse groei (in aantal werknemers) van 10 procent per jaar of meer, over een periode van 3 achtereenvolgende jaren. Van de bijna 300 duizend familiebedrijven waren er 5 385 een sneller groeier. Onder de ruim 190 duizend niet-familiebedrijven was dat aantal ruim 4,5 duizend. Van alle snelle groeiers was bijna 52 procent een familiebedrijf (figuur 2.8.1).