Overheidsschuld daalt in derde kwartaal

Het tekort van de overheid was 7 miljard euro in het derde kwartaal van 2021. Dit is 4 miljard euro lager dan in dezelfde periode vorig jaar. Met name de inkomsten zijn gestegen in het derde kwartaal van 2021. Deze waren met 6 miljard euro toegenomen ten opzichte van het derde kwartaal van 2020, terwijl de uitgaven stegen met 1 miljard euro in dezelfde periode. Uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp) kwam het tekort op jaarbasis, gemeten over de periode van het vierde kwartaal 2020 tot en met het derde kwartaal 2021, uit op 3,6 procent bbp. Ondanks het tekort daalde de overheidsschuld in het derde kwartaal met 5 miljard euro. Aan het einde van het derde kwartaal van 2021 kwam de schuld uit op 52,6 procent bbp.

1.1 Overheidsinkomsten en -uitgaven op jaarbasis¹⁾
Jaar	Kwartaal	Inkomsten (% bbp)	Uitgaven (% bbp)
2009	1e kwartaal	43,3	44,1
2009	2e kwartaal	43,1	45,0
2009	3e kwartaal	43,0	46,5
2009	4e kwartaal	42,5	47,7
2010	1e kwartaal	42,5	48,0
2010	2e kwartaal	42,8	48,5
2010	3e kwartaal	42,4	48,2
2010	4e kwartaal	42,6	47,9
2011	1e kwartaal	42,9	47,5
2011	2e kwartaal	42,5	47,2
2011	3e kwartaal	42,9	47,0
2011	4e kwartaal	42,4	46,8
2012	1e kwartaal	42,4	46,8
2012	2e kwartaal	42,7	46,8
2012	3e kwartaal	42,5	46,9
2012	4e kwartaal	42,8	46,9
2013	1e kwartaal	43,3	47,0
2013	2e kwartaal	43,6	46,9
2013	3e kwartaal	43,9	46,8
2013	4e kwartaal	43,6	46,6
2014	1e kwartaal	43,3	46,4
2014	2e kwartaal	43,4	46,4
2014	3e kwartaal	43,4	46,1
2014	4e kwartaal	43,6	45,9
2015	1e kwartaal	43,7	45,8
2015	2e kwartaal	43,3	45,4
2015	3e kwartaal	42,9	45,0
2015	4e kwartaal	42,6	44,7
2016	1e kwartaal	42,6	44,4
2016	2e kwartaal	43,1	44,2
2016	3e kwartaal	43,6	44,1
2016	4e kwartaal	43,6	43,6
2017	1e kwartaal	43,9	43,1
2017	2e kwartaal	43,7	42,8
2017	3e kwartaal	43,6	42,4
2017	4e kwartaal	43,7	42,4
2018	1e kwartaal	43,9	42,2
2018	2e kwartaal	43,9	42,1
2018	3e kwartaal	44,0	42,0
2018	4e kwartaal	43,7	42,2
2019	1e kwartaal	43,9	42,3
2019	2e kwartaal	43,8	42,2
2019	3e kwartaal	43,6	42,2
2019	4e kwartaal	43,7	42,0
2020	1e kwartaal	43,6	42,2
2020	2e kwartaal	43,6	44,9
2020	3e kwartaal	43,6	46,0
2020	4e kwartaal	43,9	48,0
2021	1e kwartaal	43,6	49,4
2021	2e kwartaal	43,6	47,8
2021	3e kwartaal	43,4	47,0
¹⁾ gemeten als de som van vier kwartalen

