8. Conjunctuurbeeld

Het CBS bepaalt het conjunctuurbeeld aan de hand van de Conjunctuurklokindicator. Dit is het ongewogen gemiddelde van 12 indicatoren (exclusief het bbp) in de Conjunctuurklok van het CBS. Hierin zitten enkele vertrouwensindicatoren, bestedingscategorieën en indicatoren over de arbeidsmarkt. De conjunctuurklokindicator wordt elke maand aangevuld en bijgesteld met de nieuwste informatie.

Door de coronacrisis in 2020 raakte Nederland in een diepe laagconjunctuur. Al vrij snel veerde de Nederlandse economie op en in augustus 2021 was het conjunctuurbeeld volgens de conjunctuurklokindicator van het CBS weer positief. De opgaande fase van de conjunctuur hield aan tot juli 2022. De inval van Rusland in Oekraïne in februari 2022 leverde opnieuw verstoringen in de economie op. De oorlog zorgde onder meer voor extra druk op de energieprijzen, bovenop de prijsstijgingen die ontstonden door het snelle herstel van de economie na de coronacrisis. Sinds juli 2022 verslechterde de conjunctuur onafgebroken en vanaf april 2023 is het conjunctuurbeeld weer negatief.

Figuur 8.1 Conjunctuurklokindicator (ongewogen gemiddelde van de indicatoren (excl. bbp) in de Conjunctuurklok)
jaar	maand	cyclus (afwijking van de langetermijntrend (=0))
2018		0,75
2018		0,8
2018		0,83
2018		0,83
2018		0,85
2018		0,85
2018		0,84
2018		0,85
2018		0,85
2018		0,82
2018		0,82
2018		0,78
2019		0,74
2019		0,71
2019		0,68
2019		0,65
2019		0,63
2019		0,61
2019		0,58
2019		0,54
2019		0,51
2019		0,48
2019		0,42
2019		0,5
2020		0,39
2020		0,31
2020		0,2
2020		-0,35
2020		-1,04
2020		-1,99
2020		-2
2020		-1,32
2020		-1,16
2020		-0,95
2020		-0,87
2020		-0,61
2021		-0,72
2021		-0,92
2021		-0,86
2021		-0,71
2021		-0,47
2021		-0,29
2021		0,01
2021		0,4
2021		0,48
2021		0,58
2021		0,67
2021		0,71
2022		0,66
2022		0,36
2022		0,51
2022		0,6
2022		0,74
2022		0,77
2022		0,72
2022		0,71
2022		0,61
2022		0,49
2022		0,43
2022		0,33
2023		0,23
2023		0,12
2023		0,02
2023		-0,09
2023		-0,23
2023		-0,35
2023		-0,46
2023		-0,6
2023		-0,67
2023		-0,72
2023		-0,81
2023		-0,86
2024		-0,91
2024		-1

Figuur 8.1 Conjunctuurklokindicator (ongewogen gemiddelde van de indicatoren (excl. bbp) in de Conjunctuurklok)
jaar	maand	cyclus (afwijking van de langetermijntrend (=0))
2018		0,75
2018		0,8
2018		0,83
2018		0,83
2018		0,85
2018		0,85
2018		0,84
2018		0,85
2018		0,85
2018		0,82
2018		0,82
2018		0,78
2019		0,74
2019		0,71
2019		0,68
2019		0,65
2019		0,63
2019		0,61
2019		0,58
2019		0,54
2019		0,51
2019		0,48
2019		0,42
2019		0,5
2020		0,39
2020		0,31
2020		0,2
2020		-0,35
2020		-1,04
2020		-1,99
2020		-2
2020		-1,32
2020		-1,16
2020		-0,95
2020		-0,87
2020		-0,61
2021		-0,72
2021		-0,92
2021		-0,86
2021		-0,71
2021		-0,47
2021		-0,29
2021		0,01
2021		0,4
2021		0,48
2021		0,58
2021		0,67
2021		0,71
2022		0,66
2022		0,36
2022		0,51
2022		0,6
2022		0,74
2022		0,77
2022		0,72
2022		0,71
2022		0,61
2022		0,49
2022		0,43
2022		0,33
2023		0,23
2023		0,12
2023		0,02
2023		-0,09
2023		-0,23
2023		-0,35
2023		-0,46
2023		-0,6
2023		-0,67
2023		-0,72
2023		-0,81
2023		-0,86
2024		-0,91
2024		-1

Het consumentenvertrouwen kreeg in 2020 door corona een flinke klap. Een paar maanden na het uitbreken van corona trad een aarzelend herstel in. Dat hield aan tot eind 2021. Na het weer opengaan van de economie kon het aanbod de inhaalvraag niet bijbenen met lange wachttijden, tekorten, arbeidsmarktkrapte en inflatie tot gevolg. Door de oorlog in Oekraïne steeg de inflatie in 2022 verder naar recordhoogtes en daalde het consumentenvertrouwen in september 2022 naar het laagste niveau ooit gemeten. Vanaf november 2022 krabbelde het vertrouwen van consumenten weer langzaam op. De stijgende trend zette in 2023 en begin 2024 door. Maar nog steeds is het consumentenvertrouwen laag en amper minder negatief dan tijdens de eerste coronamaanden in 2020.

