4. Conclusie
In dit artikel is de bevolkingsontwikkeling van bevolkingskernen tussen 2011 en 2021 in kaart gebracht. Ten opzichte van een analyse op gemeenteniveau biedt het schaalniveau van bevolkingskernen meer detailniveau. Dit geldt vooral in landelijke regio’s waar veel gemeentelijke samenvoegingen hebben plaatsgevonden en waar gemeenten doorgaans bestaan uit veel verschillende kleine steden, dorpen en gehuchten van welke de bevolkingsontwikkeling en de bereikbaarheid van voorzieningen sterk van elkaar kunnen verschillen.
Het algemene patroon in de periode 2011-2021 was dat van een verdere verstedelijking. De bevolking groeide het sterkst in het meest verstedelijkte westen van Nederland, terwijl in meer dan twee derde van de kernen in Noord-Nederland het aantal inwoners daalde. Bovendien zette ook binnen regio’s de verstedelijking door. In veel van de grotere, stedelijke kernen nam het aantal inwoners verder toe, terwijl tegelijkertijd de meeste kleinere kernen te maken hadden met bevolkingskrimp. In veel regio’s bestonden groei en krimp naast elkaar. Een goed voorbeeld hiervan is de gemeente Súdwest Fryslân, waar de grotere kernen Sneek, Workum en Balk groeiden en waar het inwonertal in veel omliggende gemeenten terugliep.
De bevolkingskrimp in veel van de kleine kernen kwam vooral voort uit een negatief saldo van vestiging en vertrek: er vestigden zich minder inwoners dan er vertrokken. Natuurlijke krimp, waarbij er in een kern meer mensen overlijden dan er kinderen worden geboren, kwam tussen 2011 en 2021 minder vaak voor. Een uitzondering vormden de kleine kernen in Zuid-Nederland. Vooral in Limburgse kernen wonen betrekkelijk veel ouderen en ligt het gemiddeld aantal kinderen per vrouw laag. In alle vier de regio’s groeiden de meeste grotere kernen vooral doordat er meer mensen kwamen wonen dan er vertrokken.
Doordat huishoudens tussen 2011 en 2021 gemiddeld kleiner werden, was er in minder kernen sprake van huishoudenskrimp dan van bevolkingskrimp. Huishoudenskrimp deed zich vooral voor in de kleinste kernen en vooral in Noord-Nederland.