1.1 Overheidsinkomsten en -uitgaven op jaarbasis¹⁾
Jaar	Kwartaal	Inkomsten (% bbp)	Uitgaven (% bbp)
2009	1e kwartaal	43,3	44,1
2009	2e kwartaal	43,1	45,0
2009	3e kwartaal	43,0	46,5
2009	4e kwartaal	42,5	47,7
2010	1e kwartaal	42,5	48,0
2010	2e kwartaal	42,8	48,5
2010	3e kwartaal	42,4	48,2
2010	4e kwartaal	42,6	47,9
2011	1e kwartaal	42,9	47,5
2011	2e kwartaal	42,5	47,2
2011	3e kwartaal	42,9	47,0
2011	4e kwartaal	42,4	46,8
2012	1e kwartaal	42,4	46,8
2012	2e kwartaal	42,7	46,8
2012	3e kwartaal	42,5	46,9
2012	4e kwartaal	42,8	46,9
2013	1e kwartaal	43,3	47,0
2013	2e kwartaal	43,6	46,9
2013	3e kwartaal	43,9	46,8
2013	4e kwartaal	43,6	46,6
2014	1e kwartaal	43,3	46,4
2014	2e kwartaal	43,4	46,4
2014	3e kwartaal	43,4	46,1
2014	4e kwartaal	43,6	45,9
2015	1e kwartaal	43,7	45,8
2015	2e kwartaal	43,3	45,4
2015	3e kwartaal	42,9	45,0
2015	4e kwartaal	42,6	44,7
2016	1e kwartaal	42,6	44,4
2016	2e kwartaal	43,1	44,2
2016	3e kwartaal	43,6	44,1
2016	4e kwartaal	43,6	43,6
2017	1e kwartaal	43,9	43,1
2017	2e kwartaal	43,7	42,8
2017	3e kwartaal	43,6	42,4
2017	4e kwartaal	43,7	42,4
2018	1e kwartaal	43,9	42,2
2018	2e kwartaal	43,9	42,1
2018	3e kwartaal	44,0	42,0
2018	4e kwartaal	43,7	42,2
2019	1e kwartaal	43,9	42,3
2019	2e kwartaal	43,8	42,2
2019	3e kwartaal	43,6	42,2
2019	4e kwartaal	43,7	42,0
2020	1e kwartaal	43,6	42,2
2020	2e kwartaal	43,6	44,9
2020	3e kwartaal	43,6	46,0
2020	4e kwartaal	43,9	48,0
2021	1e kwartaal	43,6	49,4
2021	2e kwartaal	43,6	47,8
2021	3e kwartaal	43,4	47,0
¹⁾ gemeten als de som van vier kwartalen

De toename van de inkomsten van de overheid kwam voornamelijk door een stijging van de belastinginkomsten ten opzichte van het derde kwartaal van vorig jaar. Onder andere de vennootschapsbelasting en de loon- en inkomstenheffingen stegen met respectievelijk 2 miljard euro en ruim 1 miljard euro. Bij de uitgaven namen de sociale uitkeringen toe met 2 miljard euro en de aankopen van goederen en diensten door de overheid met ruim 1 miljard euro. Dit laatste kwam onder andere door de kosten die gepaard gingen met het COVID-19 vaccinatieprogramma. De Nederlandse overheid verstrekte daarentegen in het derde kwartaal van 2021 wel 2 miljard euro minder aan subsidies dan in dezelfde periode van vorig jaar.

1.2 Overheidsschuld (EMU)
Jaar	Kwartaal	EMU-norm (% bbp)	Overheidsschuld (EMU) (% bbp)
2009	1e kwartaal	60,0	57,5
2009	2e kwartaal	60,0	56,6
2009	3e kwartaal	60,0	57,2
2009	4e kwartaal	60,0	56,8
2010	1e kwartaal	60,0	57,6
2010	2e kwartaal	60,0	59,2
2010	3e kwartaal	60,0	59,0
2010	4e kwartaal	60,0	59,2
2011	1e kwartaal	60,0	59,4
2011	2e kwartaal	60,0	60,4
2011	3e kwartaal	60,0	61,1
2011	4e kwartaal	60,0	61,7
2012	1e kwartaal	60,0	62,5
2012	2e kwartaal	60,0	63,9
2012	3e kwartaal	60,0	64,9
2012	4e kwartaal	60,0	66,2
2013	1e kwartaal	60,0	66,6
2013	2e kwartaal	60,0	68,3
2013	3e kwartaal	60,0	67,8
2013	4e kwartaal	60,0	67,7
2014	1e kwartaal	60,0	67,1
2014	2e kwartaal	60,0	68,5
2014	3e kwartaal	60,0	68,1
2014	4e kwartaal	60,0	67,9
2015	1e kwartaal	60,0	68,9
2015	2e kwartaal	60,0	66,7
2015	3e kwartaal	60,0	65,8
2015	4e kwartaal	60,0	64,6
2016	1e kwartaal	60,0	64,3
2016	2e kwartaal	60,0	63,2
2016	3e kwartaal	60,0	61,7
2016	4e kwartaal	60,0	61,9
2017	1e kwartaal	60,0	59,7
2017	2e kwartaal	60,0	58,9
2017	3e kwartaal	60,0	57,2
2017	4e kwartaal	60,0	56,9
2018	1e kwartaal	60,0	55,2
2018	2e kwartaal	60,0	54,1
2018	3e kwartaal	60,0	53,0
2018	4e kwartaal	60,0	52,4
2019	1e kwartaal	60,0	50,8
2019	2e kwartaal	60,0	50,8
2019	3e kwartaal	60,0	49,2
2019	4e kwartaal	60,0	48,5
2020	1e kwartaal	60,0	49,3
2020	2e kwartaal	60,0	55,0
2020	3e kwartaal	60,0	55,1
2020	4e kwartaal	60,0	54,3
2021	1e kwartaal	60,0	54,9
2021	2e kwartaal	60,0	54,2
2021	3e kwartaal	60,0	52,6