Figuur 8.2 Consumentenvertrouwen, seizoengecorrigeerd
jaar	maand	saldo (gemiddelde van de deelvragen)
2018		24
2018		23
2018		24
2018		25
2018		23
2018		23
2018		23
2018		21
2018		18
2018		15
2018		13
2018		9
2019		1
2019		-2
2019		-3
2019		-3
2019		-3
2019		-1
2019		1
2019		-1
2019		-2
2019		-1
2019		-2
2019		-2
2020		-2
2020		-2
2020		-3
2020		-23
2020		-31
2020		-27
2020		-26
2020		-29
2020		-28
2020		-30
2020		-26
2020		-19
2021		-19
2021		-19
2021		-18
2021		-14
2021		-9
2021		-3
2021		-4
2021		-6
2021		-5
2021		-10
2021		-20
2021		-26
2022		-28
2022		-30
2022		-39
2022		-48
2022		-47
2022		-50
2022		-51
2022		-54
2022		-59
2022		-59
2022		-56
2022		-52
2023		-49
2023		-44
2023		-39
2023		-37
2023		-38
2023		-39
2023		-39
2023		-40
2023		-39
2023		-38
2023		-33
2023		-29
2024		-28
2024		-27

Figuur 8.2 Consumentenvertrouwen, seizoengecorrigeerd
jaar	maand	saldo (gemiddelde van de deelvragen)
2018		24
2018		23
2018		24
2018		25
2018		23
2018		23
2018		23
2018		21
2018		18
2018		15
2018		13
2018		9
2019		1
2019		-2
2019		-3
2019		-3
2019		-3
2019		-1
2019		1
2019		-1
2019		-2
2019		-1
2019		-2
2019		-2
2020		-2
2020		-2
2020		-3
2020		-23
2020		-31
2020		-27
2020		-26
2020		-29
2020		-28
2020		-30
2020		-26
2020		-19
2021		-19
2021		-19
2021		-18
2021		-14
2021		-9
2021		-3
2021		-4
2021		-6
2021		-5
2021		-10
2021		-20
2021		-26
2022		-28
2022		-30
2022		-39
2022		-48
2022		-47
2022		-50
2022		-51
2022		-54
2022		-59
2022		-59
2022		-56
2022		-52
2023		-49
2023		-44
2023		-39
2023		-37
2023		-38
2023		-39
2023		-39
2023		-40
2023		-39
2023		-38
2023		-33
2023		-29
2024		-28
2024		-27

Het producentenvertrouwen laat de afgelopen jaren een ander beeld zien. Net als het consumentenvertrouwen begon het producentenvertrouwen eind 2021 weer te dalen. De industriële ondernemers bleven, in tegenstelling tot de consumenten, in 2022 per saldo positief. Maar de dalende trend hield in 2023 aan en in april 2023 waren producenten voor het eerste sinds maart 2021 weer negatief, terwijl de trend van het consumentenvertrouwen in 2023 stijgend was.

Figuur 8.3 Producentenvertrouwen industrie (seizoengecorrigeerd)
jaar	maand	saldo (gemiddelde van de deelvragen)
2018		6,8
2018		7,6
2018		6,4
2018		5,4
2018		6,6
2018		5,3
2018		3,8
2018		3,7
2018		4
2018		3,5
2018		4,7
2018		4,5
2019		3
2019		3,4
2019		3,3
2019		3,8
2019		2,2
2019		0,2
2019		1,1
2019		1,6
2019		1,2
2019		1,3
2019		0,3
2019		-0,2
2020		-0,1
2020		1
2020		-2,6
2020		-31,5
2020		-28,1
2020		-18,7
2020		-11,8
2020		-7,8
2020		-7
2020		-7,7
2020		-6,4
2020		-3,2
2021		-1,8
2021		-2,6
2021		0,6
2021		3,6
2021		5,6
2021		7,8
2021		9,2
2021		7,1
2021		9,1
2021		10,4
2021		10,1
2021		7,3
2022		6,5
2022		5,8
2022		5,7
2022		7,2
2022		5,8
2022		4,2
2022		5,3
2022		2,4
2022		1,2
2022		0,9
2022		1,1
2022		1
2023		1,1
2023		0,9
2023		0,9
2023		-0,3
2023		-1,7
2023		-2,7
2023		-2,7
2023		-4,6
2023		-3,9
2023		-3,7
2023		-2,6
2023		-5,7
2024		-4,4
2024		-4,2

Figuur 8.3 Producentenvertrouwen industrie (seizoengecorrigeerd)
jaar	maand	saldo (gemiddelde van de deelvragen)
2018		6,8
2018		7,6
2018		6,4
2018		5,4
2018		6,6
2018		5,3
2018		3,8
2018		3,7
2018		4
2018		3,5
2018		4,7
2018		4,5
2019		3
2019		3,4
2019		3,3
2019		3,8
2019		2,2
2019		0,2
2019		1,1
2019		1,6
2019		1,2
2019		1,3
2019		0,3
2019		-0,2
2020		-0,1
2020		1
2020		-2,6
2020		-31,5
2020		-28,1
2020		-18,7
2020		-11,8
2020		-7,8
2020		-7
2020		-7,7
2020		-6,4
2020		-3,2
2021		-1,8
2021		-2,6
2021		0,6
2021		3,6
2021		5,6
2021		7,8
2021		9,2
2021		7,1
2021		9,1
2021		10,4
2021		10,1
2021		7,3
2022		6,5
2022		5,8
2022		5,7
2022		7,2
2022		5,8
2022		4,2
2022		5,3
2022		2,4
2022		1,2
2022		0,9
2022		1,1
2022		1
2023		1,1
2023		0,9
2023		0,9
2023		-0,3
2023		-1,7
2023		-2,7
2023		-2,7
2023		-4,6
2023		-3,9
2023		-3,7
2023		-2,6
2023		-5,7
2024		-4,4
2024		-4,2