Interlandelijke adoptie in Nederland

5. Op zoek naar de roots

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de mogelijke zoektocht van geadopteerde volwassenen naar meer informatie over hun achtergrond en adoptie. Meer specifiek wordt in dit hoofdstuk beschreven welke informatie geadopteerde volwassenen hebben over hun adoptie (paragraaf 5.1), of zij zelf op zoek gaan/zijn gegaan naar meer informatie over hun verleden en waarom wel of niet, van wie zij hulp gekregen hebben bij de zoektocht en in hoeverre deze hulp nuttig was (paragraaf 5.2), in welke mate verkregen informatie juist was (paragraaf 5.3) en wat de uitkomst van de zoektocht was (paragraaf 5.4).

5.1 Informatie van adoptieouders

Als eerste is geadopteerde volwassenen gevraagd in welke mate de adoptieouders open zijn geweest over de adoptie. De meerderheid van de geadopteerde volwassenen geeft aan dat de ouders open zijn geweest over de adoptie. Bijna 9 op de 10 geadopteerde volwassenen is het (helemaal) eens met de stelling dat ouders open zijn geweest over de adoptie (figuur 5.1.1).


De meerderheid van de geadopteerde volwassenen geeft ook aan dat de adoptieouders informatie en/of documenten over de adoptie gedeeld hebben. Figuur 5.1.2 laat zien dat de meeste geadopteerde volwassenen (70%) aangeven dat de ouders deze informatie uit zichzelf gedeeld hebben en nog eens bijna 20% geeft aan dat de ouders dergelijke informatie gedeeld hebben op het moment dat zij erom vroegen.


In het onderzoek is ook gevraagd naar welke informatie of documenten de ouders gedeeld hebben. De naam van het kindertehuis of ziekenhuis waar men geboren is (69%), het paspoort van het geboorteland (67%), de geboorteakte (59%), de rechtbankdocumenten van Nederland (59%), andere informatie (zoals krantenknipsels, dagboekjes, bonnetjes, kleertjes, voorwerpen, namen) (55%) en de rechtbankdocumenten van het geboorteland (52%) worden het meest gedeeld (figuur 5.1.3). Meer dan de helft van de geadopteerde volwassenen geeft aan deze informatie gekregen te hebben van hun adoptieouders. Ook de naam van de biologische vader of moeder is relatief vaak gedeeld (49%). Geadopteerde personen ontvingen het minst vaak een foto (23%) en het adres van de biologische ouder(s) (16%).


5.2 Eigen zoektocht naar informatie

Veel geadopteerde volwassenen geven aan informatie te hebben gekregen van hun adoptieouders. In het onderzoek is ook aan bod gekomen of personen zelf op zoek zijn gegaan naar meer informatie over hun achtergrond. Figuur 5.2.1 toont dat ongeveer de helft van de geadopteerde volwassenen aangeeft wel op zoek te zijn gegaan naar informatie over hun achtergrond en ongeveer net zo veel mensen geven aan niet zelf op zoek te zijn gegaan naar meer informatie (51% versus 49%).


In het onderzoek is ook aan bod gekomen waarom geadopteerde volwassenen wel of niet op zoek zijn gegaan naar meer informatie over hun achtergrond. Onder geadopteerde personen die niet op zoek gingen is gevraagd wat de reden is geweest dat ze niet op zoek zijn gegaan. De meest genoemde reden om niet op zoek te gaan naar meer informatie is dat personen daar geen behoefte aan hebben (73%). Bijna driekwart van de geadopteerde volwassenen geeft dit als reden om niet op zoek te gaan (figuur 5.2.2).


Uit figuur 5.2.3 komt naar voren dat, van de geadopteerde personen die hebben aangegeven niet op zoek te zijn gegaan naar meer informatie, 35% aangeeft in de toekomst (zeker of misschien) wel op zoek te gaan naar informatie, 31% geeft aan van niet en 34% geeft aan het niet te weten.


