3. Conclusies

De oorlog in Oekraïne en de sancties tegen Rusland leiden tot verstoringen van de handels- en transportstromen tussen Nederland en deze twee landen. Vanuit Rusland en Oekraïne kwam in 2020 nog 84 miljoen ton aan goederen, met een waarde van 32 miljard euro. Uit Rusland werd er 76 miljoen ton aan goederen naar Nederland vervoerd. Samen hadden deze goederen een totale waarde van 29 miljard euro. Uit Oekraïne kwam ruim 7 miljoen ton met een geschatte waarde van bijna 4 miljard euro.

Vanuit Nederland naar Rusland, respectievelijk Oekraïne ging in hetzelfde jaar 10 miljoen ton goederen, ter waarde van 20 miljard euro. Het Russische deel betrof 9 miljoen ton, ter waarde van 18 miljard euro. De totale uitgaande stroom leverde de Nederlandse economie ongeveer 2,2 miljard euro op. Dit is een beperkt bedrag op de totale verdiensten aan uitgaande goederen (149 miljard euro). Dit hangt samen met het feit dat het overgrote deel van deze goederen slechts wordt doorgevoerd. De afvoer naar Rusland bestond voor 85 procent uit doorvoergoederen, die naar Oost-Europa (niet EU) voor meer dan 60 procent.

Van de goederen uit Rusland werd in 2020 ongeveer 40 procent in Nederland gebruikt, 45 procent werd doorgevoerd naar andere landen, de rest was wederuitvoer. Van de goederen uit de regio Oost-Europa (niet EU), waarin Oekraïne dominant is qua handelsstromen naar Nederland, werd meer dan de helft in Nederland gebruikt.

Uit Rusland komen vooral gigantische hoeveelheden aardolie, aardolieproducten, steenkool en gas: de aanvoer uit Rusland (al dan niet via een tussenland) bestond in 2020 voor 85 procent uit fossiele brandstoffen. Daarnaast kwamen uit Rusland chemische basisproducten en kunstmeststoffen (4 procent) en hout, pulp, papier, hout- en papierwaren (eveneens 4 procent). In de aanvoer uit Oekraïne waren de landbouw-, bosbouw- en visserijproducten dominant met een aandeel van meer dan de helft. Verder werden er vooral voedings- en genotmiddelen (14 procent) en ertsen (12 procent) aangevoerd uit Oekraïne. Ook het aandeel van Rusland in de totale aanvoer van fossiele brandstoffen, chemische producten en grondstoffen als hout en metalen was groot. Oekraïne had een substantieel aandeel in de aangevoerde landbouwproducten.

De aanvoer van goederen uit Rusland en Oekraïne had bijna volledig plaats over zee en via pijpleidingen. Ook de afvoer ging grotendeels over zee en naar Oekraïne deels over de weg. De aanvoer uit Rusland gaat voor het grootste deel via de havenregio Rotterdam: in 2018 was dit drie kwart van het gewicht. De goederen uit Oekraïne kwamen in 2018 voor twee derde deel aan in de havenregio Rotterdam en voor bijna een kwart in de havenregio Amsterdam.

De Russische goederen die via Nederland werden doorgevoerd waren vooral bestemd voor de buurlanden Duitsland en België, maar ook voor afgelegen bestemmingen als China, Japan/Zuid-Korea en Zuidwest-Azië. Onduidelijk is of deze bestemmingen nu Rusland wordt geboycot op een andere manier dan via Nederland (zullen) worden bereikt. Het grootste deel van de doorvoer liep via de Rotterdamse haven, de kolendoorvoer voor een even groot deel ook via de haven van Amsterdam. De doorvoergoederen uit Rusland bereikten ons land voornamelijk over zee of via pijpleidingen.