Bijlage 2. Privacy

Zoals bij alle CBS-onderzoeken staat de privacy van onderzochte personen ook in dit onderzoek centraal. UHT heeft via een beveiligde omgeving een bestand aangeleverd met daarin de burgerservicenummers (BNS’s) van de gedupeerden. Na binnenkomst van het bestand is het proces van anonimiseren ingezet. Dit betekent dat alle identificerende variabelen uit het bestand gehaald worden. Vervolgens is op basis van de BSN’s een anonieme koppelsleutel toegevoegd (en zijn de BSN’s verwijderd). Dit is een persoonlijk nummer dat alle personen in de basisregistratie personen (BRP) bij het CBS hebben en dat buiten het CBS betekenisloos is (het is onmogelijk om dit nummer te herleiden naar specifieke personen). Slechts een beperkt aantal personen binnen het CBS is betrokken bij dit proces van anonimiseren. Voor de overige personen binnen het CBS, en dus ook voor de onderzoekers van dit project, zijn de BSN’s niet zichtbaar geweest in de bestanden waarmee gewerkt is.

Door middel van de anonieme koppelsleutel zijn alle benodigde bestanden aan elkaar gekoppeld (bijvoorbeeld het UHT-bestand met de BRP). Ook hier geldt dat slechts een beperkt aantal personen binnen het CBS toegang heeft tot alle bestanden. Onderzoekers moeten altijd een analyseplan voorleggen waarin duidelijk gemaakt wordt welke variabelen voor welk onderzoek met welke reden opgevraagd worden. Hierbij wordt een check op doelbinding gedaan: is het betreffende bestand echt nodig om de onderzoeksvraag te beantwoorden? Voor sommige databronnen moet daarnaast expliciet toestemming gevraagd wordt aan de externe leverancier van de data.

Het CBS heeft op basis van de CBS-wet tot taak het van overheidswege verrichten van statistisch onderzoek ten behoeve van praktijk, beleid en wetenschap en het openbaar maken van de op grond van zodanig onderzoek samengestelde statistieken. Het CBS gebruikt de beschikbare gegevens dus alleen als dit ten dienste komt van een onderzoek dat het CBS op vraag van overheidsorganisaties, in dit geval de Inspectie Justitie en Veiligheid, uitvoert.³⁷⁾ Naast de juridische afweging of het CBS een verzoek om aanvullend statistisch onderzoek mag uitvoeren, wordt ook stil gestaan bij de ethische aspecten van een statistisch verzoek. Daarom heeft het CBS een ethische commissie bestaande uit een aantal inhoudelijk experts. De ethische commissie maakt de afweging of de maatschappelijke baten van een onderzoek opwegen tegen de lasten (waaronder de emotionele belasting voor betrokkenen). Ook voor dit onderzoek is deze ethische commissie om advies gevraagd. De ethische commissie heeft vervolgens, vanwege het maatschappelijke belang van het onderzoek in combinatie met de beschikbare data en capaciteiten, een positief advies gegeven.

Daarnaast wordt bij alle CBS-onderzoeken gezorgd dat de onderzoeksresultaten nooit te herleiden zijn naar individuele personen. Als een bepaalde uitsplitsing resulteert in te lage aantallen (en daarmee mogelijk herleidbaar zijn naar specifieke individuen) worden de resultaten niet gepubliceerd. Ook worden de aantallen in de tabellen afgerond (in dit geval op minimaal vijftallen). Verder levert het CBS nooit herkenbare persoonsgegevens aan derden. De Inspectie Justitie en Veiligheid heeft dan ook geen toegang tot de bestanden die voor dit onderzoek gebruikt zijn. Meer informatie over hoe het CBS bij alle onderzoeken rekening houdt met de privacy is te vinden op de website van het CBS.