Zoals aangegeven, is ongeveer de helft van de geadopteerde volwassenen wel op zoek gegaan naar meer informatie over hun achtergrond. Zij hadden verschillende redenen om dit te doen (figuur 5.2.4). De reden die geadopteerde volwassenen het meest geven om op zoek te gaan naar hun roots is dat zij graag meer wilden weten over waar ze vandaan komen. Tweeëntachtig procent van de geadopteerde volwassenen die zelf op zoek is gegaan naar meer informatie over hun achtergrond geeft dit als reden. Andere relatief vaak genoemde redenen zijn meer te willen weten over de biologische familie (69%), of ze op hun familie lijken wat betreft uiterlijk en karakter (61%) en of ze broers of zussen hebben (56%). Een band opbouwen met de biologische familie (25%), meer informatie over mogelijke erfelijke aandoeningen (24%) en het willen krijgen of hebben van kinderen (13%) wordt het minst vaak genoemd als reden om op zoek te zijn gegaan naar meer informatie over de achtergrond.


Aan de personen die op zoek zijn gegaan naar meer informatie over hun achtergrond is gevraagd of zij hierbij hulp hebben gekregen en zo ja, van wie. De meeste personen geven aan inderdaad hulp te hebben gekregen. Ongeveer 1 op de 5 geadopteerde volwassenen die zelf op zoek zijn gegaan naar hun roots geeft aan geen hulp te hebben gekregen. Bijna de helft van de personen die geen hulp hebben gekregen, geeft aan wel behoefte te hebben aan hulp. De personen die wel hulp hebben gekregen, hebben dit meestal van hun adoptieouders ontvangen. Eénenzestig procent geeft aan hulp van zijn/haar adoptieouders te hebben ontvangen. Ook bemiddelende organisaties en adoptieverenigingen hebben relatief vaak geholpen bij de zoektocht (respectievelijk 20% en 15%). Minder dan 2% geeft aan hulp te hebben gekregen van een Nederlandse overheidsorganisatie (figuur 5.2.5).


Vervolgens is in kaart gebracht hoe nuttig personen deze hulp gevonden hebben (1 = ‘helemaal niet nuttig’ en 5 = ‘heel nuttig’). In het algemeen zijn personen tevreden over de hulp die zij ontvangen hebben bij hun zoektocht. Meestal wordt deze hulp als (heel) nuttig ervaren. Het minst tevreden is men over de hulp van Fiom. 25) Hoewel ook hier meer mensen de hulp wel dan niet nuttig vonden. Ook over de hulp van een belangengroep of Facebookgroep en de hulp van een Nederlandse overheidsorganisatie is men relatief minder tevreden. Over de hulp van de adoptieouders en overige organisaties is men het meest tevreden (figuur 5.2.6).


In de toelichtingen die respondenten aan het einde van de vragenlijst konden geven, klinkt een oproep door naar één goed informatiepunt waar geadopteerde personen met alle vragen of problemen terecht kunnen. Het zou een informatiepunt moeten zijn waar personen altijd met alle vragen terecht moeten kunnen indien zij meer begeleiding nodig hebben bij hun zoektocht. Men vindt dat deze hulp/een dergelijk informatiepunt op dit moment niet beschikbaar is. Ook wordt geopperd dat de overheid de verantwoordelijkheid heeft om meer hulp te bieden bij hun zoektocht en dat de overheid de plicht heeft geadopteerden daarbij financieel te ondersteunen.

5.3 Onjuiste informatie

Ongeveer de helft van de geadopteerde volwassenen is op zoek gegaan naar informatie over hun achtergrond en adoptie. De vraag is in hoeverre zij tijdens die zoektocht erachter zijn gekomen dat bepaalde informatie of documenten over hun adoptie niet klopt. Uit dit onderzoek komt naar voren dat het regelmatig voorkomt dat bepaalde informatie en/of documenten niet juist zijn. Ongeveer 1 op de 3 personen die op zoek is gegaan naar meer informatie over de eigen achtergrond en adoptie geeft aan dat alle informatie juist is. Bij andere personen is er informatie naar boven gekomen tijdens de zoektocht die niet juist bleek te zijn. Figuur 5.3.1 laat zien dat 13% aangeeft dat de geboorteakte niet bleek te kloppen. De naam van de biologische ouders bleek bij 11% niet te kloppen. Ongeveer 1 op de 5 geadopteerde personen heeft aangegeven dat ‘andere informatie’ niet juist bleek te zijn. Zij konden vervolgens aangeven welke informatie niet juist bleek te zijn. De antwoorden die hier gegeven werden waren zeer uiteenlopend. Voorbeelden zijn informatie over de geboorteplaats, de datum van vertrek uit het geboorteland, de gezondheidstoestand op het moment van adoptie, gegevens over broers/zussen, grootouders en contactpersonen/ tussenpersonen, het beroep van de biologische ouders, de huwelijkse staat van de biologische ouders en of de biologische ouders nog in leven waren. Ook noemen relatief veel geadopteerde personen dat de geboortedatum niet bleek te kloppen waardoor zij niet weten hoe oud zij exact zijn. Ten slotte zijn er vrij veel geadopteerden die aangeven dat de reden waarom zij ter adoptie zijn aangeboden niet bleek te kloppen, bijvoorbeeld omdat de biologische ouders misleid zijn of dat het verhaal was dat zij te vondeling gelegd waren terwijl dit niet zo bleek te zijn.


