2. Methode

Het onderscheid tussen praktisch en theoretisch opgeleiden bestaat niet in de CBS data, waarin gebruik gemaakt wordt van bestaande nationale en internationale onderwijsclassificaties (SOI en ISCED). Wel bestaat er met de zogeheten oriëntatie een onderscheid tussen algemeen en beroepsgericht opgeleid, of academisch en vakspecifiek opgeleid, waarbij de laatste binnen het hoger onderwijs wordt gebruikt. In deze bijdrage wordt oriëntatie gebruikt om het onderscheid tussen theoretisch en praktisch aan te duiden.

De term praktisch opgeleid wordt al redelijk vaak gehanteerd in de media en de politiek, onder andere om te benadrukken dat ze op cruciale plekken in de samenleving ontbreken, bijvoorbeeld in de Tweede Kamer (de Volkskrant, 2021; De Groene Amsterdammer, 2021). Wat dan precies bedoeld wordt met praktisch opgeleid verschilt. Zo worden in het artikel van de Volkskrant praktisch opgeleiden gelijkgesteld aan mbo’ers. In het artikel van de Groene Amsterdammer worden hoog- versus laagopgeleiden en hoog- versus middel- en laagopgeleid door elkaar gebruikt bij het onderscheid theoretisch en praktisch opgeleiden. De manier waarop in dit artikel praktisch en theoretisch opgeleiden wordt afgebakend is een alternatief voor de huidige indeling naar onderwijsniveau, maar niet het enige.

In het artikel wordt in de analyses uitgegaan van personen van 25 tot 65 jaar. Uitzondering hierop zijn de gegevens met betrekking tot autonomie in het werk en deelname aan leven lang ontwikkelen. Bij deze arbeidsgerelateerde kenmerken is een leeftijdsafbakening gehanteerd van 25- tot 45 jaar, omdat deze jongere leeftijdsgroep mensen betreft die relatief kort geleden hun initiële opleiding hebben afgerond.

De gebruikte databronnen zijn de Enquête Beroepsbevolking en de Nationale Enquête arbeidsomstandigheden (EBB 2019 en NEA 2019). De EBB is een onderzoek onder personen van 15 jaar en ouder in Nederland dat informatie verstrekt over de relatie tussen mens en arbeidsmarkt. Ook wordt dit onderzoek gebruikt om het hoogst behaalde onderwijsniveau van de Nederlandse bevolking vast te stellen. Elk jaar responderen ongeveer 90 duizend mensen (CBS, korte onderzoeksbeschrijving EBB). De NEA is een onderzoek van CBS en TNO onder werknemers van 15 tot 75 jaar die in Nederland werken, dat informatie in kaart brengt op het gebied van arbeidsomstandigheden. Elk jaar responderen ruim 58 duizend personen (CBS/TNO, korte onderzoeksbeschrijving NEA).