Sociaal contact: kwantiteit en kwaliteit

1. Inleiding

Het merendeel van de Nederlanders van 15 jaar of ouder, heeft regelmatig, dat wil zeggen minstens wekelijks, contact met familie, vrienden of buren. Ook het percentage dat dagelijks een naaste spreekt, ziet, of berichtjes stuurt is met ruim de helft al jaren hoog. Toch zijn er wel mensen die behoefte hebben aan vaker contact.Dit is vooral zo voor jongeren en mensen met een niet-westerse migratieachtergrond.Ook blijkt dat naarmate mensen minder vaak contact hebben, zij vaker behoefte hebben aan meer contact. Nederlanders tonen zich duidelijk tevreden met hun familie- en vriendencontact. Wel blijkt dat deze tevredenheid afneemt naarmate het contact minder frequent is.
Sociale contacten zijn van belang voor de sociale cohesie in een samenleving. Door onderlinge communicatie ontstaan verbindingen tussen personen, en door regelmatige contacten worden die sociale banden onderhouden. Sociale contacten zijn ook essentieel voor het vormen van de sociale netwerken in de samenleving met gemeenschappelijke waarden, ook wel aangeduid als ‘sociaal kapitaal’ (Van Beuningen en Schmeets, 2013). Dit sociaal kapitaal is als het ware de smeerolie die de samenleving draaiende houdt en heeft een positief effect op zowel de welvaart (Knack en Kiefer, 1997) als het welzijn (Kroll,2011; Portela, Neira, Salinas-Jiménez, 2013; Matsushima en Matsunaga, 2015). Vandaar dat het van belang is dat mensen met elkaar interacteren.

Naast het belang voor de samenleving, is eerder ook aangetoond dat het onderhouden van sociaal contact met naasten en het gevoel belangrijk te zijn voor anderen ons gelukkiger maakt en meer tevreden met het sociale leven (Mars en Schmeets, 2011; CBS, 29 december 2016; 21 juni 2018). Resultaten uit het onderzoek Sociale samenhang en Welzijn uit 2018 tonen aan dat meer dan 80 procent van de bevolking van 15 jaar of ouder regelmatig – dat is minstens wekelijks – contact heeft met een familielid buiten het eigen huishouden (CBS,2019). Dat kan op verschillende manieren: een ontmoeting, bellen, het versturen van een app of een chatbericht, of schrijven per e-mail of een traditionele brief die per post wordt verstuurd. Ook heeft een grote meerderheid van 85 procent regelmatig contact met een vriend of goede kennis. De contacten met de buren zijn minder frequent: 58 procent onderhoudt dit wekelijks of vaker.

Het deel dat niet regelmatig contact heeft met een familielid, vriend of buur blijft beperkt tot 4 procent. Geen of nauwelijks contacten kan duiden op eenzaamheid, een sociaal isolement of sociale uitsluiting. Frequent, dat wil zeggen dagelijks, contact wordt juist in verband gebracht met meer tevredenheid en geluk. Eerder onderzoek wees uit dat een hoge frequentie ook samengaat met minder oppervlakkig contact en dat mensen die frequent contact hebben ook vaker anderen om zich heen hebben die hen begrijpen (Kloosterman en Van der Houwen, 2014). Het is echter nog niet duidelijk of meer frequent contact ook samengaat met een hogere waardering van dat contact.

In dit artikel wordt gedetailleerd ingegaan op de sociale contacten door zowel de frequentie ervan te belichten alsook de kwaliteit. Dat laatste gebeurt in de vorm van de waardering die personen geven aan hun contacten. Eerst komen ontwikkelingen in de sociale contacten aan de orde en worden de verschillen tussen bevolkingsgroepen in frequent sociaal contact beschreven. Vervolgens wordt ingegaan op de behoefte aan vaker contact met anderen. Daarna komt de relatie tussen de frequentie van de contacten en de eigen waardering daarvan aan bod. Het artikel eindigt met conclusies.