Uitgaven coronamaatregelen lopen terug
In het derde kwartaal van 2021 gaf de overheid ruim 5 miljard euro uit aan coronagerelateerde maatregelen1). Dit is ruim een miljard euro minder dan in het voorgaande kwartaal en het laagste bedrag sinds de eerste steunmaatregelen werden opgetuigd2) in het eerste kwartaal van 2020. Tijdens de pieken in het tweede en vierde kwartaal van 2020 lagen deze uitgaven twee keer zo hoog. Sinds het begin van de coronacrisis is 47 miljard euro van de overheidsuitgaven direct toe te schrijven aan coronagerelateerde maatregelen.
| Regeling | Eerste kwartaal 2020 (mld. euro) | Tweede kwartaal 2020 (mld. euro) | Derde kwartaal 2020 (mld. euro) | Vierde kwartaal 2020 (mld. euro) | Eerste kwartaal 2021 (mld. euro) | Tweede kwartaal 2021 (mld. euro) | Derde kwartaal 2021 (mld. euro) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| NOW | 0,6 | 6,8 | 3,2 | 3,4 | 3 | 1,8 | 1 |
| TOZO | 0 | 1,2 | 0,5 | 0,3 | 0,3 | 0,2 | 0,1 |
| TOGS/TVL | 0,1 | 0,8 | 0,7 | 1,3 | 2,5 | 0,9 | 0,6 |
| Overig | 0 | 1,7 | 1 | 5,3 | 2,9 | 3,5 | 3,5 |
De NOW (Tijdelijke Noodmaatregel voor Overbrugging Werkgelegenheid) is verreweg de grootste kostenpost. De NOW compenseert ondernemers voor een deel van de loonkosten bij een omzetdaling. In het derde kwartaal is 1 miljard euro aan NOW-subsidies verstrekt, bijna een halvering ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Sinds de invoering is met deze regeling een bedrag van bijna 20 miljard euro gemoeid.
Een tweede steunmaatregel voor ondernemers betreft de TOGS (Tegemoetkoming Ondernemers Getroffen Sectoren COVID-19). Deze steunmaatregel is eind juni 2020 opgevolgd door de TVL (Tegemoetkoming Vaste Lasten). De TOGS en TVL zijn beide tegemoetkomingen voor ondernemers die direct schade ondervinden van de diverse kabinetsmaatregelen om het coronavirus in te dammen, zoals het sluiten van de horeca. De TOGS omvatte een vast bedrag van 4000 euro per onderneming, terwijl bij de TVL de tegemoetkoming afhankelijk is van het omzetverlies. In totaal keerde de overheid tot en met het derde kwartaal van 2021 zo’n 7 miljard euro uit.
Zelfstandig ondernemers die door de coronacrisis in financiële moeilijkheden komen werden ondersteund via de Tozo (Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers). De Tozo werd voornamelijk uitgevoerd door de gemeenten. In het derde kwartaal zette de dalende trend zich voort en werd in het kader van deze regeling 0,1 miljard euro uitgekeerd. Ter vergelijking: tijdens de piek in het tweede kwartaal van 2020 werden ondernemers voor ruim een miljard euro ondersteund. Sinds de introductie bedroegen de totale uitgaven 2,6 miljard euro. De Tozo is per 1 oktober 2021 beëindigd.
Naast de drie bovenstaande regelingen zijn er nog diverse andere coronamaatregelen van kleinere omvang. Deze kostten de overheid in het derde kwartaal ongeveer 3,5 miljard euro, hetgeen in lijn is met het voorgaande kwartaal. Ongeveer de helft hiervan hangt samen met kosten die werden gemaakt door uitvoerende organisaties, zoals de gemeentelijke gezondheidsdiensten, veiligheidsregio’s en het RIVM. Daarnaast werd in het derde kwartaal het openbaar vervoer voor een half miljard euro ondersteund. Ten slotte ontving het onderwijs 0,4 miljard euro, onder andere voor het inhalen van onderwijsachterstanden en extra hulp voor de klas.
1) Dit bedrag betreft de niet-financiële transacties van de overheid, exclusief overdrachten binnen de overheid.
2) De cijfers over de voorgaande kwartalen zijn bijgesteld en kunnen daardoor afwijken van cijfers uit de voorgaande kwartaalmonitor.