3. Emotionele belasting naar beroep

3.1 Emotioneel moeilijke werksituaties

Emotioneel moeilijke werksituaties het vaakst bij maatschappelijk werkers

Van de werknemers van 15 tot 75 jaar zei 9 procent in 2018 vaak of altijd in aanraking te komen met emotioneel moeilijke situaties in het werk. Zorg- en welzijnsberoepen domineren de top 10 van de beroepsgroepen waarin dit het vaakst voorkomt. Een op de vijf werknemers met een zorg- en welzijnsberoep komt in het werk veelvuldig situaties tegen die emotioneel moeilijk zijn, bijvoorbeeld in contact met ernstig zieke mensen en/of hun familieleden. Het hoogst scoren maatschappelijk werkers en politie en brandweermedewerkers (beide 33 procent), gevolgd door psychologen en sociologen (32 procent) en artsen en gespecialiseerd verpleegkundigen (27 procent). Ook docenten worden relatief vaak geconfronteerd met emotioneel moeilijke situaties op hun werk. Dat is bijvoorbeeld bij 16 procent van de docenten in het voortgezet onderwijs het geval. Beroepsgroepen die het minst geconfronteerd worden met emotioneel moeilijke werksituaties zijn timmerlieden en procesoperators (2 procent).

In het algemeen is het aandeel werknemers dat emotioneel moeilijke werksituaties rapporteert in de tien beroepsgroepen waarin dit het vaakst voorkomt de afgelopen vier jaar weinig veranderd. Alleen onder gespecialiseerd verpleegkundigen steeg dit percentage tussen 2015 en 2017.

3.2 Emotioneel veeleisend werk

Beroepen in de zorg emotioneel veeleisend

Van de werknemers van 15 tot 75 jaar gaf 13 procent in 2018 aan het werk vaak of altijd als emotioneel veeleisend te ervaren. Dit aandeel is hoger dan het aandeel dat veelvuldig te maken heeft met emotioneel moeilijke werksituaties. De beroepen waarin dit het vaakst voorkomt, zijn echter vergelijkbaar. Vooral in de zorg- en welzijnsberoepen is met een op de drie werknemers het aandeel dat het werk emotioneel veeleisend vindt hoog. Van de beroepsgroep psychologen en sociologen vindt zelfs 56 procent dat het werk emotioneel veel van ze vergt. Hetzelfde geldt voor de helft van de maatschappelijk werkers, 43 procent van de gespecialiseerd verpleegkundigen en 39 procent van de artsen die als werknemer werkzaam zijn. Ook mbo-verpleegkundigen (37 procent) en verzorgenden (28 procent) scoren betrekkelijk hoog. In de top 10 van emotioneel veeleisende beroepsgroepen staan daarnaast werknemers van de politie en brandweer (37 procent). Tenslotte ervaart rond een derde van zowel de docenten algemene vakken in het voortgezet onderwijs alsook de leerkrachten basisonderwijs hun werk als emotioneel veeleisend. Onder timmerlieden en secretaresses echter, komt emotioneel veeleisend werk naar eigen zeggen nauwelijks voor (2 procent).

Bij psychologen en sociologen is het aandeel dat het werk als emotioneel veeleisend ervaart van 2014 tot 2016 toegenomen: van 49 naar 63 procent. Onder gespecialiseerd verpleegkundigen steeg dit aandeel tussen 2015 en 2017.

3.3 Emotionele betrokkenheid

Docenten sterk emotioneel betrokken

Naast emotioneel moeilijke werksituaties en emotioneel veeleisend werk wordt ook emotionele betrokkenheid bij het werk beschouwd als een vorm van emotionele arbeidsbelasting. Van de werknemers gaf 15 procent in 2018 aan vaak of altijd emotioneel betrokken te zijn bij het werk. Dit aandeel is hoger dan het aandeel dat meldt veelvuldig te maken te hebben met emotioneel moeilijke werksituaties respectievelijk het werk als emotioneel veeleisend te ervaren. De beroepsgroepen waarbij de drie aspecten van emotionele arbeidsbelasting vaak voorkomen zijn echter grotendeels hetzelfde.

Werknemers in de pedagogische beroepen blijken veel vaker emotioneel betrokken te zijn bij hun werk dan gemiddeld. De helft van de top 10 bestaat uit pedagogische beroepen. Onder de leerkrachten basisonderwijs is het aandeel dat zegt emotioneel betrokken te zijn met bijna vier op de tien het hoogst van alle onderzochte beroepsgroepen. Leerkrachten basisonderwijs in de leeftijd tot 35 jaar geven daarbij vaker aan zich emotioneel betrokken te voelen bij hun werk (42 procent) dan de 35- tot 75-jarigen (37 procent). Docenten algemene vakken in het voortgezet onderwijs komen op de tweede plaats met een derde. Bij hen zijn het de vrouwen die een hogere emotionele betrokkenheid hebben, 36 procent tegen 29 procent van de mannen. Daarnaast maken ook docenten beroepsgerichte vakken in het voortgezet onderwijs (29 procent), docenten hoger onderwijs en hoogleraren (27 procent) en leidsters kinderopvang en onderwijsassistenten (23 procent) deel uit van de top 10.Verder valt op dat algemeen directeuren relatief vaak aangeven emotioneel betrokken te zijn bij het werk (23 procent), terwijl ze juist laag scoren op emotioneel moeilijke werksituaties en emotioneel veeleisend werk. Kassamedewerkers (4 procent), timmerlieden en keukenhulpen (beide 6 procent) ervaren het minst dikwijls emotionele betrokkenheid bij hun werk.

Van de top 10 beroepsgroepen met de hoogste emotionele betrokkenheid in 2018 is de betrokkenheid ten opzichte van 2014 onder psychologen en sociologen (op nummer 3) en maatschappelijk werkers (op nummer 6) naar verhouding het sterkst gestegen, met 50 procent respectievelijk 42 procent. De leerkrachten basisonderwijs stonden gedurende deze hele periode voortdurend bovenaan.