Het komt dus regelmatig voor dat er tijdens de zoektocht van geadopteerde personen informatie of documenten naar boven zijn gekomen die onjuist bleken te zijn. Ook voor de adoptieouders blijkt dit als een verrassing te komen volgens de meeste geadopteerden. Tweeënzeventig procent van de geadopteerde personen geeft aan dat hun adoptieouders niet wisten dat bepaalde informatie of documenten niet juist zouden zijn (figuur 5.3.2).


5.4 Resultaten zoektocht

Tot slot zijn in het onderzoek meerdere vragen gesteld over hoe de zoektocht is verlopen. Ongeveer een derde van de geadopteerde volwassenen die op zoek zijn gegaan geeft aan meer informatie te hebben gevonden over hun adoptie en/of over hun biologische vader of moeder. Eén op de vijf personen die op zoek zijn gegaan, geeft aan (nog) niets te hebben gevonden en ongeveer net zoveel personen geven aan alle informatie te hebben gevonden die zij zochten. Negentien procent van de geadopteerde volwassen geeft aan dat zij de zoektocht hebben moeten staken, omdat zij niet verder kwamen (figuur 5.4.1).


Figuur 5.4.2 toont aan dat iets meer dan een derde van de geadopteerde volwassenen die op zoek is gegaan naar meer informatie over hun achtergrond aangeeft contact te hebben gehad met hun biologische vader of moeder (35%) en met overige biologische familieleden (36%).

 

Figuur 5.4.3 laat zien dat er relatief weinig geadopteerde volwassenen zijn die aangeven te zijn tegengewerkt tijdens hun zoektocht. Van de personen die op zoek zijn gegaan naar meer informatie over hun roots geeft 7% aan te zijn tegengewerkt door instellingen in hun geboorteland en 4% geeft aan tegen te zijn gewerkt door instellingen in Nederland.


Tot slot is aan personen die op zoek zijn geweest naar meer informatie over hun achtergrond gevraagd of zij ooit DNA afgestaan hebben voor een verwantschapsonderzoek. De meeste personen (82%) geven aan dit nooit gedaan te hebben. Dertien procent geeft aan dit gedaan te hebben om (meer) familieleden te vinden via internationale DNA-databanken en 7% geeft aan dit gedaan te hebben om te controleren of biologische familieleden inderdaad verwant waren (figuur 5.4.4).


Samengevat geeft ongeveer de helft van de geadopteerde personen aan wel op zoek te zijn geweest naar meer informatie over hun adoptie en/of achtergrond en ongeveer de helft geeft aan dit niet gedaan te hebben. Het is duidelijk dat de adoptieouders een belangrijke rol hebben gespeeld indien personen wel op zoek zijn gegaan. De meerderheid van de geadopteerde personen geeft aan dat hun adoptieouders heel open zijn geweest over hun adoptie en dat zij, al dan niet gevraagd, informatie met hun gedeeld hebben over de adoptie. Het zijn ook de adoptieouders die het meest geholpen hebben indien geadopteerde personen op zoek zijn gegaan naar meer informatie over hun adoptie en/of achtergrond. Geadopteerde personen geven ook aan de hulp van de adoptieouders nuttig te vinden, vaak nuttiger dan de hulp van verschillende organisaties. De zoektocht naar meer informatie over de adoptie of de achtergrond blijkt een moeizaam proces te kunnen zijn. Slechts een derde van de personen die op zoek zijn gegaan geeft aan dat alle informatie die zij gevonden hebben juist bleek te zijn. De overige personen zijn informatie of documenten (zoals de geboorteakte) tegengekomen die niet bleken te kloppen. De meeste geadopteerde personen geven aan dat ook hun adoptieouders niet op de hoogte waren dat deze informatie en documenten niet juist waren.
25) Organisatie die informatie en hulp biedt bij afstemmingsvragen is het Fiom.