1. Inleiding
Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) wil meer cijfermatig inzicht in de kinderopvang. Inzicht in de cijfers draagt bij aan het neerzetten van een objectief en feitelijk beeld van de kinderopvang. Deze feiten kunnen een rol spelen in discussies over kinderopvang en richting geven aan beleidsmatige beslissingen.
Nederland kent een privaat kinderopvangstelsel. Dat wil zeggen dat de overheid zelf geen kinderopvang aanbiedt, maar dat de kinderopvang door private aanbieders wordt georganiseerd. De overheid is wel verantwoordelijk voor het stelsel als geheel. Zo stelt de overheid kwaliteitskaders op waar alle aanbieders aan moeten voldoen en houdt de overheid toezicht op de kwaliteit.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) publiceerde op verzoek van SZW reeds het dashboard Kinderopvang in Nederland. In dit dashboard worden op regionaal niveau cijfers gepresenteerd over het aanbod van kinderopvang in relatie tot de potentiële vraag naar kinderopvang. In november 2024 is dit dashboard geüpdatet én uitgebreid. Zo is informatie toegevoegd over ontwikkelingen rondom het aanbod, het gebruik en de prijzen. Nieuwe en bestaande kennis wordt op deze manier gebundeld en op één plek gezet.
Naast het dashboard heeft SZW de behoefte aan een jaarlijks rapport over de aanbodzijde van de kinderopvang dat de belangrijkste ontwikkelingen van de afgelopen jaren inzichtelijk maakt. SZW wil hiermee de Tweede Kamer informeren over de laatste ontwikkelingen van de aanbodzijde van de kinderopvang. Daarnaast verkent SZW of tariefregulering in de kinderopvang wenselijk en uitvoerbaar is.1) Tariefregulering kan mogelijk nadelige effecten op het aanbod hebben. Het is daarom van belang meer inzicht in het aanbod te krijgen en dit vervolgens periodiek te monitoren.
In dit rapport worden daarom op verzoek van SZW de ontwikkelingen wat betreft het aanbod van kinderopvang op hoofdlijnen beschreven. In het volgende hoofdstuk wordt meer informatie gegeven over de ontwikkeling in het aanbod. Hierbij wordt gekeken naar hoeveel kindplaatsen er beschikbaar zijn in de kinderopvang en hoe dit aantal zich ontwikkeld heeft over de tijd heen. Ook wordt in dit hoofdstuk meer informatie gegeven over de verschillende soorten van kinderopvang: of het een kinderopvang, dagverblijf of gastouder betreft, of organisaties wel of geen profit rechtsvorm hebben en in welk soort gebouwen de kinderopvang plaatsvindt. In het hoofdstuk daarna wordt meer informatie gegeven over de dynamiek in de aanbodkant van kinderopvang. Meer specifiek wordt beschreven door hoeveel organisaties en op hoeveel locaties kinderopvang aangeboden en hoe het gemiddeld aantal locaties per organisatie zich ontwikkeld heeft over de tijd heen. Ook wordt beschreven hoeveel kinderopvanglocaties van organisatie/houder veranderd zijn en wordt inzicht gegeven in het aantal kinderopvangorganisaties met nieuwe of overgenomen locaties. In het vierde hoofdstuk wordt inzicht gegeven in de ontwikkeling van het aantal afgenomen uren en wordt informatie gegeven over de uurtarieven van de kinderopvang. In hoofdstuk 5 wordt ingegaan op de relatie tussen het aantal beschikbare kindplaatsen en de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. In het laatste hoofdstuk staan de kerncijfers uit dit rapport in factsheets weergegeven.
Als in dit rapport gesproken wordt over kinderopvang, dan wordt hiermee formele kinderopvang bedoeld. Dat is kinderopvang die aangeboden wordt binnen de kaders van de Wet kinderopvang, en waarvoor ouders kinderopvangtoeslag aan kunnen vragen.