Bijlagen

1. Tabellenset

Bij dit rapport is een tabellenset gepubliceerd met de in het rapport opgenomen cijfers plus een uitsplitsing naar kenmerken. Daarbij gaat het om het totaal aantal liter per persoon en per huishouden per dag, uitgesplitst naar persoons- en huishoudenskenmerken en inclusief de standaardfout en de betrouwbaarheidsmarges. En daarnaast per gebruikscomponent om de presentiegraad, de frequentie, de capaciteit, duur en hoeveelheid op persoons- en huishoudensniveau, inclusief standaardfout en betrouwbaarheidsmarge.

1. Watergebruik 2021 Totaal

2a Watergebruik 2021 Bad

2b Watergebruik 2021 Douche

3. Watergebruik 2021 Toilet

4. Watergebruik 2021 Vaat(wasmachine)

5. Watergebruik 2021 Was(machine)

6. Watergebruik 2021 Consumptie

7. Watergebruik 2021 Buiten

8. Watergebruik 2021 Wastafel en overig gebruik

2. Aannames

Om te komen tot een eerste grove inschatting van het verwachte watergebruik, in de Bayesiaanse statistiek een priori verdeling genoemd, zijn verschillende aannames gedaan. Deze aannames zijn in deze bijlage opgenomen. In sommige gevallen gaat het om een vrij nauwkeurige inschatting op basis van eerdere metingen of op basis van bestaande kennis. In andere gevallen is begonnen met een ruwe schatting van de capaciteit die vervolgens verder verfijnd is.

Het bad

Voor het aantal liter water dat voor het bad gebruikt wordt, zijn experts geraadpleegd. Met behulp van de experts zijn de onderstaande inschattingen gemaakt.

De douche

De cijfers voor de hoeveelheid water per minuut per type douchekop zijn gebaseerd op de cijfers uit het rapport ‘Besparingstips water en energie’ (Techniek Nederland, 2021). In geval het type douche onbekend of een combinatie is, is een schatting bepaald aan de hand van de penetratie statistieken van het type douche.

Onbekend = 0,448 × gewoon + 0,352 × besparend + 0,187 × regen + 0,012 × massage.

Het toilet

Het exacte watergebruik voor de toilet is lastig te bepalen met behulp van een vragenlijst. Vandaar dat er samen met experts een inschatting is gemaakt welke verschillende toiletten er bij de huishoudens in Nederland zijn. Tabel B2.3 toont de expertinschatting van de verwachte capaciteiten en presentiegraad van toiletten voor 2000 en vanaf 2000.

De inschatting van de capaciteit voor oude en nieuwe toiletten kan samen met de presentiegraad gebruikt worden om tot een goede schatting te komen van hoeveel water een toilet gebruikt wanneer deze volledig wordt doorgespoeld. Op basis van de presentiegraad blijkt dat 68,9 procent van de huishoudens een toilet heeft uit het jaar 2000 of later (‘nieuw’) en 34,2% van vóór het jaar 2000 (‘oud’). Dit telt op tot iets meer dan 100 procent, wat komt doordat sommige huishoudens zowel een oude als een nieuwe toilet hebben.

Dit resulteert in een verwacht gemiddeld watergebruik per keer volledig doorspoelen van:

Watergebruik volledig doorspoelen = (0,689 × (7,5 liter x 50% + 6 liter x 25% + 9 liter x 25%) + 0,342 × (6 liter x 85% + 4,5 liter x 1% + 7,5 liter x 14%)) / (0,689 + 0,342) = 6,63 liter

Gedeeltelijk doorspoelen
In het rapport ‘Besparingstips water en energie bij leidingwater’ (Techniek Nederland, 2021) wordt aangenomen dat bij een toilet met een capaciteit van 6 liter, de spoelonderbreker minder efficiënt is (4 liter per spoelbeurt) dan de aparte kleine spoelknop (3 liter per spoelbeurt). Omdat binnen de vragenlijst geen onderscheid gemaakt wordt tussen deze twee varianten gaan we ervan uit dat er gemiddeld 3,5 liter ( (3 + 4) / 2) wordt gebruikt bij het gedeeltelijk doorspoelen van een toilet met een capaciteit van 6 liter, oftewel 58,3 procent van de volledige capaciteit.

