3. Resultaten

De uitgebreide resultaten staan in de bijgevoegde tabellenset. In dit hoofdstuk worden de belangrijkste uitkomsten toegelicht.

3.1 Milieu-impact toerismesector

In figuur 3.1 wordt de bijdrage van de toerismesector aan de verschillende milieu-impacts en de economie gepresenteerd. De bijdrage van de toerismesector verschilt per variabele. Tussen 2015 en 2022 droeg de toeristische sector gemiddeld ongeveer 4 procent bij aan de totale toegevoegde waarde van de Nederlandse economie. De hoogste milieu-impact van de toeristische sector is, met gemiddeld 9 procent, het drinkwatergebruik. De laagste milieu-impact is het gebruik van mineralen. De toerismesector betaalde 7 procent van alle milieubelastingen en –heffingen. 

De verhouding tussen de bijdrage van de toerismesector aan enerzijds de economie, en anderzijds aan het milieu zegt iets over hoe milieu-intensief de toeristensector is vergeleken met de rest van de economie. Wat betreft drinkwatergebruik, biomassagebruik, broeikasgasemissies en energieverbruik is de toeristensector relatief milieu-intensief. Dit in tegenstelling tot mineraalverbruik, metaalverbruik, afvalaanbod en fijnstofemissies waarvoor de toeristensector juist relatief milieu-extensief is.

Binnen de toerismesector zijn met name de luchtvaartsector en de horeca verantwoordelijk voor de impact op het milieu. Zo vindt het watergebruik grotendeels plaats in de horeca, net zoals het gebruik van biomassa. De broeikasgasemissies worden daarentegen veel uitgestoten door de luchtvaartindustrie. Deze sector verbruikt ook veel energie. Binnen de toerismesector worden de milieubelastingen grotendeels betaald door de horeca.

Figuur 3.2 toont een tijdreeks van de bijdrage van de toerismesector aan de totale economie. De gemiddelde fractie van 4% liep tot 2019 gestaag op. Na de dip in de corona-jaren is het aandeel van toerisme van de totale economie in 2022 alweer bijna terug op de gemiddelde fractie. Voor de jaren 2020 en 2021 is er een grotere onzekerheid in de cijfers. Hier wordt in de volgende paragraaf wordt bij stilgestaan. 

3.2 Robuustheidsanalyse

In dit rapport worden aandelen productie per bedrijfstak gebruikt om het aandeel van de toerismesector te bepalen. Er is ook een mogelijkheid om aandelen te berekenen op basis van werkgelegenheid per sector. Dit biedt de gelegenheid om de resultaten uit de eerste aanpak te verifiëren om zo de robuustheid van het onderzoek te vergroten. Het gebruik van aandelen op basis van de werkgelegenheid levert over het algemeen heel vergelijkbare resultaten op. De toerismefracties blijven met deze andere aanpak voor veel bedrijfstakken nagenoeg gelijk. Een plek waar wel verschillen optreden is bijvoorbeeld de uitzendbranche. Deze sector heeft veel werkgelegenheid, maar relatief weinig productie. De productie vindt namelijk plaats in andere sectoren (waaronder ook vaak sectoren die met toerisme te maken hebben). Omdat de milieu-impact die hoort bij de productie van toeristische producten en diensten van interesse is voor dit onderzoek, is de aanpak op basis van aandelen toeristische productie, in tegenstelling tot werkgelegenheid, beter.

De jaren 2020 en 2021 werden gekenmerkt door het coronavirus. De maatregelen om corona tegen te gaan (inreisbeperkingen, gesloten restaurants en afgelaste evenementen) hadden een grote invloed op het gedrag van toeristen. Deze verandering maakt het moeilijk om zekerheid te geven over de precieze omvang van de toerismesector in de corona jaren. De impact van deze grotere onzekerheid heeft echter een beperkte invloed op het huidige onderzoek, aangezien de coronajaren weinig inwegen in het totale gemiddelde van de onderzoeksperiode. Zo halveerde de toegevoegde waarde van de toerismesector in 2020⁸⁾, zie ook figuur 3.2. De dip in toeristische activiteit loopt parallel met een vergelijkbare dip in de door toeristen veroorzaakte milieu-impact.

3.3 Vergelijking met vorig onderzoek

Het huidige onderzoek is grotendeels een herhaling van een verkenningsonderzoek dat het CBS in 2017 heeft uitgevoerd⁹⁾. In de huidige bevindingen is de milieu-impact over het algemeen relatief lager, terwijl de toerismefractie van de totale toegevoegde waarde hoger is. Een uitzondering hierop is het biomassaverbruik. Het verschil kan zijn veroorzaakt door een daadwerkelijke verandering in de toerismesector, maar zeker ook door de herijking van cijfers sinds het vorige onderzoek en verbeteringen in de berekeningsmethodiek (zie paragraaf 2.2.3).