3. Arbeidsmarktpositie direct na schoolverlaten
Voor de bbl- en bol-schoolverlaters vanuit 2012/’13 is hun positie op de arbeidsmarkt direct na het verlaten van het onderwijs bepaald (in oktober 2013). Hadden ze betaald werk en/of een uitkering of geen van beide? De arbeidsmarktpositie is alleen vermeld van personen die op dat moment stonden ingeschreven in de Basisregistratie Personen (BRP). Een deel van de schoolverlaters is bijvoorbeeld verhuisd naar het buitenland en staat niet meer ingeschreven in de BRP.
% | Met werk, zonder uitkering (%) | Met werk, met uitkering (%) | Zonder werk, met uitkering (%) | Zonder werk, zonder uitkering (%) | |
---|---|---|---|---|---|
Bbl | Entreeopleiding | 60 | 26 | 11 | 2 |
Bbl | Niveau 2 | 82 | 9 | 6 | 3 |
Bbl | Niveau 3 | 91 | 5 | 3 | 2 |
Bbl | Niveau 4 | 93 | 3 | 3 | 1 |
Bbl | Geen diploma | 68 | 10 | 14 | 8 |
Bbl | |||||
Bol-voltijd | Entreeopleiding | 33 | 6 | 27 | 35 |
Bol-voltijd | Niveau 2 | 64 | 4 | 9 | 23 |
Bol-voltijd | Niveau 3 | 78 | 3 | 5 | 14 |
Bol-voltijd | Niveau 4 | 81 | 2 | 3 | 14 |
Bol-voltijd | Geen diploma | 48 | 3 | 14 | 35 |
1) Exclusief schoolverlaters die niet meer zijn ingeschreven in de Basisregistratie Personen. |
De kans dat bbl’ers betaald werk hebben direct na verlaten van het onderwijs is groot. Relatief vaak wordt het contract bij de werkgever waar de opleiding is gevolgd na afronding van de bbl-opleiding voortgezet. Bij navraag onder afgestudeerde bbl’ers komt naar voren dat in 2018 6 op de 10 een jaar na afstuderen werkte bij het bedrijf waar de opleiding is gedaan. Hier wordt later in dit artikel verder op ingegaan. Van de 67 duizend bbl’ers die stonden ingeschreven in de BRP hadden er bijna 60 duizend bij verlaten van het onderwijs betaald werk, met of zonder een uitkering; dat is 88 procent. Verder loopt dit aandeel bij de bbl op met het behaalde niveau: van 87 procent bij niveau 1 (entreeopleiding) tot 96 procent bij niveau 4. Bbl’ers zonder diploma hebben minder vaak werk direct na schoolverlaten (78 procent).
Het aandeel schoolverlaters met werk was voor bbl’ers groter dan voor bol’ers. Gemiddeld had twee derde van de bol’ers werk direct na schoolverlaten. Verder had bijna een kwart van de bol’ers geen werk én geen uitkering. Dit geldt vooral voor de lagere niveaus. Jongeren die de arbeidsmarkt opkomen hebben vaak nog weinig gewerkt en zodoende nog geen rechten opgebouwd op een ww-uitkering.
Bbl’ers die al wat ouder waren bij het verlaten van het onderwijs hadden vaker betaald werk dan jongere bbl’ers. Van de bbl’ers jonger dan 20 jaar had 8 op de 10 betaald werk direct na schoolverlaten, bij bbl’ers ouder dan 27 jaar was dit 9 op de 10. Ook dit verschilt voor bol’ers. Van de bol’ers jonger dan 20 jaar had 6 op de 10 procent betaald werk direct na schoolverlaten, bij bol’ers ouder dan 27 jaar was dit lager met 5 op de 10.
Als het gaat om de gevolgde studierichting van bbl’ers dan ontlopen deze elkaar weinig in het aandeel met betaald werk. Voor de meest voorkomende studierichtingen techniek, zorg en welzijn en dienstverlening was dit aandeel respectievelijk 88, 90 en 87 procent.
Ruim de helft vast werk direct na schoolverlaten
De arbeidsrelatie en het aantal arbeidsuren per week geven een indicatie van het
arbeidsmarktperspectief van schoolverlaters. De arbeidsrelatie, vast of flexibel werk, laat
de zekerheid van het gevonden werk zien. Van de bbl’ers met werk had 54 procent een
vaste arbeidsrelatie en 42 procent was werkzaam in een flexibel dienstverband. Bbl’ers
die kort na het verlaten van de opleiding als zelfstandige aan de slag gaan komen maar
weinig voor. Het aandeel bbl’ers met vast werk loopt op met het behaalde niveau. Enige
uitzondering zijn de bbl’ers van de entreeopleiding. Voor hen was het aandeel met vast
werk direct na verlaten van de opleiding vrijwel gelijk aan die van de bbl’ers van
niveau 4. Bijna twee derde van hen had direct na verlaten van de opleiding een vast
contract. Van de bbl’ers met een diploma hebben degenen van de entreeopleiding
weliswaar het minst vaak werk, maar als ze een baan hebben is dit relatief vaak in vaste
dienst (zie kader voor meer informatie over schoolverlaters van de bbl entreeopleiding).
