3. Respons
In 2022 telde Nederland 3442) gemeenten. Over verslagjaar 2022 hebben 269 gemeenten gerespondeerd, wat neerkomt op een respons van 78 procent. In het onderzoek over verslagjaren 2021 en 2020 was de respons 70 procent. Over 2019 was de respons 81 procent en in het onderzoek over 2018 was het 73 procent.
3.1 Representativiteit van de respons
Om te kunnen vaststellen of de responderende gemeenten representatief zijn voor heel Nederland, is voor een aantal achtergrondkenmerken bekeken in hoeverre de verdeling van deze gemeenten overeenkomt met de verdeling van alle Nederlandse gemeenten in het verslagjaar dat bekeken wordt. Gekozen is voor de kenmerken die als hulpvariabele zijn gebruikt in de imputatieanalyse (zie paragraaf 2.2):
- gemeentegrootteklasse in 2022;
- het totale aantal vorderingen wegens schending van de inlichtingenplicht; (ontstaansgrondcodes 51 tot en met 56 in de BDFS), met een datum besluit in 2022;
- het aandeel personen met een migratieachtergrond in 2022;
- de bevolkingsdichtheid in 2022.
Gemeentegrootteklasse
De grootteklasse van een gemeente wordt bepaald op basis van het aantal inwoners. De gemeenten zijn ingedeeld in acht grootteklassen:
- Minder dan 5 000 inwoners
- 5 000 tot 10 000 inwoners
- 10 000 tot 20 000 inwoners
- 20 000 tot 50 000 inwoners
- 50 000 tot 100 000 inwoners
- 100 000 tot 150 000 inwoners
- 150 000 tot 250 000 inwoners
- 250 000 inwoners of meer
In verslagjaar 2022 varieerde de respons per grootteklasse tussen de 60 en 100 procent. De respons van 100 procent hoort bij de vier grootste gemeenten, met 250 duizend inwoners of meer. De laagste respons werd waargenomen bij de kleinste gemeenten met minder dan 5 duizend inwoners.
In figuur 3.1.1 is te zien dat de relatieve verdeling van de responderende gemeenten over de grootteklassen voor 2022 nagenoeg overeenkomt met de relatieve verdeling van alle gemeenten over deze klassen. Dit betekent dat de responderende gemeenten qua inwonertal in verslagjaar 2022 voldoende representatief zijn voor alle gemeenten van Nederland.
| Aantal inwoners | minder dan 5 000 (%) | 5 000 tot 10 000 (%) | 10 000 tot 20 000 (%) | 20 000 tot 50 000 (%) | 50 000 tot 100 000 (%) | 100 000 tot 150 000 (%) | 150 000 tot 250 000 (%) | 250 000 of meer (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Respons 2022 (n=269) | 1,1 | 2,2 | 15,2 | 55 | 16,7 | 4,5 | 3,7 | 1,5 |
| Totaal 2022 (n=344) | 1,5 | 2 | 17,4 | 52,9 | 16,9 | 4,1 | 4,1 | 1,2 |
Aantal vorderingen
Het totale aantal vorderingen wegens schending van de inlichtingenplicht (ontstaansgrondcodes 51 tot en met 56 in de BDFS), met een datum besluit in 2022, loopt per gemeente uiteen van nul tot meer dan achtduizend. Ten behoeve van de representativiteitsanalyse is een indeling in klassen gemaakt. Deze indeling is te zien in figuur 3.1.2.
De figuur toont dat er in de verdeling van het totale aantal vorderingen in 2022 geen grote verschillen bestaan tussen de gemeenten die respondeerden en alle Nederlandse gemeenten. Dat betekent dat ook wat betreft het aantal vorderingen de responderende gemeenten representatief zijn voor alle gemeenten van Nederland.
| Aantal vorderingen code 51 t/m 56 | 0 (%) | maximaal 10 (%) | 10 - 50 (%) | 51 - 100 (%) | 101 - 200 (%) | 201 - 500 (%) | 501 - 1 000 (%) | meer dan 1 000 (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Respons 2022 (n=269) | 7,8 | 8,6 | 24,2 | 16 | 15,2 | 14,1 | 6 | 8,2 |
| Totaal 2022 (n=344) | 7,9 | 8,1 | 23,8 | 18 | 15,1 | 12,8 | 6,4 | 7,9 |
Aandeel personen met migratieachtergrond
Per gemeente varieert het aandeel inwoners met een migratieachtergrond in 2022 tussen de 4 en 57 procent. Ook bij dit kenmerk is voor de representativiteitsanalyse een indeling in klassen gemaakt, van maximaal 5 tot meer dan 25 procent.