Watergebruik gedeeltelijk doorspoelen = 6,63 liter x 58.3% = 3.87 liter

Aangezien er een mate van onzekerheid is, wordt aangenomen dat het water gebruik in 95% van de keren dat het toilet wordt doorgespoeld maximaal 1 liter afwijkt van de aanname. Dit komt neer op:

• 95% betrouwbaarheidsinterval volledig doorspoelen = 5,63 tot 7,63
• 95% betrouwbaarheidsinterval gedeeltelijk doorspoelen = 2.87 tot 4.87

De vaat(wasmachine)

Als een huishouden beschikt over een vaatwasmachine wordt in de vragenlijst gevraagd om welk merk het gaat en wat het bouwjaar is. Uiteindelijk bleek het bouwjaar voldoende om een inschatting te maken van het verwachte watergebruik. Aan de hand van watergebruiksgegevens van vaatwassers van verschillende merken en bouwjaren is een model gemaakt waar op basis van het bouwjaar het verwachte watergebruik geschat wordt.

watergebruik vaatwasser= β_0+ β_1 ∙bouwjaar vaatwasser+ ε

Op basis van dit model is aangenomen dat gemiddeld 10,9 liter water per keer gebruikt wordt door de vaatwasmachine. De bijbehorende marge is 4,0 liter, wat betekent dat het watergebruik hoogstwaarschijnlijk tussen de 6,9 en 14,9 liter zal liggen.
Voor de aanname van het gebruik voor afwas met de hand is gebruik gemaakt van gegevens van het onderzoek watergebruik thuis 2016. Aangezien er een grote variatie is in hoe mensen de afwas doen, is een ruime marge aangehouden waardoor het verwacht gebruik tussen de 4,0 en 20,0 liter zal liggen. Dit biedt het Bayesiaanse model ruimte om tot een nauwkeurige schatting te komen.

De was(machine)

Als een huishouden beschikt over een wasmachine wordt in de vragenlijst gevraagd om welk merk het gaat en wat het bouwjaar is. Uiteindelijk bleek het bouwjaar voldoende om een inschatting te maken van het verwachte watergebruik. Aan de hand van watergebruiksgegevens van wasmachines van verschillende merken en bouwjaren is een model gemaakt waar op basis van het bouwjaar het verwachte watergebruik geschat wordt.

watergebruik wasmachine= β_0+ β_1 ∙bouwjaar wasmachine+ ε 

Op basis van dit model is aangenomen dat gemiddeld 52,9 liter water per keer gebruikt wordt door de vaatwasmachine. De bijbehorende marge is 3,7 liter, wat betekent dat het watergebruik hoogstwaarschijnlijk tussen de 45,5 en 60,3 liter zal liggen.

Voor de aanname van het gebruik voor de handwas is gebruik gemaakt van gegevens van het onderzoek watergebruik thuis 2016.

Consumptie

Het totale aantal liters voor consumptie wordt bepaald aan de hand van aantallen. Voor het aantal liter is uitgegaan van de onderstaande hoeveelheden. Voor de pannen is het aantal liters ook getoond in de vragenlijst. In het Bayesiaanse model is tevens de restrictie opgenomen dat alle consumptiematen in oplopende grootte staan.

Buitengebruik

Het totale aantal liters voor het buitengebruik met de emmers wordt bepaald aan de hand van aantallen. Voor het aantal liter is uitgegaan van de onderstaande hoeveelheden. Voor de emmers is het aantal liters ook getoond in de vragenlijst. In het Bayesiaanse model is tevens de restrictie opgenomen dat alle consumptiematen in oplopende grootte staan.

Een deel van het watergebruik ontbreekt als alleen naar emmers/gieters wordt gevraagd. Vandaar dat ook het gebruik van de kraan voor buiten meegenomen is. De aanname is dat er redelijk veel druk op de buitenkraan staat, maar het kan flink variëren vanwege drukverschillen en het niet volledig opendraaien van de kraan. Daarom wordt aangenomen dat tussen de 5 en 25 liter per minuut uit de kraan voor het buitengebruik komt. Enkele voorbeelden waar de kraan voor het buitengebruik kan dienen, is het sproeien van de tuin, vullen van de vijver, het schoonspuiten van tegels en het (bij)vullen van een zwembad/kinderzwembad.

Wastafel en overig watergebruik

Het totale aantal liters voor de wastafel en het overige watergebruik wordt bepaald aan de hand van aantallen. Voor het aantal liter is uitgegaan van de onderstaande hoeveelheden. Bij alle onderdelen is er een grote variatie in het gebruik denkbaar. Vandaar dat er ruime marges zijn toegepast.

3. Vragenlijst en turflijsten

In het onderzoek Watergebruik Thuis 2021 is naast de digitale vragenlijst gebruik gemaakt van verschillende turflijsten en een hulpformulier voor het invullen van de watermeterstand. Het turflijstenboekje begint met de watermeter en gaat vervolgens in op de verschillende lijsten voor wc 1, wc 2, badkamer 1, badkamer 2, drinkwater binnen, drinkwater buiten en overig watergebruik (zoals handen wassen). Deze lijsten zijn in samenspraak met de communicatie afdeling van het CBS gemaakt om voor een goede vormgeving te kunnen zorgen.

Vragenlijst Watergebruik Thuis 2021 - teksten.pdf

Vragenlijst Watergebruik Thuis 2021 - schema.pdf

Turflijsten Watergebruik Thuis 2021.pdf