Inleiding

Zodra mensen met pensioen gaan vervalt de noodzaak om dicht bij het werk te wonen. Hierdoor wordt het mogelijk om naar een andere regio te verhuizen en eventueel lang gekoesterde woonwensen te realiseren, zoals wonen in een rustige, groene omgeving of juist in een stadsappartement op loopafstand van een breed scala aan culturele voorzieningen.

De meeste mensen in Nederland stoppen met werken als zij in de 60 zijn. De meeste zestigers hebben geen kinderen meer thuis en zijn ongebonden. Zij zijn nog in goede gezondheid (CBS StatLine, 2018) en kunnen verwachten langer van hun pensioen te genieten dan eerdere generaties zestigers. Op 65-jarige leeftijd kunnen mannen inmiddels gemiddeld nog 19 jaar en vrouwen nog 21 jaar verwachten te leven, waarvan ongeveer twee derde in goede gezondheid (CBS StatLine, 2017). Ook hebben zestigers van nu gemiddeld meer financiële armslag om eventuele woonwensen te realiseren (CBS, 2017). Onderzoek toonde echter aan dat ouderen in Nederland maar weinig over langere afstand verhuizen, onder andere omdat zij tevreden zijn met hun woonomgeving (Fokkema, 1996).

Voor gebieden waar de bevolkingsgroei stagneert of krimpt, bijvoorbeeld doordat jongeren wegtrekken, kan pensioenmigratie een belangrijke tegenstroom zijn. Vooral de regio’s aan de randen van Nederland zien veel jongeren vanwege studie of werk naar de Randstad vertrekken (Kooiman et al., 2018). De toestroom van zestigers kan van belang zijn om voorzieningen op peil te houden, zeker als de nieuwkomers relatief welgesteld zijn. Rond de eeuwwisseling is de term drentenieren symbool komen te staan voor de trek van welgestelde ouderen vanuit stedelijke gebieden naar het rustige platteland. Destijds trokken Drenthe en Zeeland naar verhouding de meeste gepensioneerden aan (Fokkema, 1996; Van der Meer, 2006). Veel gemeenten richten zich in hun beleid dan ook expliciet op het aantrekken van gepensioneerden uit de Randstad of op de terugkeer van ouderen die eerder vanwege werk naar het westen zijn verhuisd (Verwest en Van Dam, 2010).

Dit artikel beschrijft de huidige patronen van binnenlandse migratie rond pensionering. Hierbij staan de volgende vragen centraal:
1) In welke mate verhuizen recentelijk gepensioneerde zestigers naar een andere woonplaats of regio?
2) Welke regio’s trekken naar verhouding de meeste recentelijk gepensioneerden aan?
3) Welke onlangs gepensioneerden verhuizen relatief vaak naar een andere regio?