Zoals gezegd verschillen bbl’ers van bol’ers. Enerzijds gaat het bij bbl’ers om personen die vanuit betaald werk de opleiding zijn gaan doen en mogelijk al een vast contract hadden bij deze werkgever. Dit wordt ondersteund met het gegeven dat bijna 70 procent van de bbl’ers van 27 jaar of ouder direct na schoolverlaten een vast contract had. Bij bbl’ers jonger dan 20 jaar was dit met 25 procent een stuk lager. Anderzijds gaat hetom vmbo’ers en havisten die zijn doorgestroomd naar de bbl, daar de leerwerkplek bij de werkgever zijn gestart en na afronding van de bbl-opleiding bij deze werkgever zijn gebleven. De werkgever is dan bekend met deze werknemer wat al relatief snel na afloop van de leerovereenkomst kan resulteren in een vast contract. Bij bol’ers is dit minder vaak het geval. Ze lopen gedurende de opleiding alleen stages bij het bedrijf. Direct na schoolverlaten heeft 17 procent van de bol’ers een vast contract en 79 procent een flexibel contract. Bovendien had van de schoolverlaters onder de 20 jaar bij de bbl 25 procent een vast contract en bij de bol 16 procent.
Schoolsoort | Niveau | Werknemer met vaste arbeidsrelatie (%) | Werknemer met flexibele arbeidsrelatie (%) | Zelfstandige (%) | Werknemer en zelfstandige (%) |
---|---|---|---|---|---|
Bbl | Entreeopleiding | 65 | 33 | 0 | 1 |
Bbl | Niveau 2 | 51 | 46 | 1 | 2 |
Bbl | Niveau 3 | 57 | 38 | 2 | 3 |
Bbl | Niveau 4 | 66 | 31 | 1 | 3 |
Bbl | Geen diploma | 45 | 51 | 3 | 2 |
Bbl | |||||
Bol-voltijd | Entreeopleiding | 13 | 84 | 3 | 0 |
Bol-voltijd | Niveau 2 | 15 | 83 | 2 | 1 |
Bol-voltijd | Niveau 3 | 17 | 79 | 2 | 2 |
Bol-voltijd | Niveau 4 | 19 | 76 | 3 | 3 |
Bol-voltijd | Geen diploma | 16 | 80 | 3 | 1 |
Een vergelijkbaar beeld komt naar voren als wordt gekeken naar de arbeidsuren van bbl’ers direct na schoolverlaten. Bijna 6 op de 10 had een voltijdbaan van 35 uur of meer per week en ruim 3 op de 10 een grote deeltijdbaan van 20 tot 35 uur. Het vaakst komt dit voor bij degenen van niveau 1 en 4. Bij bol’ers was de arbeidsduur een stuk lager, 24 procent werkte meer dan 35 uur per week. Verder hebben schoolverlaters jonger dan 20 jaar het minst vaak een voltijdbaan. Dat is zowel bij de bbl (47 procent) als de bol (21 procent). Vooral de wat oudere bbl’ers starten de bbl-opleiding vanuit werk. Dat maakt de kans dat ze op dat moment al een voltijdbaan hadden een stuk groter.
Schoolsoort | Niveau | Minder dan 12 uur per week (%) | 12 tot 20 uur per week (%) | 20 tot 35 uur per week (%) | 35 uur of meer per week (%) |
---|---|---|---|---|---|
Bbl | Entreeopleiding | 2 | 7 | 26 | 66 |
Bbl | Niveau 2 | 4 | 5 | 34 | 58 |
Bbl | Niveau 3 | 2 | 3 | 36 | 60 |
Bbl | Niveau 4 | 1 | 2 | 30 | 67 |
Bbl | Geen diploma | 7 | 7 | 33 | 53 |
Bbl | |||||
Bol- voltijd | Entreeopleiding | 34 | 21 | 31 | 13 |
Bol- voltijd | Niveau 2 | 23 | 20 | 34 | 23 |
Bol- voltijd | Niveau 3 | 17 | 18 | 41 | 25 |
Bol- voltijd | Niveau 4 | 15 | 16 | 38 | 32 |
Bol- voltijd | Geen diploma | 29 | 22 | 34 | 15 |