1. Inleiding
Er is wereldwijd een groeiende vraag naar digitaal geschoolde arbeidskrachten. Deze trend wordt gedreven door de toenemende digitalisering van werkprocessen en de integratie van technologieën zoals kunstmatige intelligentie, big data en automatisering in bijna alle sectoren. De toenemende digitalisering verhoogt de arbeidsproductiviteit en is daarmee nodig om de grote maatschappelijke uitdagingen, zoals de energietransitie en vergrijzing, aan te pakken. Het identificeren van beroepen die digitale vaardigheden vereisen en dit kwantificeren in een digitale indicator per beroep, draagt bij aan een beter inzicht in hoe de veranderende vraag naar competenties de arbeidsmarkt en arbeidsproductiviteit beïnvloedt.
In deze notitie presenteren we de resultaten van verschillende methoden om beroepen te scoren op basis van het aantal en het niveau van digitale vaardigheden die nodig zijn om deze uit te oefenen. Dit proces begint met het selecteren van digitale vaardigheden uit de koppeling tussen beroepen en vaardigheden. Vervolgens zijn een aantal methoden uitgeprobeerd om uit de digitale vaardigheden van wisselend niveau een digitale indicator af te leiden. Aangezien digitale vaardigheden en beroepen sterk variëren in complexiteit, zijn deze vaardigheden ingedeeld in drie groepen op basis van hun complexiteit. Deze complexiteitsscore per digitale vaardigheid hebben we vervolgens gebruikt om per beroep de digitale score te bepalen.
Als er een score per beroep berekend is dan kunnen we deze combineren met CBS statistieken over vacatures, aantal werkenden of beloning per beroep. Is de vacaturegraad of beloning bijvoorbeeld hoger voor meer digitale beroepen? Deze kunnen worden gezien als de indicatoren voor de digitale arbeidsmarkt.
Bijkomend doel van dit onderzoek is om na te gaan wat de eisen zijn aan een bronbestand om zo’n indicator mee te ontwikkelen en of de huidige bronbestanden op het terrein van vaardigheden per beroep geschikt zijn. Hiervoor zijn twee bronbestanden vergeleken:
- Het Nederlandse CompetentNL (onderliggend, CompetentNL-UWV vaardigheden) dat nog in ontwikkeling is.
- Het Europese ESCO (the multilingual classification of European Skills, Competences, and Occupations) vaardighedenbestand dat reeds gepubliceerd is.
Deze pilotstudie levert daarmee inbreng voor de verbetering van deze bestanden met betrekking tot hun bruikbaarheid als bron voor geaggregeerde indicatoren.
CompetentNL (CNL) wordt ontwikkeld als een gemeenschappelijke skillstaal en standaard met als doel om de aansluiting tussen arbeidsmarkt en onderwijs te verbeteren. In dit onderzoek gebruiken we de ‘kernberoepen’ uit een conceptversie van CompetentNL-UWV (CNL-UWV) en de ‘taken’ die aan ieder beroep gekoppeld zijn om een digitale score per beroep te bepalen en een vergelijking te kunnen maken met de ‘occupations’ en ‘skills’ uit het ESCO bestand1). CNL noch ESCO wordt echter primair voor dit doel ontwikkeld. Daarnaast is de koppeling van taken en beroepen in het CNL-UWV bestand dat wij gebruiken niet publiek beschikbaar en wordt deze de komende periode verder ontwikkeld. De uitkomsten die wij beschrijven hebben mogelijk geen betrekking op de eerste publicatieversie van CNL-UWV die in 2025 gepland staat. Omwille van de leesbaarheid zullen we in de rest van deze notitie spreken van ‘vaardigheden’ en ‘beroepen’ m.b.t. zowel ESCO als CNL-UWV (concept).
Als werkdefinitie voor digitale vaardigheden is uitgegaan van ‘alle vaardigheden waarbij gebruikt wordt gemaakt van een computer’. Een computer kan bijvoorbeeld ook een smartphone of tablet zijn. Zowel ‘zakelijke e-mails opstellen’ als ‘Java (computerprogrammering)’ vallen volgens deze definitie onder de digitale vaardigheden.
Naast deze notitie wordt gewerkt aan een Engelstalig ‘discussion paper’ waarin dieper wordt ingegaan op gemaakte methodologische keuzes en verschillende sensitiviteitsanalyses aan bod komen.