Bijlage 1

Vaststelling van de beste leeftijden voor het onderzoek

Op drie verschillende manieren is onderzocht wat voor dit onderzoek het beste leeftijdsinterval is.

1. In 2003 werden in het Regenboogproject (een onderzoek waarin het CBS samenwerkte met het RIVM) vijfduizend respondenten van 20 jaar of ouder uit de Gezondheidsenquête na de enquête daadwerkelijk gemeten (RIVM, 2003). Hieruit is bekend dat personen jonger dan 60 soms hun lengte wat hoger gerapporteerd hadden dan de werkelijke meting. Dat verschil bleef echter beperkt tot maximaal 1 cm en dat valt nog binnen de marge van de dagelijkse variatie. Ouderen vanaf 60-jarige leeftijd bleken hun lichaamslengte vaak meer te overschatten. Maar niet iedereen krimpt merkbaar bij het ouder worden. Van de ouderen die ‘goed’ zaten is niet bekend of ze gekrompen zijn, dus ook niet hoeveel ouderen daadwerkelijk hun hoogst bereikte lengte opgaven. Om daar inzicht in te krijgen is gekeken naar de veranderingen in gerapporteerde lengte per persoon.
2. Hiertoe is een selectie gemaakt van alle personen die vaker, op verschillende leeftijden, aan een van de gezondheidsenquêtes hebben meegedaan. Dit waren ruim 42 duizend personen¹³⁾ . Hierbij is per persoon onderzocht of er een verschil is in zelfgerapporteerde lengte tussen de meetmomenten, en zo ja, hoe groot het verschil was en op welke leeftijd de verschillen met de jongste meting het hoogst waren. Hieruit bleek dat van de personen die bij de laatste enquête 41 tot 50 jaar oud waren 59 procent exact dezelfde lengte opgaven als vóór hun 40ste. Bij 79 procent week die maximaal 1 cm af. Bij 14 procent was die bij de tweede meting méér dan 1 cm lager, bij 8 procent was die bij de tweede meting meer dan 1 cm hoger. Bij de 51- tot 60-jarige respondenten was het beeld vergelijkbaar, bij de 61- tot 70-jarigen waren de verschillen groter: 21 procent gaf bij de laatste meting een lengte op die meer dan 1 cm lager lag dan bij een eerdere meting waarbij ze jonger dan 60 waren, bij 8 procent lag deze meer dan 1 cm hoger. Hieruit blijkt dat veel ouderen niet meer hun hoogst bereikte lengte uit hun jeugd opgeven. Het aantal ouderen dat hun actuele lengte, of in ieder geval niet meer de hoogst bereikte, opgeeft zal stijgen met oplopende leeftijd. Om dit te laten zien is de lengte afgezet tegen de leeftijd van de respondent.
   
   

   Tabel 1 Verschil in lengte tussen laatste meting en eerste meting, respondenten die vaker aan de enquête hebben meegedaan

   		Laatste meting tussen 41 en 51, eerste meting jonger dan 41 jaar	Laatste meting tussen 51 en 61, eerste meting jonger dan 51 jaar	Laatste meting tussen 61 en 71, eerste meting jonger dan 61 jaar	Eerste én laatste meting jonger dan 61 jaar	Alle respondenten
   Laatste meting	meer dan 3 cm lager (%)	3	4	6	3	5
   Laatste meting	3 cm lager (%)	3	3	5	3	3
   Laatste meting	2 cm lager (%)	8	8	10	7	8
   Laatste meting	1 cm lager (%)	12	14	15	12	13
   Laatste meting	gelijk (%)	59	57	50	59	55
   Laatste meting	1 cm hoger (%)	8	7	7	8	8
   Laatste meting	2 cm hoger (%)	4	3	4	4	4
   Laatste meting	3 cm hoger (%)	1	1	1	2	2
   Laatste meting	meer dan 3 cm hoger (%)	2	2	3	2	2
   Aantal respondenten		3 535	5 472	8 137	23 592	42 114

   Download CSV
3. Per geboortecohort is voor de respondenten met Nederlandse achtergrond de gemiddelde gerapporteerde lengte uitgezet naar de leeftijd op moment van enquête. In het geval dat men tot hoge leeftijd de hoogst bereikte lengte op zou geven, zou de gemiddelde lengte per geboortecohort vanaf 19-jarige leeftijd gelijk moeten blijven. Dat is niet zo. De gemiddelde lengte daalt en die daling is sterker met oplopende leeftijd. Er lijkt, zeker bij vrouwen, een omslagpunt te zijn rond 60-jarige leeftijd.