1.2 Overheidsschuld (EMU)
Jaar	Kwartaal	EMU-norm (% bbp)	Overheidsschuld (EMU) (% bbp)
2009	1e kwartaal	60,0	57,5
2009	2e kwartaal	60,0	56,6
2009	3e kwartaal	60,0	57,2
2009	4e kwartaal	60,0	56,8
2010	1e kwartaal	60,0	57,6
2010	2e kwartaal	60,0	59,2
2010	3e kwartaal	60,0	59,0
2010	4e kwartaal	60,0	59,2
2011	1e kwartaal	60,0	59,4
2011	2e kwartaal	60,0	60,4
2011	3e kwartaal	60,0	61,1
2011	4e kwartaal	60,0	61,7
2012	1e kwartaal	60,0	62,5
2012	2e kwartaal	60,0	63,9
2012	3e kwartaal	60,0	64,9
2012	4e kwartaal	60,0	66,2
2013	1e kwartaal	60,0	66,6
2013	2e kwartaal	60,0	68,3
2013	3e kwartaal	60,0	67,8
2013	4e kwartaal	60,0	67,7
2014	1e kwartaal	60,0	67,1
2014	2e kwartaal	60,0	68,5
2014	3e kwartaal	60,0	68,1
2014	4e kwartaal	60,0	67,9
2015	1e kwartaal	60,0	68,9
2015	2e kwartaal	60,0	66,7
2015	3e kwartaal	60,0	65,8
2015	4e kwartaal	60,0	64,6
2016	1e kwartaal	60,0	64,3
2016	2e kwartaal	60,0	63,2
2016	3e kwartaal	60,0	61,7
2016	4e kwartaal	60,0	61,9
2017	1e kwartaal	60,0	59,7
2017	2e kwartaal	60,0	58,9
2017	3e kwartaal	60,0	57,2
2017	4e kwartaal	60,0	56,9
2018	1e kwartaal	60,0	55,2
2018	2e kwartaal	60,0	54,1
2018	3e kwartaal	60,0	53,0
2018	4e kwartaal	60,0	52,4
2019	1e kwartaal	60,0	50,8
2019	2e kwartaal	60,0	50,8
2019	3e kwartaal	60,0	49,2
2019	4e kwartaal	60,0	48,5
2020	1e kwartaal	60,0	49,3
2020	2e kwartaal	60,0	55,0
2020	3e kwartaal	60,0	55,1
2020	4e kwartaal	60,0	54,3
2021	1e kwartaal	60,0	54,9
2021	2e kwartaal	60,0	54,2
2021	3e kwartaal	60,0	52,6

Na een toename in de eerste twee kwartalen van 2021 is de overheidsschuld in het derde kwartaal met 5 miljard euro gedaald. Voor het financieren van het overheidstekort gebruikte de overheid vooral haar eigen liquide middelen: de girale deposito’s daalden met ruim 10 miljard euro.

De daling van de schuld is vrijwel helemaal toe te schrijven aan financiële transacties van het Rijk ter waarde van -5 miljard euro. Per saldo verminderde het uitstaande schuldpapier van het Rijk met meer dan 7 miljard euro, terwijl de leningen juist met ruim 2 miljard euro toenamen. Bij de lokale overheden bleef de schuldmutatie beperkt tot -0,1 miljard euro.

Kerncijfers Overheidsfinanciën
		2020	2020	2021	2021	2021
		3e kwartaal	4e kwartaal	1e kwartaal	2e kwartaal	3e kwartaal
Inkomsten	Miljard euro	81,4	91,4	93,6	93,1	87,0
Uitgaven	Miljard euro	92,2	103,0	96,8	102,0	93,6
Saldo	Miljard euro	-10,7	-11,5	-3,2	-8,9	-6,6
Overheidsschuld	Miljard euro	440,9	434,8	439,2	447,1	442,1
Saldo	% bbp¹⁾	-2,5	-4,2	-5,8	-4,2	-3,6
Overheidsschuld	% bbp¹⁾	55,1	54,3	54,9	54,2	52,6
StatLine: Overheidsfinanciën; kerncijfers ¹⁾ Op jaarbasis, gemeten als de som van vier kwartalen.