Figuur 3.1.3 laat zien dat de responderende gemeenten ook representatief zijn voor alle gemeenten van Nederland op het aandeel personen met een migratieachtergrond. Bij enkele klassen bestaan weliswaar verschillen, maar die zijn niet groot.
| Aandeel met migratieachtergrond | minder dan 5% (%) | 5 - 10% (%) | 10 - 15% (%) | 15 - 20% (%) | 20 - 25% (%) | meer dan 25% (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Respons 2022 (n=269) | 1,5 | 21,2 | 28,6 | 20,8 | 10 | 17,8 |
| Totaal 2022 (n=344) | 1,5 | 19,5 | 28,8 | 21,5 | 11,6 | 17,2 |
Bevolkingsdichtheid
De bevolkingsdichtheid wordt gemeten in het aantal inwoners per vierkante kilometer. In 2022 varieert dit aantal in Nederland per gemeente van 22 tot 6 712 inwoners per vierkante kilometer. Ook hier is ten behoeve van de representativiteitsanalyse een indeling in klassen nodig. Figuur 3.1.4 toont deze indeling en ook hoe de responderende gemeenten en alle Nederlandse gemeenten in 2022 verdeeld zijn over de klassen van bevolkingsdichtheid.
Opnieuw bestaan er alleen betrekkelijk kleine verschillen, waarmee ook op dit kenmerk de respons als representatief voor Nederland beschouwd mag worden.
| Inwoners per km2 | maximaal 100 (%) | 101 - 200 (%) | 201 - 300 (%) | 301 - 400 (%) | 401 - 500 (%) | 501 - 750 (%) | 751 - 1 000 (%) | 1 001 - 1 500 (%) | 1 501 - 2 000 (%) | meer dan 2 000 (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Respons 2022 (n=269) | 4,1 | 14,9 | 16,4 | 9,3 | 8,6 | 11,5 | 8,2 | 11,2 | 3,7 | 12,3 |
| Totaal 2022 (n=344) | 4,4 | 13,7 | 15,7 | 9 | 9,6 | 11,9 | 7,6 | 10,8 | 4,7 | 12,8 |
3.2 Bruikbare respons
Van de 269 gemeenten die hebben gerespondeerd, zijn er 38 die de enquête in zijn geheel leeg hebben teruggestuurd. Van deze gemeenten is voor het CBS onbekend in hoeverre zij vermogensonderzoeken zijn gestart in 2022. Deze respons is daarom niet-bruikbaar. Deze 38 gemeenten zijn in de analyses behandeld als non-respons. Dit betekent dat de respons van 231 gemeenten bruikbaar is voor verdere analyse. Dit brengt de bruikbare respons op 67 procent. In het onderzoek over 2021 was de bruikbare respons 62 procent en over 2020 was dit 63 procent. In het onderzoek over 2019 was dit 74 procent en in het onderzoek over 2018 was dit 61 procent.
De 231 gemeenten hebben echter niet allemaal alle enquêtevragen beantwoord. Daardoor verschilt de bruikbare respons per vraag. Verder heeft bij elke vraag een relatief groot aantal gemeenten het antwoord '0' gegeven. Om dit inzichtelijk te maken, geeft tabel 3.2.1 per vraag weer wat de bruikbare respons (in aantal gemeenten) is per enquêtevraag en hoeveel van deze gemeenten de
betreffende vraag met '0' beantwoordden.
| Bruikbare respons | waaronder > 0 | waaronder 0 | |
|---|---|---|---|
| 1. Aantal gestarte vermogensonderzoeken in het buitenland | 230 | 46 (20,0%) | 184 (80,0%) |
| 2. Aantal constateringen van overtreding van de inlichtingenplicht1) | 207 | 25 (12,1%) | 182 (87,9%) |
| 3. Aantal vorderingen wegens overtreding van de inlichtingenplicht1) | 206 | 12 (5,8%) | 194 (94,2%) |
| 4. Beginschuld van vorderingen2) | 206 | 11 (5,3%) | 195 (94,7%) |
| 5. Aantal boetes wegens overtreding van de inlichtingenplicht1) | 205 | 7 (3,4%) | 198 (96,6%) |
| 6. Beginschuld van boetes2) | 203 | 4 (2,0%) | 199 (98,0%) |
| Bron: CBS 1) Vanwege het verzwijgen van vermogen in het buitenland. 2) Wegens overtreding van de inlichtingenplicht, vanwege het verzwijgen van vermogen in het buitenland. | |||
Tabel 3.2.1 laat zien dat de bruikbare respons per vraag varieert van 203 tot 230 gemeenten. Voor zowel de aantallen als de bedragen geldt dat de meeste gemeenten een '0' (nul) hebben opgegeven. Het aandeel gemeenten dat als antwoord '0' gaf, loopt op van 80 procent bij vraag 1 tot 98 procent bij vraag 6.
De opgegeven aantallen (vragen 1 t/m 3 en vraag 5) boven 0 liggen in verreweg de meeste gevallen dicht bij elkaar. In de opgegeven bedragen (vraag 4 en 6) boven 0 zit daarentegen relatief wel veel spreiding.
Het beeld van een klein aantal verschillende bedragen met daarbij veel spreiding is zeer vergelijkbaar met de vorige onderzoeken. Dit heeft tot gevolg dat er voor de bedragen, net als in de eerdere onderzoeken, geen betrouwbaar model kan worden bepaald om de bedragen op te hogen voor de non-respons. In plaats daarvan worden de antwoorden van de responderende gemeenten beschreven (zie paragraaf 4.2).