1. Inleiding

In februari 2025 wordt de nieuwe Integrale Circulaire Economie Rapportage (ICER) gepubliceerd. Ook deze keer heeft het CBS daarvoor indicatoren gemaakt die iets vertellen over het materiaalgebruik in de Nederlandse economie. Waar de ICER in vogelvlucht een totaalbeeld schetst van hoe Nederland ervoor staat in de transitie naar een circulaire economie, gaat deze rapportage dieper in op de CBS-indicatoren en de achtergrond daarvan.

Er gaan veel verschillende materialen rond in de Nederlandse economie, met allerlei herkomsten en bestemmingen. Het doel van deze rapportage is om aan de hand van de Sankey-diagram, gebaseerd op de Materiaalmonitor (Delahaye et al., 2022), een beeld te schetsen van deze materiaalstromen. Hoe zien die er uit? Hoeveel materialen gaan er om in de Nederlandse economie? Om wat voor materialen gaat het? Waar komen ze vandaan en waar komen ze uiteindelijk terecht? Dit wordt gedaan door de indicatoren in context te plaatsen. Daarnaast worden de meest opvallende cijfers en ontwikkelingen kort geduid, en wordt een brug geslagen met de maatschappelijke discussie over economische groei. Daarbij is de vraag wat de indicatoren kunnen zeggen over de (on)mogelijkheid van groene groei.

De Nederlandse economie in materialen

De Sankey is een visualisatie die laat zien waarvandaan welke materiaalsoorten de Nederlandse economie binnenkomen, wat er vervolgens mee gebeurt en waar ze uiteindelijk terecht komen. Verschillende stromen komen samen in zogenaamde knopen, die vaak overeen komen met een bepaalde indicator of statistiek. Deze knopen beschrijven zodoende een onderdeel of aspect van de economie. De cijfers en de dikte van de lijnen laten zien hoe groot de totale stroom is die een knoop inkomt en verlaat. Zo geeft het cijfer bij ‘Voorraden’ niet de totale materiaalvoorraad weer, maar de toevoeging aan de voorraad in het jaar van de Sankey, in dit geval 2022. Net als in de Materiaalmonitor wordt onderscheid gemaakt tussen vier materiaalcategorieën, namelijk fossiele materialen, biomassa, metalen en mineralen.

In de volgende hoofdstukken worden verschillende kanten van de Sankey in detail beschreven. Allereerst wordt beschreven wat er binnen de Nederlandse economie gebeurt. Vervolgens wordt beschreven hoe de Nederlandse economie verbonden is met de rest van de wereld. Tot slot worden enkele ontwikkelingen over tijd beschreven en wordt de koppeling gemaakt met groene groei.