Uitstaande garanties bijna verdubbeld in 2020

De door de overheid verstrekte schuldgaranties bedroegen ruim 47 miljard euro aan het eind van 2020. Deze zijn daarmee bijna verdubbeld ten opzichte van een jaar eerder. Bijna 93 procent van de verstrekte garanties zijn afgegeven door de centrale overheid.

Bij schuldgaranties gaat het om overeenkomsten waarbij de overheid aan de schuldverstrekker heeft toegezegd om eventuele schade te vergoeden indien de schuldnemer niet in staat is zijn betalingsverplichtingen na te komen. Tussen 2010 en 2014 daalden de totale schuldgaranties. In die jaren verviel een groot deel van de uitstaande garanties die waren afgegeven tijdens en in de nasleep van de kredietcrisis. Tussen 2014 en 2019 bleef het totaal aan verstrekte garanties relatief stabiel. De grote toename in 2020 is sterk gerelateerd aan de coronacrisis. 

Een groot deel van de verstrekte garanties betreft het verzekeren van exportkrediet. Nederlandse exporteurs kunnen zich verzekeren voor het risico dat de buitenlandse partij niet betaalt. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer de politieke situatie in het land van de importeur instabiel is. Om de internationale handel te stimuleren heeft de overheid vorig jaar de voorwaarden waaronder bedrijven afnemerskrediet kunnen verzekeren verruimd. Dit betekent bijvoorbeeld dat het landenbeleid flexibeler is geworden en dat er meer mogelijkheden voor kortlopende verzekeringen zijn. Eind 2020 bedroeg de waarde van het door de Nederlandse overheid verzekerde exportkrediet bijna 19 miljard euro. Dit is ruim 2 miljard euro meer dan het gegarandeerde bedrag aan het eind van 2019.

Van de toename van de uitstaande garanties in 2020 is bijna 12 miljard euro (53 procent) toe te schrijven aan de herverzekering van leverancierskredieten. Sinds het uitbreken van de coronacrisis is het voor kredietverzekeraars lastiger geworden om in te schatten hoe groot de kans is dat afnemers niet of niet volledig aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen. Om te voorkomen dat bedrijven met lagere kredietlimieten te maken zouden krijgen, treedt de Staat daarom op als herverzekeraar. In tegenstelling tot de hierboven genoemde exportkredietverzekering omvat het herverzekeren van leverancierskredieten ook binnenlandse transacties en transacties met een korte betalingstermijn (kleiner dan 90 dagen).

Daarnaast valt ruim 6 miljard euro onder het Nederlandse deel van de garantstelling in het kader van de Europese crisismaatregel SURE (European instrument for temporary support to mitigate unemployment risks in an emergency). Dit is een Europese maatregel waarbij lidstaten tegen gunstige voorwaarden kunnen lenen om maatregelen te financieren die gericht zijn op het behoud van werkgelegenheid. Nederland heeft met de NOW ook een dergelijke regeling opgezet. Voor het financieren van SURE heeft de Europese Commissie obligaties uitgegeven waarbij de afzonderlijke lidstaten als garantstellers optreden. Een andere internationale regeling betreft het pan-Europees garantiefonds (EGF) van de Europese Investeringsbank (EIB). Dit is een noodfonds om bedrijven te ondersteunen die door de coronacrisis in financiële problemen zijn gekomen. Hierbij staat de Nederlandse overheid voor ruim 1 miljard euro garant.