1. Overschot niet eerder zo groot
De overheid realiseerde in 2019 een overschot van 13,9 miljard euro. Uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp) komt dit neer op 1,7 procent. Niet eerder sinds het begin van de huidige meetmethode in 1995 was het overschot zo groot. Nederland voldoet hiermee ruim aan de Europese tekortnorm, die stelt dat het tekort niet meer dan 3 procent van het bbp mag bedragen. Het vorige record stamt uit 2018, toen het positieve begrotingssaldo uitkwam op 1,4 procent van het bbp. In de afgelopen 25 jaar sloot de overheid het jaar acht keer af met een overschot, waarvan vier keer in de laatste vier jaar. Door de coronacrisis komt er in 2020 een einde aan deze reeks. Volgens de meest recente raming 1 verwacht het Centraal Planbureau (CPB) voor 2020 een tekort van 7,1 procent.
| Jaar | Centrale overheid (% bbp) | Lokale overheid (% bbp) | Socialezekerheidsfondsen (% bbp) | Totaal (% bbp) |
|---|---|---|---|---|
| 2000 | -0,3 | 0,0 | 1,4 | 1,2 |
| 2001 | -0,3 | -0,2 | 0,0 | -0,5 |
| 2002 | -1,2 | -0,5 | -0,4 | -2,1 |
| 2003 | -2,7 | -0,5 | 0,0 | -3,1 |
| 2004 | -1,6 | -0,3 | 0,1 | -1,8 |
| 2005 | 0,0 | -0,3 | -0,1 | -0,4 |
| 2006 | 0,7 | -0,3 | -0,3 | 0,1 |
| 2007 | 0,4 | -0,3 | -0,1 | -0,1 |
| 2008 | 0,4 | -0,7 | 0,5 | 0,2 |
| 2009 | -2,9 | -0,9 | -1,2 | -5,1 |
| 2010 | -3,8 | -1,1 | -0,4 | -5,2 |
| 2011 | -2,6 | -0,7 | -1,1 | -4,4 |
| 2012 | -2,9 | -0,4 | -0,6 | -3,9 |
| 2013 | -1,3 | -0,4 | -1,3 | -2,9 |
| 2014 | -1,0 | -0,2 | -1,0 | -2,2 |
| 2015 | -1,8 | -0,2 | 0,0 | -2,0 |
| 2016 | -1,1 | 0,1 | 1,1 | 0,0 |
| 2017 | 1,0 | -0,1 | 0,4 | 1,3 |
| 2018 | 0,8 | -0,2 | 0,8 | 1,4 |
| 2019* | 1,1 | -0,2 | 0,8 | 1,7 |
Het overschot op de begroting was vooral te danken aan flink stijgende inkomsten. Onder impuls van de economische hoogconjunctuur namen de inkomsten namelijk met 4,8 procent toe. De uitgaven groeiden met 4 procent. Vooral bij de Rijksoverheid en de socialezekerheidsfondsen stegen de inkomsten stevig, wat leidde tot overschotten van respectievelijk 8,3 en 6,8 miljard euro. De lokale overheden laten een ander beeld zien. Zowel bij de gemeenten, de provincies, als de waterschappen lagen in 2019 de uitgaven hoger dan de inkomsten. Wel nam bij de gemeenten het tekort af, van 1,3 miljard euro in 2018 naar 1 miljard euro in 2019. Sinds het begin van deze eeuw realiseerden de gemeenten alleen in 2016 een minimaal overschot. De waterschappen kenden in deze periode zelfs in geen enkel jaar een overschot op de begroting. De provincies sloten 2019 af met een tekort van 0,7 miljard euro, in 2018 hadden provincies een tekort van een half miljard euro.
| 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019* | |
|---|---|---|---|---|---|
| Centrale overheid | -12,5 | -7,9 | 7,2 | 5,9 | 8,5 |
| waarvan Rijksoverheid | -12,2 | -7,6 | 7,0 | 5,4 | 8,3 |
| waarvan overige centrale overheid | -0,3 | -0,3 | 0,3 | 0,5 | 0,2 |
| Lokale overheid | -1,3 | 0,5 | -0,5 | -1,4 | -1,4 |
| waarvan gemeenten | -0,6 | 0,0 | -0,8 | -1,3 | -1,0 |
| waarvan gemeenschappelijke regelingen | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,1 | 0,0 |
| waarvan provincies | -0,9 | 0,4 | 0,1 | -0,5 | -0,7 |
| waarvan waterschappen | -0,1 | -0,2 | -0,1 | -0,1 | -0,1 |
| waarvan overige lokale overheden | 0,4 | 0,2 | 0,2 | 0,4 | 0,5 |
| Socialezekerheidsfondsen | -0,2 | 7,6 | 2,6 | 6,1 | 6,8 |
| Overheidssaldo | -14,0 | 0,1 | 9,3 | 10,6 | 13,9 |
| * Voorlopige cijfers | |||||
1 CPB, Augustusraming 2020