1. Inleiding

Het belang van de industrie is tegenwoordig niet meer zo groot als in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. Toch blijven de ontwikkelingen in de industrie een belangrijke indicator voor de Nederlandse economie. De industrie is een grote gebruiker en leverancier van goederen en diensten van en aan andere bedrijfstakken. Daarnaast is ruim 80 procent van de Nederlandse goederenuitvoer afkomstig van de industrie. De industrie wordt daarom vaak gezien als de motor van de Nederlandse economie.

Na de dip in het tweede kwartaal van 2020 door de coronacrisis zorgde een sterke groei van de industrie mede voor het snelle herstel van de Nederlandse economie. Vanaf 2022 stagneerde de Nederlandse economie echter. De krimp van de industrie was hiervan een belangrijke oorzaak. In het eerste kwartaal van 2024 was de toegevoegde waarde van de industrie 5,4 procent lager dan in het eerste kwartaal van 2022, gecorrigeerd voor prijsveranderingen en seizoenpatronen.

In het tweede en derde kwartaal van 2024 was de industrie weer een belangrijke aanjager van de economische groei. Door deze opleving nam de krimp van de toegevoegde waarde van de industrie ten opzichte van twee jaar eerder af van 5,4 procent in het eerste kwartaal tot 1,2 procent in het derde kwartaal van 2024.

De industrie is een diverse bedrijfstak. Onder de industrie vallen bijvoorbeeld de machine-industrie, de chemische industrie, de farmaceutische industrie, de voedings- en genotmiddelenindustrie en de aardolie industrie. De ontwikkeling van deze branches verschilt sterk. Dat geldt ook voor de impact van economische schokken zoals problemen in de toeleveringsketens of de prijsstijgingen van energie en grondstoffen. Sommige industriële branches werden hierdoor zwaar getroffen; andere (bijna) niet.

Dit artikel gaat in op de oorzaken van de stagnatie en krimp van de industrie en de daaropvolgende groei. Daarbij wordt ook onderscheid gemaakt tussen de verschillende branches in de industrie. Aan bod komen de invloed van de energieprijzen, de wereldhandel, de arbeidsmarkt en productiviteit, en de internationale concurrentiepositie van de industrie.

In de tweede paragraaf wordt een context geschetst van de ontwikkeling van de Nederlandse industrie sinds het begin van de eeuw. De derde paragraaf behandelt de ontwikkelingen in de industrie vanaf 2022. Tot slot worden het vertrouwen en de verwachtingen van industriële producenten behandeld.