Het onderwijsniveau hangt het sterkst samen met zowel dagelijks roken, het hebben van overgewicht, het voldoen aan de beweegrichtlijnen als met gezonder eten. Bij al deze leefstijlen blijken mensen met basisonderwijs of vmbo-diploma over het algemeen de minst gezonde leefstijl te hebben, en degenen met hbo, wo of master de gezondste. De onderzochte ses-indicatoren hangen nauwelijks samen met het overmatig drinken van alcohol en het hebben van risicovolle seks.

Inkomen heeft een relatie met roken – naarmate het inkomen lager is, rookt men vaker dagelijks – die maar ten dele berust op de verschillen in onderwijsniveau tussen inkomensgroepen. De relaties tussen inkomen enerzijds en overgewicht, beweging en voeding anderzijds weerspiegelen wel voornamelijk verschillen in onderwijsniveau. 

De voornaamste inkomensbron vertoont weinig samenhang met de onderzochte leefstijlindicatoren als rekening wordt gehouden met de andere factoren. Alleen mensen met een (niet-pensioen) uitkering roken vaker dagelijks en voldoen minder vaak aan de beweegrichtlijnen dan anderen. Daarnaast voldoen zelfstandigen het vaakst aan de beweegrichtlijnen. 

Gezondheidsverschillen tussen groepen bestaan en over de verschillen naar onderwijsniveau is al vaak geschreven (RIVM, 2024; André et al., 2018). De trends in de tijd voor leefstijl laten zien dat verschillen hardnekkig zijn. In de afgelopen twee decennia ontwikkelden roken, overgewicht en ervaren gezondheid zich in dezelfde richting voor verschillende onderwijsniveaus. Het percentage mensen dat rookt nam voor alle onderwijsniveaus af, het percentage mensen met overgewicht nam overal toe en de ervaren gezondheid bleef redelijk stabiel. De verschillen in deze leefstijlfactoren tussen onderwijsniveaus bleven echter gelijk of namen toe (RIVM, 2024). De WRR concludeerde al eerder dat het overheidsbeleid om de sociaaleconomische gezondheidsverschillen te verkleinen in de afgelopen decennia vooral bij personen met een lage ses onvoldoende effect heeft gehad (Broeders et al., 2018). In het GALA wordt dan ook expliciet aandacht gegeven aan het gedifferentieerd aanbieden van interventies aan doelgroepen met een lage ses, bijvoorbeeld met de ketenaanpak Kansrijke Start of het Sportakkoord.  

Uit dit onderzoek blijkt dat vooral bij roken ook het inkomen en de voornaamste inkomensbron verband houden met het ongezonde gedrag. In een ander onderzoek werd het verband met roken al aangetoond en bleek dat het beroepsniveau (via bijvoorbeeld

Bij gezonde voeding, beweging en overgewicht blijkt de relatie met inkomen voornamelijk te maken te hebben met het onderwijsniveau. Zo eten mensen met een laag inkomen relatief ongezond, bewegen ze minder, en hebben ze relatief vaak overgewicht, maar dit komt grotendeels doordat ze over het algemeen een lager onderwijsniveau hebben.

De sociaaleconomische status gerelateerd aan gezondheid(szorg) omvat de toegang van een individu of groep tot de middelen die nodig zijn om een goede gezondheid te krijgen en te houden (Shavers, 2007). Onderzoek richt zich daarbij meestal op onderwijs, inkomen en beroep. Bij beroep gaat het daarbij bijvoorbeeld om de arbeidssituatie (werkloos of niet), het beroepsniveau, de fysieke werkomgeving of het aanzien van een beroep (Shavers, 2007). In onderhavig onderzoek is gekeken naar de voornaamste inkomensbron - een proxy voor arbeidssituatie - omdat geschikte informatie over beroep ontbrak. Het zou van toegevoegde waarde zijn om deze relatie met beroep alsnog te onderzoeken op basis van geschiktere data. 

In dit onderzoek is ervoor gekozen om telkens maar één indicator per leefstijlthema te onderzoeken. Verwacht wordt dat de uitkomsten vergelijkbaar zijn met andere indicatoren (of afkapwaarden) voor alcoholgebruik, roken, voeding, beweging en overgewicht, maar dit zou nader onderzocht moeten worden.

Tot slot: in dit onderzoek wordt naar verbanden tussen leefstijl en ses gekeken. Op basis van de beschikbare gegevens kan niets gezegd worden over de oorzaken van de samenhangen. Nader onderzoek naar de mechanismen die ses-verschillen veroorzaken is gewenst.